Search


à   è   ì   ò   ù   á   é   í   ó   ú
  • ? - Any single letter
  • ~ - Any sequence of vowels
  • * - Sequence of any letters
    
Search Scope
  •  
  •  

  
Loading...

There were 197 hits for Teine

2. Aig an teine
Origin: Leòdhas [Lewis], Uig an Iar
Category: Taigh Gàidhealach / House and Furnishings
2. teinntean
na fàdan air an cur ’nan tarradanan beaga air chumadh teine mar a bhiodh e am meadhon an làir ’san tigh dhubh.
Origin: Borraraig [Skye, Boreraig]
Category: Mòine / Peat-Working
5. An t-àite-teine
Location: [Lewis], Siabost
Category: Taigh Gàidhealach / House and Furnishings
5. An t-àite-teine
Category: Taigh Gàidhealach / House and Furnishings
5. An t-àite-teine
Origin: Barra
Category: Taigh Gàidhealach / House and Furnishings
5. An t-àite-teine
Origin: Eileanaich [natives of Lewis]
Category: Taigh Gàidhealach / House and Furnishings
5. An t-àite-teine
Origin: Geàrrloch (Loch Iubh) [Gairloch (Loch Ewe)]
Category: Taigh Gàidhealach / House and Furnishings
5. An t-àite-teine
Origin: Leòdhas [Lewis], Uig an Iar
Category: Taigh Gàidhealach / House and Furnishings
5. An t-àite-teine
Origin: Na Hearadh [Harris]
Category: Taigh Gàidhealach / House and Furnishings
5. An t-àite-teine
Origin: Skye
Category: Taigh Gàidhealach / House and Furnishings
5. An t-àite-teine
Origin: [Harris? – cf. ‘Taigh Croitear anns na Hearadh – an taigh anns an do rugadh mi.’]
Category: Taigh Gàidhealach / House and Furnishings
5. An t-àite-teine
Origin: [Skye, Camus Chroise]
Category: Taigh Gàidhealach / House and Furnishings
Aig an teine
Origin: Leòdhas [Lewis], Uig an Iar
Category: Taigh Gàidhealach / House and Furnishings
Almost!
“Bha mi ’n a mo shuidhe a stigh gu dòigheil ris an teine agus chuala mi an almost sin – na càit a’ sabaid.”
Origin: [Lewis, Uig an Iar]
Category: Measgaichte / Miscellaneous
Deanamh na snòtaichean gaoisde
’Se muigh no earball eich a bha so – dubh no geal. Chan fhaca mi a riamh gaoisde ruadh. Tha mu shia gu ochd de ghaisneannan gaoisde agus mu ochd oirlich de fhad a’ dol gu snòta. Tha thu a’ cur snaim ‘half-hitch’ agus a’ deanamh da leth air fad air an aireamh de ghaisneannan so – tri no ceithir air gach taobh. Tha an t-snòta an nis ga toinneamh le do bhois air do ghlùin, agus gus a fàs craiceann do ghlùin cleachte ris an obair so tha thu a’ cur cràiteachan de luathaidh as an teine oirre an drasda ’sa rithist, ach am beagan uine cha leig sibh a leas so oir theid a’ ghlùin mar crodhan. ’S mise fear a bha thall ’sa dh’fhairich. Tha thu a’ dùnadh gach snota le ‘half-hitch’; a’ ceangal snota dhubh is snota gheal r’a cheile, agus an sin ris a’ chalp. Tha thu a’ reileadh dubhan aig ceann gach snota is tha an lion beag a nis air a chur thuige.
Origin: [Lewis], Dail a Tuath or [Lewis], Suaineabost [Swainbost] or [Lewis], Lional
Category: Acfhuinn Iasgaich / Fishing Tackle
Ifreann
top. nn ‘Hell’ : ged a bhiodh tu ‘ cumail teine le ~
Location: Canada, Cape Breton, Broadcove
Category: Field Notebooks of Seosamh Watson June-August 1983
Slaopadh
Ga chur gu feum cha teid ach slaopadh a dheanamh air a’ mhaorach. Nuair a bhlathaicheas e anns an t-slige air an teine cho luath as urrainn dhuit am biadh a chur as an t-slige le bruthadh bho t-òrdaig mhóir, tha e slaoipte is deas gus a chur air an dubhan anns an sguil no a thoirt leat chun a’ chreagaich. Ma leigeas tu goil leis tha am biadh a’ dol cruaidh is gun fheum airson iasgach leis.
Origin: [Lewis], Dail a Tuath or [Lewis], Suaineabost [Swainbost] or [Lewis], Lional
Category: Acfhuinn Iasgaich / Fishing Tackle
Togail nan comharraidhean
Nuair a bhuaileas a chruaidh tha na comhraidhean gan togail. B’ann nuair a bhiodh iad a’ cur aig airde a bhiodh iad a’ cumail cuimhne air comharraidhean grunn iasgaich. Faisg air tir ’se na comharraidhean a dh’fheumadh tu a sheachnadh bu tric a chluinneadh tu, is bhiodh iad mar rann bàrdachd ‘Cnoc an teine air Mùirneag is Seonaid air an t-Sìthean’ – comharradh Bogha bàgh Phort Mhallair.
Origin: [Lewis], Dail a Tuath or [Lewis], Suaineabost [Swainbost] or [Lewis], Lional
Category: Acfhuinn Iasgaich / Fishing Tackle
[Seanfhacal 21]
As an teine do’n ghrìosaich.
Category: Measgaichte / Miscellaneous
[Seanfhacal 22]
Ultach teine cuid duin’ eile.
Location: North Uist, Carinish, Cnoc Cuidhein [Knockquien]
Category: Measgaichte / Miscellaneous
[Seanfhacal 31]
Chan urrainn duine mhin ithe ’san teine shéideadh.
Location: North Uist, Carinish, Cnoc Cuidhein [Knockquien]
Category: Measgaichte / Miscellaneous
[Seanfhacal 59]
Teine chaoran ’s gaol balaich dà rud is giorra mhaireas.
