-
(6) Puta suap
-
So gad arcachan a tha air a cheangal dha no tri de aitheannan sios air càbull an lin bhig nuair a bhios sruth tìde mhara làidir ann. Bheir so beagan faochaidh don phut bho neart na tìde mhara.
Origin: [Lewis], Dail a Tuath or [Lewis], Suaineabost [Swainbost] or [Lewis], Lional
Category: Acfhuinn Iasgaich / Fishing Tackle
-
An diobhall gad ithe.
-
May the devil devour you.
Origin: Barra
Category: An Eaglais / Ecclesiastical Terms
-
Dia gad bheannachadh.
-
Origin: Barra
Category: An Eaglais / Ecclesiastical Terms
-
Dia gad ghleidheadh.
-
Anyone passing a person milking a cow always said “Dia gad ghleidheadh” and milker responded “Dia dhut fhein”. This to ward off the evil eye.
Origin: Barra
Category: An Eaglais / Ecclesiastical Terms
-
Dia gad shabhaladh.
-
Origin: Barra
Category: An Eaglais / Ecclesiastical Terms
-
[Seanfhacal 4]
-
Each gad thilgeadh ’s bean gad dhiultadh.
Location: North Uist, Carinish, Cnoc Cuidhein [Knockquien]
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
[aindeoin]
-
Rinn mi sin gad aindheoin. I did that in spite of you.
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
[aithreachas]
-
Cha bheir gad air aithreachas.
Location: South Uist, Lochcarnan
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
[a’ tional maorach]
-
A reir de cho pailte s’ atha iad than giomach ri bhith air iasgach le cliabh ’s a chum fharlainn pailte a leabag mar bhiadh. Tha an crùban gaolach air iasg ùr, mar is bitheanta sòrnan is fhearr, air neo cudainn. A reir a pailteas air a’ ghrunnd b’e doigh(ch) a b’fhearr far a biodh faochaig pailte gach clach is feamann air neo roc a ghlanadh air fala as do rathad air thaobhs gu faodach leisinn [?] air an togail le’d dha làmh ’s gan cur anns a phail an triseach, sin do’m phoca. Fagaig an sin a fhaochaig, fiasgain ’s fhearr am fasgann dar a bhios i eadar an da luinn dluth air uisge fresh s mur a s bitheanta far am bith iad pailte mar sin gheobh thu pearls annta chionn tha iad nas mutha. ’S doich air a bhairneach darna cuid clach ma dha phùing le oir car giar agus a bualadh a sios a rathad le oir na cloicheadh [?], a bualladh [?] le cabhag. Bu [?] sput fish daonnan a miosg geineich gheal agus far a feic thu i spùtadh tha thu gan grapadh as a gheinich gus a bith do bos agad am breallach air an aon (àn) doigh[.] Tha esan a sputadh cuideach le cabhag a dheanadh tha ga fhaotain[.] Far am bith na cockles pailte tha iad air barr a ghrunnd le muir traigh (Càn a mach). Slige chreachain fheamadh tu a togail far a ghrunnd far a feicedh tu a ach gu math bitheanta tha i ’sa làthaich a bharrachd air a bhith ’s a gheinich[.] Lungaich chi thu uraball air barr na criadh, tha thu ga glaochach [?] mar gum bith [?] buain buntata ’s am piocadh a mach. Se buain lungaich a chanas iad. Feama tu an fheamainn dhubh a ghearradh far na creigeadh le corran. ’S an fhior aire a thuibhairt (a thoirbhairt) gum bith toll taomaich anns a bhata bhios ’ga giùlan[.] An doigh a bh’aig na seanna Ghàidheal b’e basgaid sgadain bhi shios mu dheireadh air urlar a bhàta ma biodh i luchdaichte chionns nach phlod (plod) an fheamainn dhubh[.] Phlodaich gach roc is gach feamann eile gad a bhiodh bata a stealladh dorlach uisge. Fear a bheil faiche ghiomaich na pairce beag de ghaineach air beulaibh an tuil agus dar a dh’itheas e am biadh tha e ’g ithe beagan de’n ghaineach. (tiomalaich [?])
