DASG Blog

Mìosachan nan Gàidheal: An Samhradh (Pàirt 2)

Fàilte air ais! Mar a thug sinn sùil air fèilltean, làithean naomha agus còmharraidhean aimsire – no caochlaidhean aimsire – ann an saoghal nan Gàidheal anns na brath-bhlogaichean roimhe seo (“Mìosachan nan Gàidheal: An Samhradh (Pàirt 1)”) bheir sinn sùil orra air na bhios romhainn san t-samhradh, a’ coimhead air dàrna mìos an t-samhraidh: An Cèitein.
 
An t-Ògmhios/ Mee-veanagh yn touree
03/06 - Fèill Corp Chrìosda [Corpus Christi] (am-bliadhna)

08/06 – Oie’l Colum Killey/Oidhche Chaluim Cille

09/06 – Là Fhèill Caluim Chille

11/06 – Laa Noo Barnabas. Tha an là seo air a chòmharrachadh air Manainn.

11/06 – Fèill Cridh’ Uile Naomh Iosa [Feast of the Sacred Heart of Jesus] (am-bliadhna.)

22/06 – Sheann Laa Noo Barnabas. Tha an là seo air a chòmharrachadh air Manainn mus deach dòigh mìosachan na bliadhna atharrachadh.

24/06 – Fèill Sheathain/Feaill Eoin (Midsummer’s Eve). Dh’atharraicheadh an là bho 06/07 às dèidh atharrachadh mìosachan na bliadhna.)

Tha mòran ghnàth-chainnt agus seanfhacal againn air Alba mu àm na bliadhna seo, ann an Leabhar Sheanfhacail MhicNeacail ’s e seo àm na bliadhna far an “tèid a’ chuthag na taigh geamhraidh”: “Latha Fhèill Eòin as t-samhradh, Thèid a’ chuthag gu ’taigh geamhraidh.”

A bharrachd air sin losgar teine-aighir mun àm seo cuideachd. A rèir na leugh mi ann an “The Gaelic Otherworld,” le Iain Caimbeul MacGregor, chaidh “Teine Fhèill Eathain” a labhairt le màthair an Urramaich Uilleim Mhic Mhathain airson tein’-aighir.
Air Manainn canar “Lane croie cabbyl dy ushtey L’aal Eoin feeu mayl Vannin” [“A full horse-shoe of water (on) John’s Feast-day is worth the rent of Man”] mu iarrtas air uisge airson nam bàrr mun àm seo, gu h-àraidh ma tha tartmhorachd air a bhith ann.

Tha e air a chantainn gun lasar “teinntean Fhèill Eathain” faisg air achaidhean eòrna leis a’ ghaoth a’ sèideadh a’ cheò gu àird an eòrna fhèin airson am beannachaidh thar na bliadhna; Canar gu bheil na “Daoine matha,” no na “Mooinjer Veggey,” gu math tuaireabach agus pàilt mu àm na bliadhna seo – mar a bhios iad air "Oidhche Naoimh Marcais,” Oidhche Bhealltainn agus Oidhche Shamhna. Mar a bhios e air Oidhche Naoimh Marcus canar gum faic a h-uile duine far an tèid iad gu bàs air an oidhche seo, leis an anaman a’ fàgail am bodhaigean, agus thèid daoine eile dha na h-eaglaisean gus an anaman fhaicinn agus àite an tàimh a lorg cuideachd. Leughar tuilleadh ma dheidhinn air an duilleig againn mu Oidhche Naoimh Marcais agus na th’ aca le Culture Vannin ma dheidhinn.

25/06 – Midsummer’s Day/Feaill Eoin/GRIAN-STAD AN T-SAMHRAIDH [Summer Solstice] (am-bliadhna.)
’S ann air an là seo a bhios na Manannaich a’ cumail an “Laa Tinvaal” aca aig “Bally Keeil Eoin” (“St John’s”) agus “Trianaig Veg” (Little Trinity) cuideachd. Canar gun tèid an là a chomharrachadh air “Laa’l Ean Bashtey” (“Là Eòin Bàisteach”).

29/06 – Laa’l Pheddyr/Là Fheill Peadair.
 
Leanaidh sinn oirnn le pàirt a trì an ath-sheachdain, le mìos deireadh an t-samhraidh. Feumaidh gu bheil làithean agus fèiltean nach do dh’ainmich mi ach a bheil là naomh no fèill air a bheil sibh eòlach nach do dh’ainmich mi? Leigibh fios thugainn air facebook, twitter agus ar làrach-lìn fhèin!