Location: North Uist, Carinish, Cnoc Cuidhein [Knockquien]
Category: Measgaichte / Miscellaneous
[Seanfhacal 81]
Teine chaorain ’s gaol seòladair.
Location: North Uist, Carinish, Cnoc Cuidhein [Knockquien]
Category: Measgaichte / Miscellaneous
[blìdheas]
Chaidh e an àirde ’n a bhlìdheas (bleeze). – teine, tighe air teine a ghabhail, ’s a leithid sin.
Origin: [Lewis, Uig an Iar]
Category: Measgaichte / Miscellaneous
[breacadh]
Breacadh nan eibhlean – breacadh an teine.
Origin: [Lewis, Uig an Iar]
Category: Measgaichte / Miscellaneous
[ceann an teine]
Nuair a rachadh tu steach air an dorus am muigh bha thu anns an trannsa. Air do laimh chli bha ceann an teine. Cha robh leabaidh ann seo idir. Bha beinge fhiodha ann air an suidheadh sianar co-dhiu, an dreassair far an robh na soitheachan, leithid cupanan, truinnsearan agus gnothaichean mar sin air an cumail. Bha tri no ceithir a chathraichean ann agus creadhaill. Bha bord gu math mor ann – a shuidheadh ochdnar no mar sin. Cha robh ann an seomar sam bith ach ceann an teine far an robh am biadh air a dheasachadh.
Origin: [Harris? – cf. ‘Taigh Croitear anns na Hearadh – an taigh anns an do rugadh mi.’]
Category: Taigh Gàidhealach / House and Furnishings
[coma]
Air son mo chuid ’sa dh’en ghràn, tha mi coma ged a thigeadh an athaidh na teine. A saying by which apathy was expressed with prevailing circumstances.
Location: South Uist, Garrynamonie
Category: Measgaichte / Miscellaneous
[còrr]
An duine nach bi ’n còrr aige ri dheanamh cuiridh e na cait do an teine. – Facal.
Origin: [Lewis, Uig an Iar]
Category: Measgaichte / Miscellaneous
[dorus]
Dorus an tigh(e)-mhóir – An dorus a muigh. Dorus an talain, b’e sin an dorus anns an talan, a stigh suas chun an teine. Dorus an tigh-mhóir an dorus a muigh. Dorus uachdar an tigh(e) – an dorus suas do uachdar an tighe. Chan chanadh muinntir Uige an Iar ‘cùlaiste’ idir. (Tha na tighean an diugh, mar a bhios fhios agaibh, eadar-dhealaichte ris an t-seann fheadhainn.)
Origin: [Lewis, Uig an Iar]
Category: Measgaichte / Miscellaneous
[dìughaidh]
“Dìughaidh uisge, fliuch sneachda.” ‘Dìughaidh’ means a different or variant type of rain in this case sleet. According to Mrs MacIsaac. “Dìughaidh teine fàrneadh fliuch” ‘Fàrneadh’ means boggy, marshy moorland. “Dìughaidh an t-saoghail gu leir, droch bhean.” The latter two instances suggest a different meaning for the word ‘dìughaidh’ – downfall? Merits further scrutiny.
Location: South Uist, Stoneybridge
Category: Measgaichte / Miscellaneous
[geilidh]
Bha geilidh air a’ choire (kettle) air an teine. – Bha e a’ goil gu sunndach.
Origin: [Lewis, Uig an Iar]
Category: Measgaichte / Miscellaneous
[la buain na monach]
’S e la mor a b’abhaist a bhith ann an la buain na monach, gu h-àraidh do’n chloinn. Bha a’ mhoine cho faisg air bailtean ceann shios an Rudha is gum biodh an sgiobadh a’ tighinn dhachaidh gu gach biadh. Dh’innseadh bratach dhaibh ’cuin a bhiodh am biadh deiseil. Bha searbhadair shoithichean, no pios aodaich air chor-eigin eile ga cheangal ri bàrr slait chreagaich fhada, agus rachadh duine leatha chun an tobhta, no eadhon suas gu mullach an tigh dhuibh ga cumail suas riu. ’S e urram mór a bhiodh ann do’n ghille a gheibheadh suas leis a’ bhrataich so, ach b’e a dhleasdanas airson na duais so an teine a fhrithealadh is gun a leigeil as, agus e bhith cinnteach gum biodh pailteas do uisge na tobrach ri laimh a’ chòcaire. Cuideachd, air an la so, bhiodh mìlsean ann, gu h-àraidh silidh, agus as docha lof, nithean a bha gle annasach roimh am a’ cheud chogaidh mhóir. Bhiodh cuid de thighean ann is cha bhiodh so aca, agus a chionn sin bhiodh e duilich dhaibhsan òigridh fhaighinn do’n sgiobadh aca. Bhiodh iad so aig amannan air an aoireadh ann an rabhd: ’An Dhomhnuill ’s cha bhi silidh ac’ / ’S cha bhith [sic] càil milis ac’, / ’S mise nach teid idir thuc’ / A dh’ithe bioraich shioman. Agus a ris: Bhuain dhan Donnach cha teid sinne, / So a bheir an Donnach dhuinn, / Buntàt’ athurrnach gus ithe, / Teatha gun shiùcar, ’s brochan lom; / Rionnaich ruadh’ thug bliadhn’ am piceil, / ’S bidh sinn seachdain le ar com. Nuair a rachadh la a shuidheachadh gu buain ’se la nan seachd sian a bheireadh orra an la sin a bhristeadh, agus bhiodh iad ’nam botunnan ’s nan oiliscin anns na puill. Cha chuireadh uisge stad idir orra, ach chuireadh sneachd. Bhiodh iad a’ buain na monach na bu tràithe aig an am ud is aig iasgairean agus aig clannighean an sgadain togail orra a Ghallaibh, a Shealtuinn is dhan a’ Bhruaich is bhiodh iad airson obair an fhearainn is na monach a bhith ullamh mas fhàgadh iad. An diugh chan eil a’ chabhaig cho mor, agus an diugh tha tentaichean an cois luchd na monach, eadhon ann an cridhe an t-samhraidh far an ruith iad ma thig fras. Faic ‘An Sireadh’ le Ciorstai NicLeòid as Paible an Rudha. T.D. 7-8 ‘Buain na Monadh’.
