Field Notebooks of Seosamh Watson June-August 1983

Informant(s)
Name
Archie Dan Maclellan (ADM)
Name
Flora May Maclellan (FMM) {sister of ADM}
Name
Marjory Maclellan (MM ){sister of ADM}
Name
Dan Allan Gillis (DAG)
Name
Mary Ann Ellison [née MacIsaac] (MAE)
Location
Canada, Cape Breton, Broadcove
Date
1983
Notes
  • Above claim paternal descent from Swordale, Morar. Information from ADM unless otherwise stated. ADM marked only in material drawn from dialogues
a[= de] prep. ‘of’: fear a mhuinntir shuas na ~eadh [‘lake’]
'a' [= nuair] conj.’when’: tha cuimhne agamas 'a' bhiomaid a' tarraing sìos
able adj. ‘fit, able’: chan eil mise ~ gus a dhol a-mach: cha robh e uamhasach ~ airson a bhith ‘ slaodadh connaidh
acarsaid nn f. ‘harbour’: a chaidh crosach an ~; ri crosadh acarsaid Halifax; cha deachaidh e cros an acarsaid [DAG]
ach an/ am conj. ‘’to see if’: feireadh e sùil às a dheoghaidh ach an robh feadhain a’ coimhead air: well, bhiodh a chuile fear riamh a’ dol sìos ach am faiceadh iad __; bha chuile fear riamh a’ tilleadh
ach conj. ‘but, except’: ~ ‘s e rinn am mèirleach eile … ach shanntaich e na cnòthan; dhèanadh i na breacain cuideachd __ ach i ‘ dh’fhaighinn a-mach dè na dathan a bhiodh ionnta
acrasnn 'hunger': bhiodh e glè thric air an ~
aghaidhnn f. ‘face’: blàrag a’ dol dhan choillidh [iç] ‘s a h-~ [-iç] air an taigh [ən døi̯]? Tuagh. [= riddle]
aimhreideachadj. ‘hair in disarray’: [a͂i ͂ɲt´ɛr´əx], [a͂i͂rɛt´əx]
aidmheil nn f. ‘denomination’: coiseachd do dh’eaglais __ an dà ~, fhios a’d, dha na h-eaglaisean aca fhèin
aig prep. ‘at, to’: aig: aig an geamhradh [sic] tha iad geal; agam: ‘well,’ thuirt mi agam fhìn; aice: ach bhiodh aicese ri bhith còmhla ris, co-dhiù [FMM]; bhiodh e aice ris a’ bhainne ‘ chur dhan chreamery
ainm nn ‘name, reputation’: cha robh ~ ro math aice, co-dhiù
ainmeil adj. ‘famous’: gus an latha an-diugh tha e ~
ainmich vb ‘name’: vbl nn.: cha robh math dhomh duine sam bith ‘ ainmeachadh
airprep. ‘on’: bha e ~ a dhinneir; bha m’ athair math ~ òrain; bha e glè mhath air an tuaigh gu gearradh sa choillidh ud; chan eil fhios aig duine aire sin; 1, 2sg: ‘an robh an t-eagal ort, John R, sa chladh?’ ‘Dè a chuireadh orm?’; 3m: saoil thu ' bheil e nis an-nochd air an Èirinn?
