Gàidhlig / English
Fuaimean agus Gairmean Chon

Fuaimean agus Gairmean Chon

Air a sgrìobhadh le Calum air 25mh An Giblean, 2024
Bidh cuimhne agaibh air brath-bhloga a rinn mi airson Pangur Bán, agus luchd nan cat mar sin, ach, mar is lèir dhuibh, is glè fhad on a rinn sinn brath-bhlog’-èiginn airson luchd nan con. Bha, tha, agus bidh na Gàidheil riamh cudromach ann an cultar is seanchas nan Gàidheal agus tha sinn soilleir leis a’ mheud de dh’fhaclan airson fuaimean is gairmean chon. Tha mi air dol tro Fhaclan bhon t-Sluagh agus leabhraichean eile airson faclan a lorg airson fhuaimean àbhaisteach chon. Chleachd mi na leabhraichean na leanas mar an ceudna:

Faclan is Abairtean à Ros an Iar, le Roy Wentworth (RanI);
The Gaelic of Islay: A Comparitive Study, le Seumas Grannd (GI);
Gàidhlig Dhùthaich Mhic Aoidh le Seumas Grannd (GDMA);
Faclair Air-loidhne na Gàidhlig Eideird Dwelly (Facl).
 
Barking
  1. A’ Comhartaich (RanI; GI – Lewis, Skye, Badenoch)
  2. A’ deileann (Facl)
  3. A’ Gleobhsdaich (RanI) – loud
  4. Mothart (Facl)
  5. A’ tabhann (GI - Islay)
  6. A’ sgeamhann (GI - Badenoch)
Blabhdadh (Bòrnais, Uibhist a Deas); bladadh (UaD); Blabhdadh bladadh (UaD); Mileathairt (Ùig, Leòdhas) – Sharp or sudden bark of a dog
Groaning
  1. Ag acáin (RanI)
  2. A’ cneadail/cneadail air – lowing in a groaning way) (RanI)
  3. A’ grùmhan ri (RanI)
  4. A’ gnùsadaich/a’ leigeil gnùsadaich às (RanI)
  5. Ag oicheanach (GDMA)
Growling
  1. A’ dranndan (GDMA)
  2. A’ dreanndail (Horgabost, Na Hearadh)
  3. A’ durghail (Breacais, An t-Eilean Sgitheanach)
  4. A’ durraghan aig (Facl)
  5. Gorrchdáil air  (RanI)
  6. A’ gnùsdaich (Caolas, Tiriodh)
  7. A’ grùmhan ri (RanI)
Glamhadh – A snap, followed by a growl.

Grunting
  1. A’ Gnòsadaich (Baile Sear, Uibhist a Tuath)
  2. A’ gnùsadaich (RanI)
Cnead (RaI)
 
Howling
  1. A’ donnalaich (RanI)
  2. A’ dunalaich (Barabhas, Leòdhas)
  3. Ag ialltáil (RanI)
  4. A’ tuireál/tuireál air (RanI)
  5. Ag uallán/ri uallán (RanI)
Blaodh (RanI); Sgal (Srath Glas); Sgalaille (Srath Glas); Ulutraich (An t-Eilean Sgitheanach) – Howling.

Lowing
  1. Ag eumaich
  2. A’ geumnaich (Port Sgioba, Ìle)
  3. A’ geumraich (Breacais, An t-Eilean Sgitheanach)
Snarling
  1. A’ Blabhdail (Facl)
  2. A’ cur greann air [fhèin] (RanI)
  3. A’ grùmhan (RanI)
  4. A’ dranndail (Facl)
  5. A’ dranndan (GDMA)
Glamhadh; Sgeimheadh – Lunge followed by snarling.
Buaidhearan: Blabhdach (Facl); Brangach (Facl).

Whimpering
  1. A’ dunalaich (An Tòb, Na Hearadh)
Whining
  1. A’ miolarán/miolgharán (RanI)
  2. A’ giùmhgaíl/ (RanI)
  3. Sgealbhadaich (RanI)
  4. A’ tuireál/tuireál air – loud (RanI)
  5. Ag iorrám – whine loudly (RanI)
  6. A’ meangail
Gnùthan – Low whining or humming.

yapping
  1. A’ tabhunn (RanI)
Ghib-ghoib – Yip-yap
 
Seo agaibh e. Tha mi an dòchas nach robh seo ro “cù-ruaidh” oirbh, no nach “iall” sibh tuilleadh, no “tùireil”... (obh, obh...) An aithne dhiubh na faclan fos cionn? A bheil faclan eile agaibhse? Leigibh fios air facebook, twitter agus ar làrach-lìn fhèin!
Chaidh ur beachd a chur a-staigh gus sgrùdadh a dhèanamh air
Chan eil beachdan rim faotainn airson a’ phuist seo