Location: Lewis, Port of Ness
Category: Mòine / Peat-Working
[mot]
’Se mot a theireadh sinn ris an t-seors’ ait teine againne – bha moran dhiubh anns a bhaile againn. Cha b’ann am meadhainn an lair a bha e. Rudeigan [sic] mar seo. (6. [refers to the illustration] na busan made of clay and stone – flat on top, suitable for pans to be kept near the fire.)
Origin: [Harris? – cf. ‘Taigh Croitear anns na Hearadh – an taigh anns an do rugadh mi.’]
Category: Taigh Gàidhealach / House and Furnishings
[riabaisteallag]
A swing. Bhiodh seo againn nuair a bha sinn òg. Bhiodh sinn uaireannan a’ deanamh riabaisteallag air an t-slabhruidh tarsuinn bho’s cionn an teine. (Chan fhaca mi riamh sgrìobhte e.)
Origin: [Lewis, Uig an Iar]
Category: Measgaichte / Miscellaneous
[similear (E)]
Nuair a chaidh an teine a thoirt air falbh bho mheadhon an làir b’e seo an seòrsa àite-teine a thòisicheadh a’ deanamh. As déidh seo thòisicheadh a’ deanamh similear le sgeilpe.
Origin: Leòdhas [Lewis], Uig an Iar
Category: Taigh Gàidhealach / House and Furnishings
[spàr]
Spàr connadh air an teine. – Throw firewood on the fire.
Origin: Lochaber
Category: Measgaichte / Miscellaneous
[teine]
Bheil an teine beothachadh (gabhail). An do bheothaich (air do ghabh) an teine? Has the fire kindled?
Category: Measgaichte / Miscellaneous
[teine]
’S fhearr an teine beag a dh’fhairaidheas tu na an teine mór a loisgeas tu. [NOTES: note added above ‘dh’fhairaidheas’ – gharas.]
Location: South Uist, Lochcarnan
Category: Measgaichte / Miscellaneous
[teine]
Trì iompraichean nas miosa na’n teine.
Location: South Uist, Lochcarnan
Category: Measgaichte / Miscellaneous
[teine]
“Na toir teine a tigh far a bheil leanabh gun fhiaclan.”
Location: North Uist, Grimsay
Category: Measgaichte / Miscellaneous
[teine]
Is furasda adagh teine mór is seann ghaol.
Location: South Uist, Lochcarnan
Category: Measgaichte / Miscellaneous
[teine]
Chaisgeadh an teine. The fire was quenched.
Category: Measgaichte / Miscellaneous
[teine]
Fire: luath (ashes), gual, fóid mòna, cònnadh (firewood), éileag (red-hot cinder).
Origin: Lochaber
Category: Measgaichte / Miscellaneous
[teine]
An taca an teine. – At the fireside. By the fireside.
Origin: [Lewis, Uig an Iar]
Category: Measgaichte / Miscellaneous
[teine]
As an teine do an ghrìosaich. – Out of the frying-pan into the fire.
Origin: [Lewis, Uig an Iar]
Category: Measgaichte / Miscellaneous
[tigh Gàidhealach]
Bheirinn fo ur comhair seann tigh Gàidhealach a chumail fo ur beachd. Agus na bh’anns an tigh agus a mach bho an tigh. Seann tigh Gàidhealach thubhairt mi. Seann tigh Albannach a bhiodh ceart. ’Se seann Alba a bh’anns a’ Ghàidhealtachd. Thuirt an seanalair Iain Hamaltan air a’ Wireless anns na 30-an agus e a’ bruidhinn mu an Ghàidhealtachd, agus air na h-eileanan, “holding the essence of primitive Scotland”. Dh’fhaodadh sibh an tigh a roinn na thrì pàirtean. Bha againne: uachdar an tighe; (faic cùlaist) aig an teine; air feadh an tighe. Agus an sabhal. Agus smaite tighean beaga a thuilleadh air an sin.
Origin: Lewis, Uig
Category: Measgaichte / Miscellaneous
[tual-fhadan]
“Thàinig mi ’na mo thual-fhadan chun an teine”, arsa am bodach leis an flu. Cha b’ann gu math a bha am bodach idir. (Chan fhaca mi riamh ‘tual-fhadan’ sgrìobhte.)
Origin: [Lewis, Uig an Iar]
Category: Measgaichte / Miscellaneous
[uinneagan]
Bha tri seomraichean san taigh seo – agus uinneag anns gach aon dhiubh. Bha uinneag ceann an teine mu thri troighean air gach rathad, agus uinneag ceann shios an taighe mun aon mheadachd. Bha uinneag na closaid na bu lutha [sic]. Be uinneag na closaid an aon te a ghabhadh fosgladh.
Origin: [Harris? – cf. ‘Taigh Croitear anns na Hearadh – an taigh anns an do rugadh mi.’]
Category: Taigh Gàidhealach / House and Furnishings
[urras]
Oifig urras teine. Fire Insurance office.
Category: Measgaichte / Miscellaneous
a madadh-ruadh ’s a’ chearc
The ‘Cearc’ had all her ‘chickens’ strung along behind her, each clasping the one in front round the waist, the nearest one to the ‘Cearc’ clasping her. The ‘Fox’ came along and pretended to dig in front of the Hen, who asked him: “De tha thu cladhach ann a shen? [?]” “Tha mi lorg snathad.” “De tha thu dol a dheanamh leis an t-snàthaid?” “Tha mi dol a dh’fhuaigheal pac.” “De tha thu dol a dheanamh leis a phac?” “Tha mi dol a chur gual ann.” “De tha thu dol a dheanamh leis a ghual?” “Tha mi dol a dheanamh teine.” “De tha thu dol a dheanamh leis an teine?” “Tha mi dol a chur prais air.” “De tha thu dol a dheanamh leis a phrais?” “Tha mi dol a chur feòil innt.” “De an fheòil?” “Tha feòil do chuid iseanan is tu fhein as an deidh.” The Hen, with arms outstretched like wings, tried to guard her brood, while the Fox captured them, one by one.