air n-adhart advb ‘forward’: bha i gàbhaidh, chuireadh i ~ an saoghal le obair
air n-ais advb ‘back’: tilleadh ~ {FMM]
air neo conj. ‘or else’: am bugsa a thilgeil ‘s a chuile sian dheth, air neo bhiodh an truckwagon na theine; dùn do bheul, air neo bidh tu air do dhischargeadh; leanadh an spiorad ‘ tighinn ort _ air neo, leanadh esan oirrese [FMM]
air son prep. ‘for’: ~ [əʂən] gearradh coilleadh; 3m: chan eil iad ro phailt, air a sh. sin ‘however’; tha mi beò fhathast air a sh. ‘anyway’; ’s e duine able a bha ann, air a shon sin; air a shon: tha mise air fàs cho dìchuimhneach, air ‘ shon
àirde nn f. ‘height’: chan eil fhios agam dè bh'ann de dh'òrlaich a dh'~
aire nn f. ‘care’: ach ‘n ~ nach fheuch iad [ət] ri tighinn a-nall ‘ro na bushan; cha tug e an ~ dè bha ann; corra uair feumaidh duine an ~ ‘ thoirt bho [fɔ] chorra dhuine; gu bheil agad an ~ ‘ thoirt; aire: thug e an ~ dhan ghill’ òg seo; thug i an aire nach do chuir i an t-uisge coisreactha air a’ bhòrd idir
airenn f. [= faire] ‘wake (at funeral)’: bha iad a’ dol dh’ionns’ na h-aire; bha ~ mhòr a’ dol a bhith ann; pl. bhith na bòst gàbhaidh air na h-aireachan
àireamhnn f. ‘number’: ~ do __ ghillean a bhiodh a’ falbh ag òl
airgeadnn ‘money’: a bha ‘ dèanamh an _ uisge an airgid; gen.: uisge airgid [ar͜aˋkit´]
àisilingnn f. ‘forerunner’: chunna mi a’ t- ~ [t h a:ʃəʎiɲ]
aitadj. ‘strange’: bha rudan ~ san t-saoghal; tha mi ‘ faicinn aodach uamhasach ~ air
aiteadj. ‘strange’: bha e car ~, dithis __ fhaicinn
àitenn ‘place’: pl. bidh e ~achan ann
àite-suidhenn ‘seat’: chan eil agaibhse ach droch ~ sin
aithreachasnn ‘regret’: chan eil sian do dh’~ orm
aitreabhnn ‘habitation’: bidh sibh na b' eòlaich, fhios agaibh, air an ~
Albann f. ‘Scotland’: [̍ɔʁ̫aˋpin]
all rightadj. ‘satisfactory’: 's e toigh ~ bha ann
altramvbl nn ‘bringing up’: nach robh duine geal an sin agus e ‘g ~ [auʁ̫tərəm] leanbh dubh
am miosgprep. ‘among’: ~ a chèile, a’ fight; ~ nàiseinean heile [FMM]; 3sg.: chaidh mi ‘ro operation, chaidh mi ‘ro an dàrna tè agus ghabh mi pneumonia na mhiosg sin;
am/ an1 prep. ‘in’: bha i math an Gàidhlig 's am Beurla;am bi iad a’ dèanamh maragan an Èirinn am fuil; 1sg:: chaidh e ionnam cho mòr sin; 3m: cha robh pioc do dh’eagal ann; chaidh e ann a’ chuile sian [̼ | ʃɛn] a bha ann; cha robh ann nach tachdadh e duine; gu dè am beòthach a bhiodh ann; 3pl.: sguir iad a dhol ionnta (dha na h-eaglaisean aca fhèin); rel.: dhèanainn rud sam bith anns an cuirinn mo làmh; + ur: bha sibh nur daoine cearta
am/ an2 ? interr. ptcl. ‘: chunna mi ‘ leithid seo ‘ dhuine. ‘N [ən̪ə] am faca? Chunnaic
a-machadvb. ‘out’: chuir e ‘-mach air leth-cheud troigh e; dh’fhight iad e (?) a-mach; bha fearann aige a-mach san Eilean; tha sinn dìreach ~ à connadh; gus an tig __ an uair a chuir Dia a-mach dha; nuair a tha e ~ air ceithir fichead bliadhna; thug iad an ròpa eile ‘-mach __ air taobh ‘-mach an taighe; thàinig am fear seo(?) taobh ‘-mach na h-uinneigeadh
amhadj. ‘raw’: buntàta ~
amhachnn . ‘neck’: gen.: rug e air l amhaich a’ chòta aige
an aghaidhprep. ‘against': + 3m. poss.: na ~ [-iç]
an sinadvb ‘then’: rachadh an sin tè dhiubh suas
anailnn f. ‘breath’: ‘s e a’ tarraing ‘ analach
a-nalladvb ‘over [from]’: ’s ‘ig e ’-nall air an abhainn
a-nistadvb ‘now’: cò ~ am brogach a tha siud?
