Gàidhlig / English
Giseagan Gàidhealach (Pàirt 1)

Giseagan Gàidhealach (Pàirt 1)

Air a sgrìobhadh le Calum air 7mh An Giblean, 2022
Tha dà sheanfhacal againn ann an Gàidhlig na h-Alba agus Gàidhlig Mhanainneach: “Thoir gèill do ghis, Is gèillidh thu do ghis”, agus “Mannagh vow cliaghtey cliaghtey, nee cliaghtey coe” [“Mur nach gabh cleachdadh a chleachdadh, nì cleachdadh caoidh”]. Tha giseagan, no geasagan, a’ toirt buaidh làidir air ar beathaichean, ma chreideas sibh annta no mura chreideas sibh, agus tha iad dìreach cho pàilt. Tha e furasda giseag a thòiseachadh ach tha e duilich ga sheachnadh no a sguir!

Tha geasagan inntinneach againn nar copras fhèin cuideachd: B’ e droch shealbh nan cuirte earrachaol croit gu croit eile, a’ toirt leis droch shealbh; b’ e droch shealbh a bh’ ann, agus tha seo fìor anns na linntean sa chaidh, nan toirte srad no èibhleag teine a-steach do taigh far an robh leanabh. B’ e an creideamh nach fàsadh am fiaclan a-riamh; shìoladh dòrn uir no gainmheach air bàrr na ciste aig tìodhlachadh mun tìodhlaicheadh i.

Tha na giseagan seo air an clàradh agus air am foillseachadh anns an iris “An Rubha, Vol. 1 # 2” le “Baile nan Gàidheal: Highland Villiage”. Chaidh na géillinnean a leanas an-seo le Seumas mac Aonghais ’ic Uilleim ’ic Iain ’ic Iain ’ic Mhurchaidh, à Kingsville, Siorrachd Inbhir Nis, Ceap Breatann, Alba Nuadh. Tha mi air an cur ann an colbhan a’ crochadh air mas e giseagan dona no matha a th’ annta.

DONA:
  • A’ geàrradh falt eadar a’ ghealach ùr agus a’ ghealach làn. (Seachain an t-earradhubh no cràthaidh ur falt.)
  • A’ cur saltairt air uaigh, gu sònraichte uaigh leanaibh nach deach a bhaisteadh.
  • Ag innse ur n-aois do neach sam bith. (Is fheàirrde bliadhna no dhà de dheifir a dhèanamh.)
  • Ma mharbhas tu seillean. (Ma thig seilean a-staigh tha e a’ ciallachadh gun tig coigreach. Na ceap idir e ach fuilig e fàgail le a thoil fhèin.)
  • Na tachair no buail air duine anns an staidhir.
  • Ma shaodaicheas tu cat dubh air falbh air dha a’ tighinn a dh’ionnsaigh an taighe.
  • Ma cheartaicheas tu putan do leine no seachaid a chur anns an toll cearr. (Ma dhèanar sin, feumar an leine no an seacaid a thoirt bhuapa gus an dèanamh a-rithist gu ceart.)
  • Ma lasas tu coinneal bho theine na le spreigean no maidse. (Bàsachaidh thu ann am bochdainne ma losgas thu e leis an teine.)
  • Ma leigeas tu coinneal a losgadh/smàladh fhèin. (B’ fheàirrde dhut ga sèideadh is ga smàladh.)
  • Ma dh’fhàgas sibh coinneal laiste ann an seòmar gun duine sam bith ann.
MATH:
  • A’ cur Bìoball fosgailte ann an creathaill maille ri leanabh gus olc a chumail bhuaithe.
  • Ma chumas, agus gum fulasgas, sibh buinn-airgid nur poca nuair a chì sibh solas ùr a’ ghealaich.
  • Ma chuireas tu bonn-sgillinn airgid ann ur n-aodaichean ùra a chuireas sibh oirbh. (Bidh airgead agaibh gu bràth às dèidh sin.)
  • Ma chuireas tu clann bheaga gu trì bliadhnaichean de dh’aois ann an gorm. (Cumaidh an dath gorm sàbhailte iad bho dhriod-fhortan.)
  • Tha an dath dearg sealbhach.
  • Tha an dath donn toirmisgte.
  • Tha an dath glas math, no beagan sealbhach, do dhuine.
Sin againn e airson giseagan Gàidhealach an t-seachdain-sa. A bheil giseag agaibh a tha riantanach dhuibh fhèin a leantainn? A bheil tionndadh eadar-dhealaichte agaibhse nach eil againn an-seo? Nach leig sibh fios dhuinn air facebook, twitter agus ar làrach-lìn fhèin
Chaidh ur beachd a chur a-staigh gus sgrùdadh a dhèanamh air
Chan eil beachdan rim faotainn airson a’ phuist seo