Origin: Leòdhas [Lewis], Uig
Category: Cur-seachadan: Dèideagan, Geamaichean is Farpaisean / Recreation: Toys, Games, Contests
aig an teine
living room.
Location: [Lewis], Siabost
Category: Taigh Gàidhealach / House and Furnishings
aig an teine
I think the living room was always referred to like this.
Origin: Eileanaich [natives of Lewis]
Category: Taigh Gàidhealach / House and Furnishings
aig an teine
Origin: Geàrrloch (Loch Iubh) [Gairloch (Loch Ewe)]
Category: Taigh Gàidhealach / House and Furnishings
aig an teine
Term used for main living room. I have never heard a single word used to designate this part of a house. [NOTES: slipped under ‘teine’ with ‘aig an teine’ as the quotation.]
Origin: Skye
Category: Taigh Gàidhealach / House and Furnishings
ailt
[ɑlʹtʹ] Quotation: Thug e [ɑlʹtʹ] as an teine. Notes: a burning stick, a piece of burning wood.
Origin: Bunloit
Category: Measgaichte / Miscellaneous
an caoran
am fàd ma dheireadh a thigeadh as ùrlar a phuill mu ruigiste an grinneal. Pronn, dubh, trom, doirbh a tiormachadh ach a mhòine a b’fhearr aon uair’s gun deach i air teine.
Origin: [Taransay]
Category: Mòine / Peat-Working
an loch teine
Origin: Lewis, Uig
Category: An Eaglais / Ecclesiastical Terms
an t-aite teine
fireplace.
Origin: Barra
Category: Taigh Gàidhealach / House and Furnishings
an teine
the fire.
Origin: Barra
Category: Taigh Gàidhealach / House and Furnishings
an teine biorach
will o’ the wisp.
Origin: Barra
Category: Taigh Gàidhealach / House and Furnishings
ann
Quotation: ’na shuidhe am mullach an teine. Notes: not quite.
Location: Harris, Ardhasaig
Category: Measgaichte / Miscellaneous
ath-mhoine (a-foin anns gach aite)
Fadan a chaidh fhàgail an sud ’san so air na puill. Bha iad so ro fhliuch air son an cur gu rathad. Bidh iad tioram gu leòr gus teine a dheanamh aig am buain, rùdhadh is cur gu tìr. ’S e ath-mhoine cuideachd a chanar ris na bhios air fhàgail do mhoine na bliadhna ’n uiridh as deidh a’ chruach ùr a bhith air a deanamh.
Location: Lewis, Port of Ness
Category: Mòine / Peat-Working
beulag
An opening (air an teine ’s a leithid sin).
Origin: [Lewis, Uig an Iar]
Category: Measgaichte / Miscellaneous
biorgadaich
[bwɾwɡəd̪iç] Quot.: teine a’ biorgadaich. Note: flickering.
Origin: [Caversta]
Category: Measgaichte / Miscellaneous
biortaich
[bjwʴsṯıç] Quotation: Bhiortaich e nuair a chuala e gu robh thu a tighinn dhachaidh. Feuch am biortaich thu an teine. Notes: brighten up, revive. [NOTES: the turned r used for the symbol which is unclear in the original.]
Location: Lewis, Barvas
Category: Measgaichte / Miscellaneous
braosdair
[bɾɤ:sd̪ɑð] Quot.: “braosdair teine”. Note: fire with a centre of very hot burning embers.
Origin: Caversta
Category: Measgaichte / Miscellaneous
breacadh
e.g. breacadh an teine. Known in some places as ‘Breacan Mairi Ùisdean’.
Origin: Lewis, Uig
Category: Measgaichte / Miscellaneous
breacadh an teine
this was the reddening effect the fire had on your legs.
Location: South Uist, Garrynamonie
Category: Measgaichte / Miscellaneous
breacadh-an-teine
Note: skin becoming speckled on exposure to intense heat.
Origin: Carloway, Doune
Category: Measgaichte / Miscellaneous
breacan
Quotation: breacan an teine. Notes: the pattern made on the legs caused by proximity to the fire.
Location: Ross-shire, Aultbea
Category: Measgaichte / Miscellaneous
cagailt (bheag)
àite-teine (air a thogail).
Origin: Geàrrloch (Loch Iubh) [Gairloch (Loch Ewe)]
Category: Taigh Gàidhealach / House and Furnishings
cailbh
[kɑlɑv] Note: partition between the “àite-teine” and the “cùlaist”.
Origin: [Lewis], Arnol
Category: Measgaichte / Miscellaneous
caoran (an)
Pios beag fòid nach eil buileach ’na smùr. Ach faodaidh tu radh, ‘Cuir da chaoran mun teine’, ’s tu ciallachadh teine mór do mhoine shlàn a chur air.
Location: Lewis, Port of Ness
Category: Mòine / Peat-Working
ceann-teine
part of a rainbow.
Location: ? [Eriskay – see below]
Category: Measgaichte / Miscellaneous
cha
Quotation: Cha tig olc á teine. Notes: Prov. saying.
Location: Lewis
Category: Measgaichte / Miscellaneous
clach
Quotation: clach guail [sic]. “Cuir clach air an teine!” [NOTES: slipped under ‘clach ghuail’.]
Location: Ross-shire, Dornie, Kilillan
Category: Measgaichte / Miscellaneous
cladach-an-teine
not clear what was meant by this unless it was directly in front of the fire.
Origin: Eileanaich [natives of Lewis]
Category: Taigh Gàidhealach / House and Furnishings
coguill
Quotation: Coguill an teine. Notes: replenish the fire.
Location: [see below]
Category: Measgaichte / Miscellaneous
coinnspeach
nn ‘wasp’ : ~; gen.:chuir seann duine a bha ann teine ris an nead-choinnspich; gen. pl.: bha nead mhòr choinnspeach
Location: Canada, Cape Breton, Broadcove
Category: Field Notebooks of Seosamh Watson June-August 1983
crabhcan (E)
’Se seo a bhiodh againn air a’ bhabht anns a’ bhalla a bhiodh a’ cumail an àirde na slabhruidh bhos cionn an teine.
