-
Beire
-
Goddess of Winter. The enemy of St. Bride. See Cailleach Bheir.
Location: Skye
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
Bonnacha-bac
-
Cha robh. ‘Bun-bac’ a bh’againne airson a stigh ri bonn nan ceangal air bàrr a’ bhalla. Cailleach à Beàrnaraidh (Leòdhais) – bha ‘bun-bac’ aice airson ‘bun-sgòth’.
Origin: Leòdhas [Lewis], Uig an Iar
Category: Taigh Gàidhealach / House and Furnishings
-
[Seanfhacal 4]
-
Biodh sibh-se a’ deanamh deas; tha mise aige có dhiubh. (Cailleach ann an Uibhist agus i a’ faicinn “bicycle” air son na ceud uair.)
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
[bràth]
-
Balach òg is e ri fàs / Dh’itheadh e mar mheileadh bràth / Mar thìreadh bodach air an àth / Mar dh’fhuinneadh cailleach ann an clàr.
Location: [Lewis], Leurbost
Category: Muileann Lochlannach / Norse Mill
-
[cailleach-chòsag]
-
[See corra-chòsag.]
Location: South Uist, Lochcarnan
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
[cailleach-òsag]
-
[See corra-chòsag.]
Location: South Uist, Lochcarnan
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
[cailleach]
-
Sannd na caillich ’s a chruaich mhonadh.
Origin: [North Uist?]
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
[corra-chòsag]
-
A chorra, chorra chòsag an innis thusa dhomhsa am bith latha math a màireach ann ’s bheir mi paidhir bhròg dhut.” Animal in question was a slater found under rocks. Also called ‘cailleach-òsag’ or ‘cailleach-chòsag’.
Location: South Uist, Lochcarnan
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
[stòlda]
-
Bodach stòlda – for a child who talks like an adult. Cailleach stòlda – for a girl who talks like an adult.
Origin: Barra
Category: Nàdur an Duine / Personality
-
an smior-cailleach
-
spinal cord
Origin: Leòdhas [Lewis], Uig an Iar
Category: Caoraich / Sheep
-
bodach
-
Notes: codfish. Usually old fish. Female – spent – referred to as cailleach.
Location: Tiree, [Caolas? – one slip]
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
cachaileith
-
Quotation: Tea [sic] cnoc na cachalaidh gum b’ eagalach a neart a bh’innte, chuir i phoit a bhragadaich air cailleach Artur aig an Allt. Notes: gateway. Ancient right of way between two villages, but no gate; a pathway. Gates prob. unknown when hillock got its name. Source: W. Lewis.
Origin: West Lewis [the location given on the slips]
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
caileach-truisg
-
a heavy cod (fish), with a swollen belly, of a greyish dull colour, perhaps compared to an old woman. (Scalpay) [NOTES: slipped under ‘cailleach-truisg’.]
Location: Na Hearadh, Scalpaigh [Harris, Scalpay]
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
cailleach
-
Notes: a spent female codfish.
Location: Tiree, [Caolas? – one slip]
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
cailleach
-
a partly rotten potato when planted still adhering to the shaw when new potatoes are lifted.
Location: South Uist, Garrynamonie
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
cailleach
-
Quotation: a’ chailleach. Notes: the turf seat beside the bed in a shieling. (Shader)
Location: Lewis, Barvas
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
cailleach
-
Quotation: a’ chailleach cheòsach. Notes: slater (woodlouse).
Location: Islay, Bowmore
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
cailleach
-
Quotation: a’ chailleach. Notes: the line of turf bounding the bed in an àirigh. The bed itself had a bolster of machair, etc. Not in Dwelly, but note the semantic connection with his cailleach-baic ‘… the outside peat in a bank’.
Location: Lewis
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
cailleach
-
Notes: a “granny” on a chimney-pot. So called from shape? A cowl. Cf. Cailleach-iaruinn.
Location: Tiree, [Caolas? – one slip]
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
cailleach
-
Quotation: cailleach na h-àthadh. Notes: the funnel of the kiln (distillery).
Origin: Islay, Port Charlotte
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
cailleach
-
Quotation: cailleach ghriasaich. Notes: old woman who stays by the fire all the time.
Origin: Islay, Port Charlotte
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
cailleach
-
Quotation: a’ chailleach. Notes: the tent-like arrangement of sheaves when starting to build a cornstack.
Origin: North Uist
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
cailleach
-
Quotation: “Cuiridh mi a’ chailleach ort!” Notes: “I’ll beat you!” – said when competing to be the first finished in any work. (D.A.’s father maintained that formerly if there was, say, an old cripple of no fixed abode in the village then the last man to get the harvest in had to keep her for the winter.)
Origin: North Uist
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
cailleach
-
Quotation: cailleach a’ bheing. Notes: daddy long-legs.