a-nisteadvb ‘: ~, bha mise an deoghaidh an naidheachd a chluinnteil [DAG]
a-nunnadvb ‘over [to]’: a' dol a dh'Èirinn ~; ~ car mun àm seo a bhliadhna; thig e ’-nunn air an abhainn
aodachnn  clothes’ ‘: dh’fhigheadh iad na h-aodaichean [FMM]; dh’fhairghinn m’ ~ a’ stickadh sa mhadainn
aon ~ aonaadj. one, same’‘: ‘s e an aon Ghàidhlig a th’ aca ach an dòigh a bhruidhneas iad [MAE]; cha robh aon fhacal sgoileadh aige; aona adj.: ~ ghille [ɯnə ˌjiʎə], aona nighean [ ̍ɯnə ˌɲi-an]; tha aona bheinn sa t-seann dùthaich;
aorpann [< aobrann]nn ‘ankle’: pl. agus am beòthach fodha gu seachad air na h-aorpainn san eabair
ar no (??): ~, chaidh e ‘-staigh dhan stòr
arposs. adj. 2pl : bha ar seanair-se seo
àraid, gu h-~ advb ‘especially’:‘a’ dol seachad air a’ chladh
àraidh, go h-~advb ‘especially’:an àm a' gheamhraidh
arannn ‘bread’: ~ buidhe
arb [= earb (?)] vb ‘enjoin’: dh’arb [ɣarap] e ...leis na boireannaich a bha ‘-staigh iad a bhith gu math do dh’Aonghas na Coilleadh
a-riamhadvb ‘ever; every single’: bhiodh a chuile fear ~ a’ dol sìos; bha chuile fear ~ a’ tilleadh
a-roimheadvb ‘before, already’
àsprep  ‘out of’: roinn dha na __ sgrìobhtichean às m’ òige
àsanpron 3pl. contrastv. . ‘they’: am màthair ~ [ə mɛ:hir´ a:sən] ‘their mother’
a-staighadvb motn ‘in[side]’: ~ dhan choillidh [-iç]
àth-aoilnn ‘lime-kiln’: ~ a theireadh leis
athairnn: m’ ~ [mahair´]
bailenn ‘homestead’: pl. dh’fhalbh iad … cros nam bailtean
baile mòrnn ‘town’: sa bh. mhòr an Inverness
baitealnn : sa bh. a bha ann
ban-bhuidseachnn f. ‘witch’ : thàinig a’ ~ [vãũ vuʧəx] seo ‘-staigh
bancnnland adjoining seashore’ : shuas air na Bancaichean, Broadcove Banks [DAG]
ban-chomharsanachnn ‘female neighbour’
 balachnn ‘boy of a certain age’: [FMM]
ban-fhigheadairnn ‘female weaver’ : bha mo mhàthair na ~
ban-fhiosaichenn ‘female seer’ : thuirt ~
Ban-Fhrangachnn ‘French woman’ : thachair ~ [ˈpãũˈrãŋgəx] air
Ban-Gheancachnn ‘female from USA’ : phaigh a’ Bhan-Gheancach dùbailte mairt __ dhan Fhrancach bhochd
ban-robairnn ‘female robber’ : ‘s e car do bh. [[vãũ -r.] a bh’ innte
ban-sgoileirnn ‘female schoolteacher’ : ~-ean Catlaigeach a chur [DAG]
bàrann ‘[metal] bar’ : tha seansa gur e bàr-- ~ mòr a bha an taigh __
bargannn ‘bargain’ : rinn iad am ~ suas
bàrrnn ‘top, end’ : ~ a dhà choise sna stioraipean; pl. bha e fhèin ga chumail [= ceap] air ~an nam meòirean
barrach’nn ‘more’ : chunna mise an duine ud agus chunna mi ~ ‘s è [ꞌa:]; dhèanainnsa ~ ann an uair ‘s __ nì iad seo am fad latha
bàsnn ‘death’ : dh’eug mo mo sheanmhair, thàinig am ~ oirre
bàtann ‘stick’ : nam biodh tu ann am ~ [ba:də]
batharnn : a’ bh. [ə va-ar] = ‘spruis gheal’