Origin: Leòdhas [Lewis], Uig an Iar
Category: Taigh Gàidhealach / House and Furnishings
craos teine
white hot fire (as with ‘mòine dhubh’ [q.v.]).
Origin: Leódhas, An Rudha [Lewis, Rudha]
Category: Mòine / Peat-Working
craosdal teine
a good going fire.
Location: South Uist, Lochcarnan
Category: Measgaichte / Miscellaneous
cuaichean
Quotation: Tha ’n cat na chuaichean aig an teine. Notes: a ball.
Location: Skye, Harlosh
Category: Measgaichte / Miscellaneous
cìop
turfs which were taken home and used for keeping the fire alive during the night. This was called – “a’ smàladh an teine”. [NOTES: corrected to ‘cìp’.]
Origin: Uibhist a Tuath [North Uist]
Category: Measgaichte / Miscellaneous
cùl
Quot.: cùl an teine. Note: area between the fire in the middle of the floor and the door.
Origin: [Barvas]
Category: Measgaichte / Miscellaneous
cùl an teine
the side of the hearth nearest the threshold or door.
Location: [Lewis], Siabost
Category: Taigh Gàidhealach / House and Furnishings
cùm
vb ‘keep’:vbl nn.: ged a bhiodh tu ‘ cumail teine; bha e ‘ cumail sgoileadh; an creideamh a chumail suas [DAG]
Location: Canada, Cape Breton, Broadcove
Category: Field Notebooks of Seosamh Watson June-August 1983
dealanach
nn f. ‘lightning’: an ~, teine-adhair, their iad; bha i air e ‘ èillteachadh bhon~ ; teine-adhair: an~,~, their iad; shoillsicheadh an ~ air an druim aige; ò, tha ‘n ~ a’ ruith nan cat
Location: Canada, Cape Breton, Broadcove
Category: Field Notebooks of Seosamh Watson June-August 1983
deò
Quotation: “Chan eil deò anns an teine.” – life. “Chan eil deò gaoithe ann an diugh.” – breath.
Origin: West Lewis [the location given on the slips]
Category: Measgaichte / Miscellaneous
dorus na cruaiche
An ceann a theid fhosgladh do’n chruaich gus na fadan a thoirt gu teine.
Location: Lewis, Port of Ness
Category: Mòine / Peat-Working
drabhs
Tha drabhs aig air an teine (fuaim mar a bhios ag geir ’n uair a thilgear pios dhi dh’an teine).
Location: Scalpaigh [Harris, Scalpay]
Category: Measgaichte / Miscellaneous
drabhs
[d̪ɾɑu̟s] Quot.: a’ drabhsadh feoil ris an teine. Note: grilling, toasting.
Origin: [Barvas]
Category: Measgaichte / Miscellaneous
drabhsadh
[d̪ɾɑu̟səɣ] Quot.: a drabhsadh feòil air an teine. Note: toasting, grilling.
Origin: [Ness]
Category: Measgaichte / Miscellaneous
draogh
Quot.: “Tha ’m pana air draoghadh air an teine.” Note: for “traogh” – dry up, empty of liquid.
Origin: [Barvas]
Category: Measgaichte / Miscellaneous
dreosaidh teine
a makeshift fire. Embers taken outside to build a fire in a byre, shed. [NOTES: ‘dreosaidh’ corrected to ‘dreòsaidh’ and note added above – dreòsadh.]
Location: South Uist, West Kilbride
Category: Measgaichte / Miscellaneous
dromanach (caol)
slatan caola seilich ùr no calltuinn mu 3' am fad. Bha thu ’gan dèanamh biorach air an dà cheann, ’gan dathadh ’sa’ mheadhon le dreiseag air an teine, ’gan lùbadh gu cumadh prine-fuilt, ’gan cur eadar rungas cathrach ’gan cumail crom. Bha iad aig an tughdair ag cumail an fhraoich ’na àite. Thogadh e gus an ath bhreth iad mar a bha e ag obair. Rachadh am fagail ’sa’ mhullach. Bha thu ’gan dathadh is ’gan toinneamh an seo [see the arrow in the picture] mus bristeadh iad anns an lùbadh.
Origin: Geàrrloch (Loch Iubh) [Gairloch (Loch Ewe)]
Category: Taigh Gàidhealach / House and Furnishings
dràsd
Quot.: a’ drasdadh teine. Note: dousing a fire.
Origin: [Ness]
Category: Measgaichte / Miscellaneous
fire
teine, gual, bioranan, fóid-mòine, am blàr-mòine, torro-sgian (pron. torroshken).
Origin: Lochaber
Category: Measgaichte / Miscellaneous
fraoch sgreuchain
Am fraoch a gheibh thu aig bun an fhraoich eile. E bàn agus tioram agus crìon. Agus gabhaidh ri teine gu brais. (Tha e anns na faclairean.) Cha leiginn a leas a bhith air am fear-sa chur sìos.
Origin: [Lewis, Uig an Iar]
Category: Measgaichte / Miscellaneous
gabh
Quotation: a’ gabhail mu’n teine. Notes: banking up the fire at night.
Location: Sutherland, Portskerra
Category: Measgaichte / Miscellaneous
glan
vb ‘’clear, wipe out’ : start teine shìos an Dunvegan … gh. i chuile sian
Location: Canada, Cape Breton, Broadcove
Category: Field Notebooks of Seosamh Watson June-August 1983
iarunn
Quotation: Tha tuilleadh ’s a chòrr a dh’iaruinn aige ’san teine.
Location: Islay, Port Wemyss
Category: Measgaichte / Miscellaneous
las
vb ‘light, ignite’ : vbl nn.:match a ~adh idir no teine a startadh
Location: Canada, Cape Breton, Broadcove
Category: Field Notebooks of Seosamh Watson June-August 1983
leac an teine
Origin: Geàrrloch (Loch Iubh) [Gairloch (Loch Ewe)]
Category: Taigh Gàidhealach / House and Furnishings
leac an teine
Origin: Geàrrloch (Loch Iubh) [Gairloch (Loch Ewe)]
Category: Taigh Gàidhealach / House and Furnishings
leid (mhór)
àite-teine a muigh ri taobh a’ ghàraidh na leithid sin nam biodh tu nighe. “Tha phoit-mhór air an leid.”