Location: [Mull], Tobermory
Category: Maorach / Shellfish
-
[crann-na-gad]
-
I refer you to Dwelly’s Gaelic Dictionary, as a very detailed list is given under Crann-na-Gad. The names and expressions are pertaining to that of the parish of Barvas, Isle-of-Lewis.
Origin: Ross and Cromarty, Lewis
Category: Àiteach / Agriculture
-
[crochadh]
-
Gabh gad chrochadh. (Gabh thun na croiche.) Be hanged to you.
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
[gad]
-
Cha chuirear gad air gealladh. A promise is not a handcuff.
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
[garadh]
-
Gad gharadh fhein – warming yourself.
Location: South Uist, South Boisdale
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
[ion]
-
Cha n’ion dhomh ach a bhi gad mholadh. It is fitting indeed that I should praise you.
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
[meas]
-
Tha mi gad mheas mar charaid mor. I reckon you as a friend.
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
an gad-droma
-
[masc.] the top beam to which the joists were fixed.
Origin: Eileanaich [natives of Lewis]
Category: Taigh Gàidhealach / House and Furnishings
-
beannaich
-
:vbl nn ‘bless’:bha an sagart a’ beannachadh an t-sìl; Dia gad bheannachadh!; tha mi ‘ smuaineachadh gur ann an St Ninian a chaidh __ a bhiodh iad ri bush, a chaidh an t-uisge
coisreactha ud a bheannachadh; thàinig latha beannachadh an t-sìl; nn.cuiridh mise beannachadh air leth air an t-sìol; vbl adj. beannaichte: chunnaic e an Crìostaidh ~, maighstir Dùghall;
bhruidhinn e gu ~te [pjɔn̪iʧə] riutha-s’
Location: Canada, Cape Breton, Broadcove
Category: Field Notebooks of Seosamh Watson June-August 1983
-
bogadh-nan-gad
-
dipping the swithes [sic].
Location: Harris, Scalpay
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
bòrd-slios
-
Quotation: Gad fhaicinn ’s gad fhàgail / A ghràidh ri bòrd-slios. Notes: (West Side) Not in Dw.
Location: Lewis
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
ceanghal
-
[masc.] a pair of sloping roof joists meeting at the ‘gad-droma’ [q.v.]. The size or length of a house was given by the number of ‘ceanghail’. Thus – Tigh och [sic] ceanghail or Tigh mór nan deich ceanghail.
Origin: Eileanaich [natives of Lewis]
Category: Taigh Gàidhealach / House and Furnishings
-
crann nan gad
-
Old Highland plough. See Dwelly.
Category: Àiteach / Agriculture
-
falbhaiteach
-
gad about from place to place.
Location: Tiree
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
farag (-adh)
-
bathing. “Gad fharagadh fhein” – applied to someone who would go for a swim.
Location: South Uist, Milton
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
fochann
-
Quotation: “Bha fochann a’ bhàis ’na aodann.” (Catriona Mhór) Notes: cf. Silva Gad. 234 “bad fochonn báis doib” – it would be an occasion of death to them. Any connection between these usages? Not in Dw.
Location: Lewis
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
gad
-
Quotation: gad iarainn. Notes: an iron rod.
Location: Ross-shire, Aultbea
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
gad
-
fleet of creels, when attached to a single line.
Location: Harris, Sgarastamhor
Category: Iasgach a’ Ghiomaich / Lobster-Fishing
-
gad
-
Quotation: Bha iad ann an sàs nan gad. Notes: Locked together in wrestling.
Location: Ross-shire, Aultbea
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
gad
-
fleet of creels, when attached to a single line.