Origin: North Uist
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
cailleach
-
Quotation: Tha thu a feuchainn ri cuir na caillich air do nàbaidh. Tha mise gu bhi ullaibh, bithidh a’ chailleach oirbh. Notes: form used when a person had finished the harvest before others.
Origin: Tiree
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
cailleach (?) (dh?)
-
lobster with claw missing.
Origin: Tiriodh [Tiree] (Rugadh Daibhidh ann an Glaschu ach chaidh a thogail ann an Tiriodh bho’n a bha e trì bliadhn’ a dh’aois.)
Category: Iasgach a’ Ghiomaich / Lobster-Fishing
-
cailleach bheag bhrùigh
-
(Can ‘cailleach bheag bhrùgh’.) Seo gèim a bhiodh againn mar bu trice air an oidhche. A muigh.
Origin: Leodhas [Lewis], Uig
Category: Cur-seachadan: Dèideagan, Geamaichean is Farpaisean / Recreation: Toys, Games, Contests
-
cailleach bhearnach
-
gap toothed woman. (Morag MacKay, Scalpay)
Location: Harris, Sgarastamhor
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
cailleach chathaidh
-
a box with metal drums inside it. Used for winnowing. When you turned its handle round, the chaff was blown out through holes in the drums. [NOTES: ‘chathaidh’ corrected to ‘chàthaidh’.]
Location: South Uist, Garrynamonie
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
cailleach chribeach
-
when a cow’s cheek gets inside her teeth and forms a sore.
Origin: ([Canada], Inverness Co.) or ([Canada], Inverness Co.) or ([Canada], Victoria Co.)
Category: Crodh / Cattle
-
cailleach chòsag
-
a beast found under stones.
Location: South Uist, Garrynamonie
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
cailleach de dhuine
-
clumsy man, scary.
Location: Na Hearadh, Scalpaigh [Harris, Scalpay]
Category: Coltas an Duine / Personal Appearance
-
cailleach mharbh
-
Potato no longer suitable for seed.
Category: Àiteach / Agriculture
-
cailleach oidche
-
[sic] owl.
Location: Harris, Scalpay
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
cailleach oidhche
-
owl.
Location: Argyll, Tarbert, Muasdale
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
cailleach oidhche
-
Location: Mull [see below for details]
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
cailleach oidhche
-
Location: Mull [see below for details]
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
cailleach oidhche
-
owl.
Origin: [Tiree]
Category: Eòin Thiriodh / Birds of Tiree
-
cailleach-a-mheang
-
spider.
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
cailleach-bhuaineadh
-
[kɑlʹɑxvu̟ɤṉəɣ] Notes: the last handful of corn at harvest-time was taken in, made into a St. Andrew’s Cross, decorated with ribbon and hung inside the house on a nail. The two horses got a half-share each of this before they started the ploughing in spring.
Origin: Islay
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
cailleach-bhàn
-
Notes: a cod with parasites on it.
Origin: Uig, Lewis
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
cailleach-cheòsach
-
Notes: slater (woodlouse).
Location: Tiree, Caolis
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
cailleach-cheòsach
-
Quotation: cailleach-cheòsach de dhuine. Notes: a very slow person.
Origin: Tiree
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
cailleach-chròsdag
-
Notes: slater (woodhouse).
Location: Coll, Arinagour
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
cailleach-chòsach
-
Note: slater.
Origin: Harris, Leverburgh
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
cailleach-chòsach
-
Notes: slater (woodlouse).
Origin: North Uist
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
cailleach-chòsag
-
Notes: slater (woodlouse).
Location: South Uist, Lochboisdale
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
cailleach-chòsag (f)
-
Quotation: “Cailleach, a chailleach-chòsag / inns thusa dhòmhsa / ’m bi latha math a màireach ann / ’s bheir mi dhut paidhear bhrògan.” Notes: slater (woodhouse).
Location: Harris, Ardhasaig
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
cailleach-fhasgnaidh
-
muilinn beag (làmh is chas) gu fasgnadh.
Origin: Geàrrloch (Loch Iubh) [Gairloch (Loch Ewe)]
Category: Taigh Gàidhealach / House and Furnishings
-
cailleach-fiunndrain
-
[kɑlʹɑx fjũ̜n̪d̪ɾɑ̃nʹ] Notes: shellfish like the winkle but white.
Origin: Islay, Port Charlotte
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
cailleach-gaoithe
-
windmill.
Location: South Uist, Kildonan
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
cailleach-iaruinn
-
Notes: a cowl on a chimney-pot. But also applied to a hard-natured old woman who is always “on the gallavant”.
Location: Tiree, [Caolas? – one slip]
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
cailleach-mharbh
-
B’e sin buntàta a bha dìreach marbh. A h-uile beatha a bh’ann air bàsachadh agus e air seacadh, agus air dreach buntàta a chall.