Origin: Geàrrloch (Loch Iubh) [Gairloch (Loch Ewe)]
Category: Taigh Gàidhealach / House and Furnishings
lurg
The sheep’s wish: Gun mo lurg a bhristeadh / ’S gun mo chneamh a chur do’n teine.
Origin: Barra
Category: Caoraich / Sheep
mod
aite teine.
Location: Harris, Leverburgh
Category: Measgaichte / Miscellaneous
moine tasgaidh
Fadan móra tiugh a chuirear air an druim dìreach do’n luath aig am dol a chadal gus an cum iad an teine beò air a shocair gu maduinn. Tha ploicein math air son so.
Location: Lewis, Port of Ness
Category: Mòine / Peat-Working
mullach (m)
Quotation: ’na shuidhe am mullach an teine. Notes: not quite.
Location: Harris, Ardhasaig
Category: Measgaichte / Miscellaneous
mòine-bhàn
Bha thu ’ga gearradh tana. Bha i na bu duilghe a tiormachadh. Ach bha i aotrom ri a tarruing. Sgamhan bàn, chanadh na bodaich. Sgamhan de mhòine bhàin. Cha sheasadh a’ mhòine bhàn cho fada ’s an teine idir ris a’ mhòine dhuibh.
Origin: [Lewis, Uig]
Category: Mòine / Peat-Working
na tròcairean
“A’ leigeil le na tròcairean a dhol a dhith air an teine, a’ leughadh a’ Bhìobuill, an e sin Crìosdalachd?” Na tròcairean – am biadh.
Origin: [Lewis, Uig an Iar]
Category: Measgaichte / Miscellaneous
outhouse
nn ‘outhouse’ : bha roinn do rudan san ~ [ꞌøu h tus] aca; chaidh an ~ aca na teine
Location: Canada, Cape Breton, Broadcove
Category: Field Notebooks of Seosamh Watson June-August 1983
piorstaich
[pȷw:ʴsṯiç] Quot.: piorstaich an teine. Note: stocking the fire to make it burn again. Reviving. [NOTES: the turned r used for the symbol which is unclear in the original.]
Origin: Carloway, Doune
Category: Measgaichte / Miscellaneous
pròic
[pɾɔ:c] Quot.: “Tha cailleach Mhealaiseal a’ cur nam pròic mun teine.” Note: turf-like peat which hasn’t been properly dried. (This was said when mist was seen on Mealaiseal, a hill in Uig.)
Origin: Carloway, Doune
Category: Measgaichte / Miscellaneous
pulp
Notes: (an t-àite-teine) damper.
Location: Skye, Portree
Category: Measgaichte / Miscellaneous
riabaisteallag (I)
Dìreach mar a chì sibh aca anns na pàircean. Ach againne air àrd-dhorus freagarrach no air spàrr. Agus uaireannan air an t-slabhraidh os cionn an teine anns na seann tighean. Airson riabaisteallag air an t-slabhraidh, gheibheadh sinn ar creach.
Origin: Leodhas [Lewis], Uig
Category: Cur-seachadan: Dèideagan, Geamaichean is Farpaisean / Recreation: Toys, Games, Contests
ris
Notes: Thubhairt mise ris. – to him. Leig e ris dha. – he revealed to him. Tha e ris an deoch. – addicted to drink. Co bha ris? – Who was at him? (injuring him, words or blows) Tha an talamh ris. – seen (in time of snow). Leig e e féin ris. – he unclothed himself (e.g. when going to swim). Chan eil math a bhi ris. – There is no use arguing with him. Bha dùil aige ris. – he was expecting it. Bha càirdeas aige ris. – he was related to him. Bha e ag radh rithe. – he was saying to her. Feuchaidh e ris. – he will attempt to do it. Chuir e ’n t-aodach ris an teine. – at the fire. ’S math a chaidh e ris. – he dealt with him in a becoming manner! Cha bhi gnothuich agam ris. – I will take nothing to do with it.
Origin: West Lewis [the location given on the slips]
Category: Measgaichte / Miscellaneous
ruadhan
[ru̜ɤɣɑṉ] Quot.: “Tha do bhiadh air a dhol na ruadhan air an teine.
Origin: Carloway, Doune
Category: Measgaichte / Miscellaneous
ruadhan
Quot.: “Tha do bhiadh air a dhol na ruadhan air an teine.” Note: food spoiling on the fire.
Origin: Kershader
Category: Measgaichte / Miscellaneous
ruadhan
Quot.: “Tha am biadh a’ dol na ruadhan air an teine.” Note: getting spoilt.
Origin: Uig
Category: Measgaichte / Miscellaneous
ruighinneachadh
[ru̜iəṉɑxəɣ] Quotation: Tha sin a ruighinneachadh air an teine. Notes: taking a long time to cook. [NOTES: slipped under ‘righnich’.]
Location: Skye, Kilmuir
Category: Measgaichte / Miscellaneous
ròsdadh crùbaig
Cuir ris an teine i mar gun cuireadh tu fad air; tionndaidh i an dràsda ’sa ris gus am faic thu a’ chéir chruaidh dhonn a’ nochdadh. Thoir dhith an t-apran mus cuir thu ris an teine i.
Location: Lewis, Port of Ness, Lionel
Category: Maorach / Shellfish
seanntaich
[ʃw̃:n̪t̪iç] Quot.: “Tha am biadh a [ʃw̃:n̪t̪ɑxəɣ] air an teine.” Note: food spoiling on the fire from being left too long. (spelling?)
Origin: Crowlista
Category: Measgaichte / Miscellaneous
seóbhraich
Quotation: Tha am biadh agad a [ʃo:ɾɑxəɣ] air an teine. Notes: food drying up on the fire after being kept warm.
Location: Lewis, Barvas
Category: Measgaichte / Miscellaneous
seóbhraich
[ʃo:ɾiç] Quot.: “Tha do bhiadh a’ [ʃo:ɾɑxəɣ] air an teine.” Note: drying up and going to waste.