Location: Na Hearadh, Gòbhaig [Harris, Gobhaig]
Category: Iasgach a’ Ghiomaich / Lobster-Fishing
-
gad
-
home-made fishing hooks with feathers attached.
Location: Barra, Castlebay
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
gad
-
a dozen herring [sic] on a piece of string.
Location: South Uist, Garrynamonie
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
gad
-
fleet of creels, when attached to a single line.
Location: Harris, Kyles Stockinish
Category: Iasgach a’ Ghiomaich / Lobster-Fishing
-
gad
-
a fleet of lobster pots, stringed in the sea. [SLIP: A series of lobster pots strung out on the surface of the sea.]
Location: Harris, Scalpay
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
gad
-
Quotation: gad beithe. Notes: rope made from thin birch wands.
Location: Ross-shire, Dornie, Morvich
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
gad
-
nn ‘string, loop’ : pl.: òch, b’ fhearr leam gum biodh goid dhaibh seo m’a amhaich, goid dha na maragan dubha [FMM]
Location: Canada, Cape Breton, Broadcove
Category: Field Notebooks of Seosamh Watson June-August 1983
-
gad
-
Location: Harris, Ardhasaig
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
gad
-
a length of flies – three or more hooks; a number of fish on a string.
Origin: Barra
Category: Acfhuinn Iasgaich / Fishing Tackle
-
gad
-
Quotation: Cha robh air fhàgail agam ach an gad air an robh an t-iasg.
Origin: Islay, Port Charlotte
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
gad
-
fleet of creels, when attached to a single line.
Origin: Taransay
Category: Iasgach a’ Ghiomaich / Lobster-Fishing
-
gad chosg
-
willy nilly. “Theid thu ann gad chosg.” (Skye)
Location: Skye
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
gad gharradh fhein
-
warming yourself beside a fire.
Location: South Uist, Garrynamonie
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
gad phonaigeadh fhein
-
dolling up.
Origin: [South Uist]
Category: Coltas an Duine / Personal Appearance
-
gad-droma
-
Notes: ‘the long plank from gable to gable; ridge-pole’. Not in Dwelly. The first element more prob. gàd, though I heard it pron. definitely short.
Location: Lewis
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
gad-àrc
-
Note: circle of cork floats strung together. Used as a “puta-sàs” (above).
Location: [Lewis], S. Lochs, Gravir
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
gad-éisg
-
iasg air meangan fraoich, no beithe no seilich.
Origin: Geàrrloch (Loch Iubh) [Gairloch (Loch Ewe)]
Category: Acfhuinn Iasgaich / Fishing Tackle
-
là
-
Quotation: ’Se sin a’ là thigeadh gad iarraidh. Notes: used as a warning to a person who was threatening to do something.
Location: Lewis, Barvas
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
meirgeal
-
Quotation: Gad a rachadh a mheirgeal cam. Notes: physical frame, body.
Origin: Skye
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
ruighinn
-
Quotation: Cho ruighinn ri gad seilich.
Location: Skye, Breakish
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
sàs
-
Quotation: Bha iad ann an sàs nan gad. Notes: locked together in wrestling.
Location: Ross-shire, Aultbea
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
òganach
-
n. ‘young man’: chan fhaiceadh tu a leithid idir ’s gad a dh’innseadh tu dhan ~ e – cha thuigeadh iad e
Location: Canada, Cape Breton, Inverness Co., Dunvegan
Category: Word List
-
òrdaich
-
vb ‘command’ : cond.: dìreach dh’òrdaicheadh tu bho ghrunn do chridhe [FMM]; vbl nn: ‘s e òrdachadh fhèin a bhith aig an taigh, ‘s e ‘g obair sa mhèinn; agus tu gad òrdachadh fhèin
a bhith air an àite seo còmhla ri duine heile, dìreach dh’òrdaicheadh tu bho ghrunn do chridhe [FMM]
Location: Canada, Cape Breton, Broadcove
Category: Field Notebooks of Seosamh Watson June-August 1983