beachdnn ‘intention' : thàinig a’ chailleach a-staigh a bha seo, dè ‘ bha ‘na~, air son robaireachd no rudeigin
beagadj. ‘small, few’ : agus ‘s e glè bheag dhiubh sin ‘ tha beò an-diugh
beagannn : ~ is ~ ‘gradually’
beannn f. ‘woman’: pl.: ‘mnathan buidhe [pra͂-ən bu-i] ’s iad ri muidhe an t-uachdar anns a’ chrannagan’
beannaich :vbl nn ‘bless’:bha an sagart a’ beannachadh an t-sìl; Dia gad bheannachadh!; tha mi ‘ smuaineachadh gur ann an St Ninian a chaidh __ a bhiodh iad ri bush, a chaidh an t-uisge coisreactha ud a bheannachadh; thàinig latha beannachadh an t-sìl; nn.cuiridh mise beannachadh air leth air an t-sìol; vbl adj. beannaichte: chunnaic e an Crìostaidh ~, maighstir Dùghall; bhruidhinn e gu ~te [pjɔn̪iʧə] riutha-s’
beartnn f. ‘loom’ : nuair a chuireadh [tu] an t-aodach sa bheirt
beatvb ‘surpass’: vbl nn.: cha ghabh i ’ bheatadh; bha e duilich a bheatadh [vehtəɣ]
beathann f. ‘life’ : cha bhiodh eagal do bh. ort [FMM]; do bh. seo! ‘welcome here’; do bh. dhachaidh! ‘welcome home!’; do bh. dhan dùthaich; do bh. ’-staigh
beilleagnn f. ‘bark’: a’ bh.
beinnnn ‘mountain': bha e sa taobh ~eadh aig am pasture far an robh iad; pl. beanntan [pɛundən]; beinnean [peɲən] [MM]
beirvb ‘seize, take’ : vbl nn: mas fhìor, a’ dol a bheiri’t [< -innt]; bha e dìreach a' beireachd orra
beirteach : bha iad nan daoine ~a
beirteasnn ‘wealth’: 's e an t-slàinte am ~ as fheàrr a th' ann; an t-slàinte am ~ as fheàrr a tha ‘r an t-saoghal
beò : gun toireadh e duine beò leis cho math ‘s a bha e; nn.: ‘bidh mo bh. ‘s mo mharbhadh ri Cloinn ‘Ill-Eathain’
beòthach : leis a’ bh. chaorach; leth nam __ beòthach caorach
beulnn ‘mouth, beginning’: ~ na h-oidhche: 'nightfall'; bha e ‘ tighinn a-nuas staighir am ~ na h-oidhch’; ~ an latha: 'dawn' [FMM]
bheirvb ‘give, take’ : past: às a dheoghaidh a thug am fear seo [‘made off after him’];cond.: 's e the an doctair Siseil a ~eadh iad air; a’ smaoineachdainn gun toireadh e duine beò leis cho math ‘s a bha e ; cha bhiodh e math muran toireadh iad toll air an talamh ‘ dannsadh; vbl nn.: bha thu sin a’ toir’ sin dheth gu strain; bha e ' toirt bhuam a' mhairt
bhoprep. ‘from’ : a-riamh bho cogadh Louisbourg; bhuam e! bhuam e! bhuam e!; chan fhaca mi sian bhuaith’ sin; chaidh iomdha duine ann bhuaith’ sin; bhuaipe: chuir iad fios gu robh sagart bhuaipe [DAG]; bhuapa: bha bucaid uisge bhuapa;
bho chionnadvb ago, since’ : ~ fhichead bliadhna
bho laconj. ‘since : tha cuimhne agam fhìn air rudan ~ bha mi ceithir bliadhna
bhos cionnSEE fos cionn
bivb. ‘be’ : cond.: na’ bhiodh e [na viɣ a]; past: a's a robh e [roɣ]; vbl nn.:air bhith bog; an cuala sibh ‘ bhith ‘ bruidhinn air?