Origin: [Barvas]
Category: Measgaichte / Miscellaneous
siantaich
[ʃĩɤ̃n̪t̪iç] Quot.: “C’àite an robh thu? Tha do bhiadh a’ siantachadh air an teine.” Note: drying up and deteriorating.
Origin: [Lewis], Arnol
Category: Measgaichte / Miscellaneous
smàl
Quotation: a’ smàladh an teine. Notes: bank up the fire at night. Barvas: “a’ tasgadh an teine” or “a’ cuir tasgadh dhan an teine”.
Origin: North Uist
Category: Measgaichte / Miscellaneous
smàladh
Quotation: a’ smaladh [sic] an teine. Notes: banking the fire.
Location: Coll, Sorrisdale
Category: Measgaichte / Miscellaneous
smàladh
Quotation: a’ smàladh an teine. Notes: banking the fire.
Location: Ross-shire, Dornie, Morvich
Category: Measgaichte / Miscellaneous
smàladh
Quotation: “smàladh an teine”. Notes: same as “tasgadh” in Lewis.
Location: Craignish
Category: Measgaichte / Miscellaneous
smàladh
Quotation: Cuir smàladh air an teine.
Origin: Tiree
Category: Measgaichte / Miscellaneous
spor-teine
[spɔɾtʹĩnʹə] Notes: a spark.
Location: Vatersay
Category: Measgaichte / Miscellaneous
spreodanachadh
poking. Spreodanachadh ’n teine.
Location: Na Hearadh, Scalpaigh [Harris,Scalpay]
Category: Measgaichte / Miscellaneous
spriotag
“Chaidh Dòmhnull beag a losgadh le spriotag bho an phrais lite.” – A throw-out bho an phrais nuair a bhiodh i a’ goil, ’sa’ goil gu math. Is iomadh uair a fhuair sinn dathadh bho an nì a bha seo. Timchioll mu an teine le na casan lomnochd.
Origin: [Lewis, Uig an Iar]
Category: Measgaichte / Miscellaneous
sprodanachadh
poking. A’ sprodanachadh an teine.
Location: Harris, Scalpay
Category: Measgaichte / Miscellaneous
sproiteanachadh
poking. A sproiteanachadh an teine.
Location: Harris, Scalpay
Category: Measgaichte / Miscellaneous
spàrr
Quotation: spàrr – a cross beam of a roof coupling. Spàrr – “Spàrr e an clobha dh’an an teine.” Sparradh – warning. “Thug e sparradh dha gun e dhol ann a rithist.”
Origin: West Lewis [the location given on the slips]
Category: Measgaichte / Miscellaneous
suidheachan an teine
the nest in a fireplace.
Location: South Uist, Lochcarnan
Category: Measgaichte / Miscellaneous
suitse
Quotation: Cuir suitse ris an teine. Notes: cf. Rev. Norman MacDonald’s Skye form sitse (SGS XI, Pt. 1).
Location: Lewis
Category: Measgaichte / Miscellaneous
tac-an-teine
fireside.
Location: Harris, Scalpay
Category: Measgaichte / Miscellaneous
taisgte
stored. Teine air a thasgadh – teine taisgte.
Location: [Harris], Scalpaigh [Scalpay]
Category: Measgaichte / Miscellaneous
tasgadh
Quotation: a’ tasgadh an teine; a’ cur tasgadh dhan an teine. Notes: banking the fire.
Location: Lewis, Barvas
Category: Measgaichte / Miscellaneous
tasgadh
Quotation: a’ tasgadh an teine. Notes: covering the fire over and leaving it to burn for the night.
Location: Skye, Portree
Category: Measgaichte / Miscellaneous
teann
vb ‘draw closer’ : cond.: thuirt iad ‘Nach ~adh sibh iad a-staigh gur [kar] garadh fhèin aig an teine?
Location: Canada, Cape Breton, Broadcove
Category: Field Notebooks of Seosamh Watson June-August 1983
teine
Quotation: teine-biorach. Notes: “static electricity which jumps from one place to another.”
Location: Canada, Christmas Island
Category: Measgaichte / Miscellaneous
teine
Quotation: Tha tuilleadh ’s a chòrr a dh’iaruinn aige ’san teine.
Location: Islay, Port Wemyss
Category: Measgaichte / Miscellaneous
teine
[tʹʃĩṉ] Notes: fire.
Location: Sutherland, Embo
Category: Measgaichte / Miscellaneous
teine
Quotation: leac-an-teinnich [tʹɛ̃nʹıç].
Location: Coll, Ben Meadhonach
Category: Measgaichte / Miscellaneous
teine
Quotation: poit air [ə ʤinʹ]. Notes: N.B. pron.
Origin: Glenlyon
Category: Measgaichte / Miscellaneous
teine
Quotation: Cuir [tʹĩṉıç] air.
Origin: Tiree
Category: Measgaichte / Miscellaneous
teine adhair
thunderbolt.
Location: South Uist, Bornish
Category: Measgaichte / Miscellaneous
teine adhair
sparks which you see after receiving a blow on the head.
Location: South Uist, Garrynamonie
Category: Measgaichte / Miscellaneous
teine adhair
Location: Na Hearadh, Gòbhaig [Harris, Gobhaig]
Category: Sìde / Weather
teine athair
Origin: Harris, Horgabost or Harris, Kyles Stockinish
Category: Sìde / Weather
teine beura
this fire was lit beneath the ‘stann’ [q.v.] which was instrumental in forming the salt. J.M.A. tells of a place close to Lochmaddy which made salt and sold it to countries such as Holland and Sweden, which had no natural salt.
Location: North Uist, Iollathraigh [Illeray]
Category: Measgaichte / Miscellaneous
teine biorach
will-o-the-wisp.
Location: Na Hearadh, Scalpaigh [Harris, Scalpay]
Category: Measgaichte / Miscellaneous
teine biorach
“Marsh” fire.
Category: Measgaichte / Miscellaneous
teine bliannain
phosphorescence.