Origin: [Lewis, Uig an Iar]
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
cailleach-oidhche
-
Location: Sutherland, Durness, Laide, Portnacon
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
cailleach-oidhche
-
Quotation: cailleach-oidhche [i:çɛ]. Notes: owl.
Location: Arran, Pirnmill
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
cailleach-ribeach
-
rud a bha fàs am beul bà. (Na Hearadh)
Location: [various]
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
cailleach-ribeach
-
growth in the mouth of a cow. (Harris)
Location: [various]
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
cailleach-ribeach
-
Note: growths in the mouth of cattle. Cut off. Quot.: “a’ chailleach-ribeach air a’ bhó”.
Origin: Harris, Leverburgh
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
cailleach-sùich
-
Note: straw from thatch coming down between the “cabair” and being covered with soot. (?)
Origin: [Lewis], Arnol
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
cioch nan cailleach marbh
-
Location: Mull [see below for details]
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
cnò
-
nn ‘nut’: ‘Cailleach nan Cnò’; pl.: shanntaich e na cnòthan; gen. pl.: gur iarr i am poca chnò … a bhith ‘ga thìolacadh còmhla rithe
Location: Canada, Cape Breton, Broadcove
Category: Field Notebooks of Seosamh Watson June-August 1983
-
comhachag
-
ean cailleach oidhche (another name for it).
Location: Scalpaigh [Harris, Scalpay]
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
comhachag
-
Notes: owl. (or cailleach oidhch’)
Location: Invergarry, North Laggan
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
créiceallach
-
[kɾe:cɑɫɑx] Quotation: cailleach chréiceallach. Notes: complaining, grousing.
Location: Lewis, Barvas
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
eadar-dhà-bhìth anns an dorus
-
Gun a bhith a muigh no a stigh mu an dorus. (Minig a bha cailleach ann.)
Origin: [Lewis, Uig an Iar]
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
eamaid
-
Quotation: “Fhreumhaich no eamaid cha téid mu do chasan gus an téid thu do’n ghreusaiche leis an t-seice ud” – cailleach ri a fear.
Location: Harris, Ardhasaig
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
griupag (I)
-
Boirionnaich nach eil air leth tarruingeach air dhòigh sam bith. ’N am pearsa, beag. ’S mar sin. Cuideachd nach tugadh dhuit móran (no nì sam bith) mun a faigheadh i uibhir eile air a shon. “’Se griupag a th’innte.” Bha Taillear Eadar-dha-Fhaodhail aig an robh am bus, a’ tighinn eadar Steòrnabhagh agus an t-Acha Mór. Ghoid cailleach anns a’ bhus ball bathair a bh’aig fear de na bh’ann. Nuair a fhuair Pàdruig (an Taillear) a mach có a rinn a’ ghoid ’s e an rud a thuirt e ris a’ chaillich: “A ghriupag ghrànda, nan robh fhios agam-sa gur h-e thus’ a bh’ann.”
Origin: Leòdhas [Lewis], Uig an Iar
Category: Nàdur an Duine / Personality
-
guag
-
Guag de lite. – Lite a dheanadh bodach no cailleach agus a thionndaidheadh a mach air leth tiugh.
Origin: [Lewis, Uig an Iar]
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
pròic
-
[pɾɔ:c] Quot.: “Tha cailleach Mhealaiseal a’ cur nam pròic mun teine.” Note: turf-like peat which hasn’t been properly dried. (This was said when mist was seen on Mealaiseal, a hill in Uig.)
Origin: Carloway, Doune
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
smior
-
Quot.: smior-cailleach. Note: used in connection with the backbone.
Location: Lewis, Uig, Crowlista
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
smior cailleach
-
spinal cord. (‘ai’ sound in Uig is more like ‘ei’, thus: ‘ceilleach’; ‘spaid’ is ‘speid’; ‘maide’ is ‘meide’; ‘sen’ is used instead of ‘sin’.)
Origin: Lewis, Uig
Category: Caoraich / Sheep
-
smior-cailleach
-
[smĩɾkɑlʹɑx] Note: spinal marrow.
Location: [Lewis], S. Lochs, Gravir
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
smior-cailleach
-
Note: thought of as being back-bone marrow (spinal cord?). Not for eating.
Location: Harris, Grosebay
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
smior-cailleach
-
spinal cord.
Origin: Leodhas [Lewis], Uig
Category: Crodh / Cattle
-
smior-cailleach
-
Notes: spinal chord.
Origin: North Uist
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
smior-cailleach
-
Note: spinal marrow.
Origin: [Lewis], Arnol
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
sòrnach coire cailleach co lìn
-
located in the neighbouring hill at Milton and elsewhere. This was a circular stone wall which had rich, fertile soil inside. Women used to look after sheep in this ring.
Location: South Uist, Milton
Category: Measgaichte / Miscellaneous