biadhnn ‘food’: gen.: bòrd bithidh [pɔrt ̍̍pi-iç]
bìdeachadj. ‘tiny’ : ‘s bha e fhèin cho [o] bìdeach
bìodachadj. ‘tiny’ : … sgìdein, rudan beag, ~ [MML]
biorachadj. ‘pointed’ : bha point ~ air
biorachnn ‘dogfish’: ~ mosach! pl. bioraich, ‘used to cut net’
blàragnn f. ‘cow with blaze on forehead’: ~ a’ dol dhan choillidh [iç] ‘s a h-aghaidh [-iç] air an taigh? tuagh
bith, guadvb. ‘whatever’ : gu ~ cò às a thàinig __ an stuth eireachdail
bith, ’madvb.’whatever’: ~ gu dè am __ miracle a bha ann; a’ cur __ ‘m bith gu dè bha iad a’ cur
blàrnn [ ‘cow] with blaze on forehead’: leum mart ~ a-mach
blasnn ‘taste': fairgheamaid blas [ɔ] na clòimhe oirre; bidh ~ na clòimhe oirre; bha ~ math air na Mathesons a bha seo; ~ na clòimh' air
boardvb. ‘lodge’ : bha mi ‘ ~adh thall
bòcannn ‘apparition’ : ‘s e ~ gàbhaidh a tha sna skidoos seo
bocan-salainnnn ‘type of spider’: [pɔxkan saʁ̫in]
bochdadj. ‘poor’: voc.: a dhuine bhochd!
bogadj. ‘wet’: nuair a tha a' ghealach air a druim __ chan e soighne -- math(?), 's e gealach bhog a their iad leatha
bogha-froisg / -sig, -seadhnn ‘rainbow’: ‘s e rud neònach a th’ ionnta cuideachd, bogha-froisig [sic] sa mhadainn ach ‘s e soighne stoirm a th’ ann agus am bogha-froiseadh feasgar __ {FMM] __ tha an t-sìde ‘ dol a bhith math [MAE]
bòidheachadj. ‘pretty’: , neo’r-thaing, a bhio’ ~: fionnadh lom, ~
boineidnn f. : 'hat' [FMM]
bolgamnn. ‘mouthful’: agus uisge aca ann an tube bheag ‘s dh’fheumainn-sa ~ [pɒɫɒkən]’ thoirt às
bonnnn ‘bottom’: a-staigh air __ fo bh. Toll; shuas am ~ na beinne; shuas an seo __ air bonn a’ Cheap
bonnachnn ‘cake, scone’: ~ coirce; ~ buidhe
bonnannn ‘little coin’: pl.: ~an beaga deich centachan
borbairnn ‘barber’: am ~ a tha shuas an sin
bòst nn ‘pride’: bu chòir ~ a bhith orra [DAG]; b’ fhìor thoigh leatha ‘ bhith na ~ gàbhaidh air na h-aireachan; poidhle dhiubh nach leig am ~ leotha a bhith ga bruidhinn [Gàidhlig]
botherig vb ‘annoy, trouble’: vbl nn: bhiodh iad ga bhotherigeadh; bha p[easair [‘wild peas, rye’] __ bha i ‘ ~eadh an duine seo uamhasach
bragair nn ‘champion’ chuirinn an __ bochd dhan t-seileir: ~ clìor do chù ‘ bh’ ann cuideachd, ‘s e, ~ do chù
bràidnn ‘horse’s collar’
bràighe nn ‘uplands’: am ~ Southwest Margaree; bha tè dhiubh shuas, ò, am ~ a’ bhaile; pl. ~annan nam fearann a thàini’ sinn [FMM]
bratnn : pl.: ~an [pra h tən] ‘bedspreads
bràthairnn ‘brother’ : pl.: a bràthran