Location: [South Uist], South Glendale
Category: Measgaichte / Miscellaneous
teine de
ringworm. There is a tradition which says that this can be cured by the application of the blood of a black cockerel. Similarly toothache can be relieved by the application of fish oil and whisky. [NOTES: note added – shingles?]
Location: South Uist, Smerclete
Category: Measgaichte / Miscellaneous
teine
(unsure), something pertaining to the mouth.
Location: Harris, Rodel
Category: Measgaichte / Miscellaneous
teine
a rash round the mouth. An old penny was rubbed on the affected area as a cure.
Location: North Uist, Grimsay, Gearradh Dubh
Category: Measgaichte / Miscellaneous
teine eiginn
Fire by friction.
Category: Measgaichte / Miscellaneous
teine gealain
will o’ the wisp.
Location: Barra, Northbay
Category: Measgaichte / Miscellaneous
teine mór
will o’ the wisp.
Location: North Uist, Tigharry
Category: Measgaichte / Miscellaneous
teine mór
will o’ the wisp.
Location: South Uist, Iochdar, Baile Gharbhaidh [Balgarva]
Category: Measgaichte / Miscellaneous
teine shionachain
Notes: phosphorescence.
Location: Ross of Mull
Category: Measgaichte / Miscellaneous
teine sionachain
will o’ the wisp. Variant on ‘teine biorach’.
Location: Eriskay, Taobh na Mara
Category: Measgaichte / Miscellaneous
teine sionnachain
phospherous [sic].
Location: Barra, Northbay
Category: Measgaichte / Miscellaneous
teine sionnachain
phosphorescence in the sea.
Origin: Lewis, Uig
Category: Measgaichte / Miscellaneous
teine-adhar
thunderbolt.
Origin: [Note: From North Uist, information from Alex O’Henley / RÓM 4 Dec 2023]
Category: Measgaichte / Miscellaneous
teine-bianan
Notes: phosphorescence on the sea – Sleat.
Location: Skye, Sleat
Category: Measgaichte / Miscellaneous
teine-biorach
will o’ the wisp.
Location: South Uist, Daliburgh
Category: Measgaichte / Miscellaneous
teine-biorach
Notes: “static electricity which jumps from one place to another.”
Location: Canada, Christmas Island
Category: Measgaichte / Miscellaneous
teine-biorach
Note: “will o the wisp”.
Location: Harris, Quidinish
Category: Measgaichte / Miscellaneous
teine-biorach
Note: “will o’ the wisp”.
Origin: Ness
Category: Measgaichte / Miscellaneous
teine-biorrach
glow worm. “Cho luath ris an teine bhiorrach.”
Location: Harris, Horgabost
Category: Measgaichte / Miscellaneous
teine-caithidh
[tʹĩṉʹəkɑi] Notes: tuberculosis.
Origin: Drumguish, by Kingussie
Category: Measgaichte / Miscellaneous
teine-ceann-foid
[sic] [See teine-fòid.]
Location: Harris, Scalpay
Category: Measgaichte / Miscellaneous
teine-dé
Note: shingles.
Location: Lewis, Uig, Crowlista
Category: Measgaichte / Miscellaneous
teine-dé
Notes: shingles. (?)
Location: Ross-shire, Polbain
Category: Measgaichte / Miscellaneous
teine-dé
skin disease. [SLIP: Skin disease; shingles.]
Location: Na Hearadh, Scalpaigh [Harris, Scalpay]
Category: Measgaichte / Miscellaneous
teine-dé
Notes: ringworm.
Origin: Islay
Category: Measgaichte / Miscellaneous
teine-dé
Notes: shingles.
Origin: North Uist
Category: Measgaichte / Miscellaneous
teine-fòid
the peat from the fire burning on the sickle (or any convenient item) was stuck in it to serve as a handle etc. and the burning peat as a lantern on a dark night, Highland of Scotland.
Location: Harris, Scalpay
Category: Measgaichte / Miscellaneous
teine-sionachan (m)
phosphorescence.
Origin: Tiriodh [Tiree]
Category: Faireachdain / Senses
teine-sionnachain
Notes: phosphorescence.
Location: Coll, Sorrisdale
Category: Measgaichte / Miscellaneous
teine-sionnachain
phosphorescence.
Category: Faireachdain / Senses
teine-sionnachain
Notes: phosphorescence at sea.
Location: Skye, Broadford
Category: Measgaichte / Miscellaneous
teine-sionnachain
Note: phosphorescence at sea.
Origin: Uig
Category: Measgaichte / Miscellaneous
teóthadh
[tʹo:əɣ] Quot.: a’ teóthadh air an teine. Note: warming, getting warm.
Origin: Barvas
Category: Measgaichte / Miscellaneous
teóthadh
[tʹo:əɣ] Quot.: “C’àite robh thu gu seo ’s mise teóthadh do bhiadh air an teine?” Note: warming, keeping warm.
Origin: Uig
Category: Measgaichte / Miscellaneous
tigh-fhuarach
[t̪ɤıu̟ɤɾɑx] Note: an additional room for sleeping, opening sometimes from the living room (aite-teine), sometimes from the “culaist”.
Origin: [Lewis], Arnol
Category: Measgaichte / Miscellaneous
toit
[t̪[ɔı]tʹ] Quot.: Tha mi gus mo thoiteadh ris an teine. Note: stifling with heat.
Origin: [Barvas]
Category: Measgaichte / Miscellaneous
tèine-mùchaidh
smouldering fire. [NOTES: slipped under ‘teine-mùchaidh’.]
Location: Na Hearadh, Scalpaigh [Harris, Scalpay]
Category: Measgaichte / Miscellaneous
uinneag an teine
the living room window.
Origin: Eileanaich [natives of Lewis]
Category: Taigh Gàidhealach / House and Furnishings
ultach
Quotation: “Be sin an ultach teine, uallach leanamh [?] dhuin’ eile.” Notes: Ultach – a burden carried in arms, in front. Eallach – a burden carried on one’s back.
Origin: West Lewis [the location given on the slips]
Category: Measgaichte / Miscellaneous

^ Return To Top ^