-
Orduighean an Earraich ’s an Fhoghair
-
Orduighean an Earraich ’s an Fhoghair is ann aig coimhthional na h-Eaglais Shaoir Aonaichte a chaidh do an Aonadh an 1929 a tha iad.
Origin: Leòdhas [Lewis], Uig an Iar
Category: An Eaglais / Ecclesiastical Terms
-
[Di Mairt]
-
“A cheud Di Mairt de sholus an earraich” – Shrove Tuesday.
Location: South Uist, Lochcarnan
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
[Latha Fheill Padruig]
-
“Latha Fheill Padruig, leth an earraich, thig an niomhair as an talamh, cha bhith mise ris an niomhair, ’s cha mhotha bhios an niomhair ruim [sic].” The reference to the serpent is unclear to me and the informant cannot shed light on its significance.
Location: South Uist, Iochdar
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
[Seanfhacal 24]
-
Ceò geamhraidh; cathadh earraich.
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
[Seanfhacal 40]
-
Am bronnach geamhraidh ’s an seang earraich (cuma gamhna).
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
[aois]
-
“’S minig a chaill do cho aoise bliadhna an earraich dhuibh.” – refers to the working capacity of people despite their old age.
Location: South Uist, Lochcarnan
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
[ceò-earraich]
-
Chan fhacas riamh ceò-earraich gun chathadh as a dhéidh.
Origin: Tiree
Category: Sìde / Weather
-
[earrach]
-
Ceann còin air madainn earraich.
Location: Na Hearadh, Gòbhaig [Harris, Gobhaig]
Category: Sìde / Weather
-
[earrach]
-
Cruathag an earraich a’ tighinn air caoraich ’s gun bhiadh san talamh. Lack of pasture, grazing.
Location: South Uist, Garrynamonie
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
[earrach]
-
Ceann coin air maduinn earraich agus earbal feucaig. Refers to the onset of spring and how a spring day can differ within 24 hours.
Location: North Uist, Carinish, Trianaid House
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
[feasgar]
-
Quotation: Mar chloich a riuthle [sic] glea’ [?] feasgar fann foghair. Mar bho chaol direadh aonaich feasgar ruighinn earraich.
Origin: Kilmaluag
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
[feasgar]
-
Mar bho chaoil ’tighinn gu baile, feasgar ciuin Earraich. Mar chloich [?] ’dol le gleann, feasgar fann foghair.
Origin: [North Uist?]
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
[ràith]
-
Raidhe a gheamhraidh, an earraich, an t-samhraidh, an fhoghraidh. The four quarters of the year.
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
a’ tughadh
-
Bhiodh mòine dhubh a bhithear a fàgail air a’ pholl (airson eallaich cleibhe aig toiseach Earraich) g’a tughadh le cip; ainneamh a tha sin a tachairt an diugh.
Origin: Leódhas, An Rudha [Lewis, Rudha]
Category: Mòine / Peat-Working
-
caol an earraich
-
[kəɫ ən jariç] [NOTES: slipped under ‘caol’ and ‘earrach’ with ‘caol an earraich’ as the quotation. Definition: Of animals, meaning ‘very thin’.]
Origin: Kill-Fhinn
Category: Crodh / Cattle
-
ciste-mhin
-
Quotation: ‘Ma thig ceò an earraich sìos cho fada ris a’ chiste-mhin, thig an sneachd ceart cho fada sin.’
Location: Spean Bridge
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
cnangach an earraich (fuar)
-
everything dries up and kills bugs and insects.
Origin: Mull, Tobermory
Category: Sìde / Weather
-
cruach
-
feur no arbhar san iodhlainn deiseil airson geamhraidh no earraich. Cruach agus dais air an gleidheadh le sioman agus clachan acraich.
Origin: [Barra]
Category: Àiteach / Agriculture
-
duileasg
-
dulse. ‘Mircean Earraich, duileasg Samhraidh, tulch Foghair ’s stamh Geamhraidh.’
Origin: Lewis, Uig
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
earchall
-
Quot.: “earchall an Earraich”. Note: loss of animals, most likely in the time of scarcity.
