-
(2) Luga
-
(Lug-worm) Tha iad so air an cladhach as an traigh ghainmhich no as an laghach le spaid. Tha na siolan freagarrach (is na lugaichean) air lion beag a theid a chur air a’ chamus air an tràigh, ged a ni maorach is sgadan deagh iasgach an so cuideachd.
Origin: [Lewis], Dail a Tuath or [Lewis], Suaineabost [Swainbost] or [Lewis], Lional
Category: Acfhuinn Iasgaich / Fishing Tackle
-
Colbhansai, Colasa
-
Carn an Eòin, Sgorr Hurlaidh, Bealach na h-Airde, Bealach na Gaoithe, Cnoc Ormadail, Traigh Chill Orain, Cnoc Mhic ’Ille Mhinniche, Port an Òbain, na Dùintean, Bealach an Leóghainn, Port na Cuilc, Carraig a’ Chait, Meall na Suiridh.
Origin: [Strathglass]
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
Tha mi traigh chean?
-
I’m worrying.
Origin: [Ross-shire]
Category: Nàdur an Duine / Personality
-
[a’ tional maorach]
-
A reir de cho pailte s’ atha iad than giomach ri bhith air iasgach le cliabh ’s a chum fharlainn pailte a leabag mar bhiadh. Tha an crùban gaolach air iasg ùr, mar is bitheanta sòrnan is fhearr, air neo cudainn. A reir a pailteas air a’ ghrunnd b’e doigh(ch) a b’fhearr far a biodh faochaig pailte gach clach is feamann air neo roc a ghlanadh air fala as do rathad air thaobhs gu faodach leisinn [?] air an togail le’d dha làmh ’s gan cur anns a phail an triseach, sin do’m phoca. Fagaig an sin a fhaochaig, fiasgain ’s fhearr am fasgann dar a bhios i eadar an da luinn dluth air uisge fresh s mur a s bitheanta far am bith iad pailte mar sin gheobh thu pearls annta chionn tha iad nas mutha. ’S doich air a bhairneach darna cuid clach ma dha phùing le oir car giar agus a bualadh a sios a rathad le oir na cloicheadh [?], a bualladh [?] le cabhag. Bu [?] sput fish daonnan a miosg geineich gheal agus far a feic thu i spùtadh tha thu gan grapadh as a gheinich gus a bith do bos agad am breallach air an aon (àn) doigh[.] Tha esan a sputadh cuideach le cabhag a dheanadh tha ga fhaotain[.] Far am bith na cockles pailte tha iad air barr a ghrunnd le muir traigh (Càn a mach). Slige chreachain fheamadh tu a togail far a ghrunnd far a feicedh tu a ach gu math bitheanta tha i ’sa làthaich a bharrachd air a bhith ’s a gheinich[.] Lungaich chi thu uraball air barr na criadh, tha thu ga glaochach [?] mar gum bith [?] buain buntata ’s am piocadh a mach. Se buain lungaich a chanas iad. Feama tu an fheamainn dhubh a ghearradh far na creigeadh le corran. ’S an fhior aire a thuibhairt (a thoirbhairt) gum bith toll taomaich anns a bhata bhios ’ga giùlan[.] An doigh a bh’aig na seanna Ghàidheal b’e basgaid sgadain bhi shios mu dheireadh air urlar a bhàta ma biodh i luchdaichte chionns nach phlod (plod) an fheamainn dhubh[.] Phlodaich gach roc is gach feamann eile gad a bhiodh bata a stealladh dorlach uisge. Fear a bheil faiche ghiomaich na pairce beag de ghaineach air beulaibh an tuil agus dar a dh’itheas e am biadh tha e ’g ithe beagan de’n ghaineach. (tiomalaich [?])
Location: [Mull], Tobermory
Category: Maorach / Shellfish
-
[cat]
-
“Miann a’ chait ’san traigh, ’s cha toir e fhein as e.” Applied to someone who desired something but was not prepared to get it himself. Literally, although the cat likes fish it does not hunt it himself.
Location: South Uist, Kildonan
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
[cat]
-
Miann a chait ’s an traigh, ’s cha toir e fhein as e.
Origin: [North Uist?]
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
an slaman
-
cabbage like bag air a’ mhuir traigh.
Location: [Mull], Tobermory
Category: Maorach / Shellfish
-
beul cam
-
Cowrie shell. So an t-ainm a tha aca ann an Dail-o-Dheas agus ann am bailtean eile an Nis air ‘maighdealag’ [q.v.]. Cha chuala mi an àite eile a mach air Nis e. Gheibhear corra ‘bheul cam’ air Traigh Dhail.
Location: Lewis, Port of Ness, Lionel
Category: Maorach / Shellfish
-
claimheag
-
Note: small, eel-like fish found in the “traigh”.
Origin: [Caversta]
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
conocag
-
Large whelks, generally white, or white and pink. Chan eil iad an Nis idir, ged a gheibhear corra shlige air a tilgeil aig a’ mhuir air an traigh. Tha iad a’ fàs gu pailt air na Lochan ’san Uig ’sam biadh anabarrach laidir.
Location: Lewis, Port of Ness, Lionel
Category: Maorach / Shellfish
-
donnag
-
Young ling. ’S ann le traigh mhor a gheibh thu donnagan as fhiach an toirt dhachaidh, ged a chi thu feadhainn bheaga dhuibh [sic] ann an lointean a’ chontraigh. Bidh feadhainn aca anns am bi suas ri da throigh fo chlachan agus ann an sgoran anns am bi sàl. Tha an fheadhainn mhóra so pailt fada muigh air cladaichean Dhail.
Location: Lewis, Port of Ness, Lionel
Category: Maorach / Shellfish
-
mol
-
traigh de chlachan.
Location: [Harris], Leverburgh
Category: Cruth na Tìre / Landscape Features
-
muir traigh
-
Location: Na Hearadh, Gòbhaig [Harris, Gobhaig]
Category: Sìde / Weather
-
muir traigh
-
Origin: Harris, Horgabost or Harris, Kyles Stockinish
Category: Sìde / Weather
-
ràodain
-
fiasgainn bheaga air piosan fiodha air an traigh.
Location: Harris, Sgarastamhor
Category: Maorach / Shellfish
-
traigh
-
gainmheach.
Location: Na Hearadh, Gòbhaig [Harris, Gobhaig]
Category: Cruth na Tìre / Landscape Features
-
traigh geanmhachadh
-
Location: [Harris], Leverburgh
Category: Cruth na Tìre / Landscape Features
-
traigh reothairt
-
low spring tide.
Origin: Tiree
Category: Sìde / Weather
-
traigh thodhair
-
(’san) Cutting seaweed.
Category: Àiteach / Agriculture
-
traigh-shiol
-
Quotation: a’ dol dhan an traigh-shiol air an oidhche. Notes: going to look for sand-eels.
Location: Skye?, Braes, Baile Meadhonach
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
tràigh
-
Quot.: an traigh [sic] fheamad. Note: (Put also under feamainn.)
Origin: [Lewis], Arnol
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
“laigadal”
-
the red tangle with long red fronds only obtained at spring tides – ( traigh “laingadal” [sic]). Generally used for turnip manure.
Origin: Assynt, Stoer
Category: Àiteach / Agriculture