-
Tha ghaoth ag éirigh.
-
Origin: Mull, Tobermory
Category: Sìde / Weather
-
[cuaran]
-
Feumaidh fear na cuaran éirigh ro fhear na bròg. Strapped shoes take longer to fit.
Location: South Uist, Lochcarnan
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
[daga-phort]
-
[Kenneth MacDonald in the letter of 9 January 1967:] Seachdain no dhà air ais, fhuair sinn pasgan eile de dh’fhaclan Uigeach bho dh’fhear an aon ainm ruibh fhéin – Murchadh MacLeòid, a tha ’na mhaighstir-sgoile ann an Cinntire. (…) B’e facal eile a bh’aige “an daga-phot” air a chleachdadh mar seo: “Tha an t-aran seo cho cruaidh ris an daga-phot.” A bheil fhios agaibh dé idir as ciall dha’n an fhacal seo? [Mr MacLeod’s reply:] Murchadh MacLeòid Chinntire, Murchadh a’ Ghobha a tha mi an dùil a th’ann. Mo dheagh charaid, uaireigin. Cha’n fhaca mi e bho shamhradh 1948. Tha mi tuigsinn gur h-ann ann an Southend an Cinntire a tha e. Mord, no Murdo, a’ Ghobha a chanas sinne ris. Duine dòigheil a tha ’n sin. Duine snog. (…) Ach am fear-sa, “an daga-phot”. Is e an daga-phort a bh’againne air. (Tha mi fhìn agus Mord a’ Ghobha 3½ mile bho chèile.) Mìneachadh air an fhacal, no dé mar a dh’éirich e? Chan eil nì cinnteach sam bith agam. Dh’fhaodadh gu robh comhcheangal aige ri daga, agus dh’fhaodadh nach robh. Chuala mi aig bodach ’sa bhaile uaireigin (agus bhiodh am facal sin aca): “Cho cruaidh ris an deilg na bhìotaidh.” (vee’tee) Agus b’e seo saoilidh mi, an tignum-vitae, am fiodh air leth cruaidh. ’Se am fiodh-sa a bhitheadh a’ dol ann an roithleinean nan ulagan (block sheaves) séibhichean nam blocaichean, mar a chanadh na bodaich. Agus abair a bhith cruaidh de an fhiodh sin! (Faic mu’n fhiodh-sa ’s na leabhraichean fiosrachaidh.) Nise mu’n daga-phort, tha facal Laidinn eile ag éirigh rium, agus dh’fhaodadh gu robh comhcheangal air choireigin aige ris an daga (am facal): aqua-fortis. Dh’fhaodadh gu robh, agus dh’fhaodadh nach robh. Sin na th’agam mu an daga-phort, mur a tionndaidh nì sam bith an àirde.
Origin: Lewis, Uig
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
[grian]
-
Aig àm dol sios na gréine – at sunset. Aig àm éirigh na gréine – at sunrise.
Origin: Lochaber
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
[leisg]
-
Is leisg le leisgean dol a laidhe ach is seachd leisg leis éirigh.
Origin: Lochaber
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
[note]
-
(Tha mi a’ fàgail ainm no dhà eile a tha ’g éirigh rium gu samhradh. Nì mi cinnteach an uair sin gu’m bi mi ceart do’n taobh.)
Origin: Leòdhas [Lewis], Uig an Iar
Category: Acfhuinn Iasgaich / Fishing Tackle
-
[éirigh]
-
Am eirigh. Time of rising.
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
bùrn-éirigh
-
Notes: spring water.
Location: Lewis, Barvas
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
bùrn-éirigh
-
Notes: spring-water. Not in Dw.
Location: Lewis
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
co
-
Quotation: Fada gun éirigh ’s coma co ac’. Notes: Couldn’t care less. Lewis – coma co dhiùbh.
Location: Skye, Breakish
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
coma
-
Quotation: Fada gun éirigh ’s coma có ac’. Notes: Couldn’t care less. Lewis – coma co dhiùbh.
Location: Skye, Breakish
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
pollag
-
Quot.: “Pollagan a Chinn a Tuath” – in Bragar. Note: a boggy place which never dries due to spring water (bùirn-éirigh).
Origin: [Lewis], Arnol
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
sgarbh reamhar
-
Tha an t-ainm-sa againn ann an dà àite ann am Beannaibh Uige. Sgarbh Reamhar aig a’ Bheinn-a-deas anns na Beannaibh Meadhonach agus Sgarbh Reamhar Theinniseal ann am beannaibh Eadar-Dha-Fhadhail. Sgarbh Reamhar, b’e seo cnap de an bheinn (an cnap as fheàrr dhi tha mi ’n dùil) ag éirigh as a déidh fhein mar seo: [see illustration]. Chan eil fhios ’am am bheil an t-ainm-sa an àite sam bith eile.
Origin: [Lewis, Uig an Iar]
Category: Cruth na Tìre / Landscape Features
-
sùil (I)
-
Àite cruinn air leth bog anns an t-sliabh no anns a’ mhòintich cuideachd a leithid sin anns am biodh bùrn ag éirigh. Tha tè mhór chunnartach dhiubh seo (sùil) air mòinteach Uige. An t-Sùil Ghorm.
Origin: [Lewis, Uig an Iar]
Category: Cruth na Tìre / Landscape Features
-
éirigh
-
Quot.: “The éirigh as a’ mhuir.” Note: There is a swell on the sea.
Location: Harris, Quidinish
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
éirigh
-
Notes: wool rise.
Location: Skye, Kilmuir
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
éirigh
-
Quotation: Bha éirigh mhath air a’ chloimh. Notes: the new wool next to the skin of the sheep was long, therefore the shearing was easier.
Origin: Glenurquhart
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
éirigh
-
Quotation: Tha éirigh mhath air a’ chloimh. Tha droch éirigh air a’ chloimh. Notes: terms used when clipping sheep. Applied to the growth of new wool next the skin.
Origin: Islay
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
éirigh
-
Quotation: éirigh a mach. Notes: going over the score altogether. Same as “dol a mach”. See mach.
Origin: Islay, Ballygrant
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
éirigh
-
Notes: new wool under the old fleece.
Origin: Strontian
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
éirigh
-
[e:ɾi] Quot.: “Éirigh a’ bhuicean-thaic”. Note: standing up from a crouched position with a person on one’s back. (Put also under buicean-thaic [bu̜ıcɑṉhɑic].)
Origin: [Ness]
Category: Measgaichte / Miscellaneous