Origin: Uig
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
fiasgan
-
Mussel. Tha pailteas de dh’fhiasgain gun taisealadh airson biadhaidh ann an Nis, air an Taobh Siar is anns an Rudha. ’S ann air na Lochan ’san Uig a tha fiasgain a ni biadhadh lin bheaga. Nuair a bhiodh moran eathraichean ag iasgach nan adag a mach a Port-nan-guran le lion bheaga bhiodh na h-iasgairean a’ dol le na h-eathraichean gu Tir Mór, chun na Lochan is do’n Eilean Sgitheanach air tòir luchd fhiasgan a chumadh a’ dol iad fad a’ gheamhraidh ’san Earraich. Bhiodh iad gan cumail ann an lùin anns an tràigh.
Location: Lewis, Port of Ness, Lionel
Category: Maorach / Shellfish
-
fuachd-earraich
-
cold of spring (or as cold as spring). Tha fuachd earraich innte.
Location: Harris, Scalpay
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
gairt
-
famine. Gairt earraich am measg an spréidh. (obsolete expression) (Not ‘cairt’ – a card.)
Location: Na Hearadh, Scalpaigh [Harris, Scalpay]
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
gaoth-earraich
-
an eara-dheas (SE).
Origin: Tiree
Category: Sìde / Weather
-
goin
-
Quotation: Bun goinean (guinean) maduinn earraich.
Origin: Kilmaluag
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
heile
-
adj. [= eile] ‘other’: agus uair ~ a theireadh iad air toiseach an earraich,’ uair a’ ghille chonnaidh’ [FMM]; heile: am-miosg nàiseinean heile [FMM]; bha am fear ~[FMM]; còmhla ri
duine heile [FMM]
Location: Canada, Cape Breton, Broadcove
Category: Field Notebooks of Seosamh Watson June-August 1983
-
leigeil nam poll
-
Mus toisichear air a’ mhoine aig deireadh an earraich tha broinn gach poll ’ga ghlanadh aig an earball gus an ruith uisge a’ gheamhraidh as (le spaid).
Location: Lewis, Port of Ness
Category: Mòine / Peat-Working
-
mircean
-
the tail of which is earbull-sàil (not eaten – too salty). Cas-dhubh – stalk. Tulch – the leaves on it. The centre part of the mircean was eaten, the rùsg thrown away. ‘Mircean Earraich, duileasg Samhraidh, tulch Foghair ’s stamh Geamhraidh.’
Origin: Lewis, Uig
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
obair an’ earraich
-
spring work.
Origin: Ross and Cromarty, Lewis
Category: Àiteach / Agriculture
-
sgonn-earraich
-
Notes: a stout, well-built boy.
Location: Tiree, [Caolas? – one slip]
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
stamh
-
tangle. ‘Mircean Earraich, duileasg Samhraidh, tulch Foghair ’s stamh Geamhraidh.’
Origin: Lewis, Uig
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
sùgh
-
Quotation: Sùgh bradan earraich: theid e troimh sheachd bonnaich eòrna. (Colin John MacKenzie, Keose)
Location: Lewis
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
taighean earraich
-
(Ness) moor, shieling, cattle under cover.
Location: Lewis, Arnol
Category: Crodh / Cattle
-
tobhar earraich
-
if used for potatoes they would be softer, soggier.
Location: South Uist, South Boisdale
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
tulch
-
the stalk from which the mircean [q.v.] grows, tying it to the rock. From this stalk grow a lot of narrow thick leaves. Both stalk and leaves were eaten. ‘Mircean Earraich, duileasg Samhraidh, tulch Foghair ’s stamh Geamhraidh.’
Origin: Lewis, Uig
Category: Measgaichte / Miscellaneous
-
uair
-
nn f. ‘time, occasion’ : agus uair heile [sic] a theireadh iad air toiseach an earraich, ‘uair a’ ghille chonnaidh’ [FMM]; Ailein …, uair a bhiodh e air a ghlùinean, ’s uair nach
biodh
Location: Canada, Cape Breton, Broadcove
Category: Field Notebooks of Seosamh Watson June-August 1983
-
uchd earraich
-
immediately.
Location: Skye
Category: Measgaichte / Miscellaneous