brath1 vb ‘permit’: tha mi’ creidsinn gun tig iomdha concert mum bi iad air an choncert, Dia ‘ tha ‘ ~
brath2 vb ‘take advantage of’: vbl nn:tha e a’ ~adh ormsa a-nochd: tha e ‘ smuaineachadh gun còir dhomh-se chuile rud a thoirt dha
breabvb ‘kick’ : vbl nn.: ‘s e ga ~adh roimhe
breabachadj. ‘lively’: pàirt dhiubh coimiseach ~ corra-uair
breacnn ‘trout’ : Abhainn nam ~ [aun̪ əm ̍brɛxk] ‘Scotsville’
briogaisnn f.  ‘trousers’: ~ dhubh; ~ ‘breeching (re horses)’
breezenn ‘steady wind’: bha ~ do shoirbheas ann
breeze -annn ‘little steady wind’: ~ do shoirbheas
breugnn f. ‘lie’: cha robh mi ‘ dol a dh’eanamh ‘ bhreug nas motha
brìghnn f. ‘meaning’: nach còir do dhuine ~ a thoirt à ~ [FMM]
Brìghidnn f. ‘St Brigid’: ‘s e Latha Brìghdeadh a bh’ aca air a’ cheud latha dhan earrach. ‘Thàinig Latha Brìghde: bheir sgìdein dhachaigh an connadh’ [FMM
briosgaidnn f. : pl.: ~ ean 'scones' [FMM]; bha ~ean aice ‘ rinn i fhèin [DAG]
bristvb ‘break, fracture’: bhristeas crobh an am fear eile; vbl nn.:bhiodh crodh a’ ~eadh a-staigh __ dhan chladh; a’ bristeadh nan leacan uaghach
bristeadhnn : ~ an latha: 'daybreak' [FMM]
brogachnn ‘boy of a certain age’: [FMM]; cò a-nist am ~ a tha siud? ~ muinntir an taighe?
broimnn ‘fart’: seangan ’ cur ~ às a ghearran
broinnnn f. ‘womb’: chaill i ' ~
brothnn ‘rash’: thàinig ~ ‘ro na làmhan aice; agus a dhol a choimhead oirre aig Doctor MacLean airson a’ bh. seo ‘ bhith na làmhan aice
bruadalnn ‘dream’: nach e ~ a chunnaic Naomh Eòsa? [FMM]; nach deachaidh ~‘ chunnaic iad orrasan tilleadh air n-ais; nach còir do dhuine brìgh a thoirt à ~ [FMM]
bruadal : vb  ‘dream’: past: ‘s iomdha trip a bh. mise rud agus thigeadh e
bruthachnn ‘incline, hill’: shìos aig bonn a’ bhruthaich
buailvb ‘strike’: bh. am pàthadh iad; bh. e na inntinn e; gun do bh. e ann am pot a dh’airgead; vbl nn.: gu robh am pàthadh an deoghaidh a bhualadh
bucaidnn ‘bucket’: bha ~ uisge bhuapa; dhol a dh’iarraidh na ~ uisge
buideilnn ‘cask’: rachadh tu ‘-mach le bàta ‘s gheibheadh tu ~ [puʧal]; nan ceanndadh [sic] tu aon bh. còig galain [DAG]
buidheadj. ‘yellow, bay’: an t-each ~
buidseachdnn f. ‘witchcraft’: bha e air ~ air son rudeigin a dhèanamh; bha i car làn buidseach’ ‘s a leithid siud is an seo
bùidseireachdnn f. ‘butchering’: far a robh i air a ~; tha sibh ‘ga ~ air tìde bhog
buinneachnn f. ‘diarrhoea’: dh’fhalbh an ‘Spiorad Naomh’ leis a’ bhuinnich; bha e coltach ris __ na seann flu’s a bhiomaid a’ gabhail bho chionn fhada, an t-seann bh. mhòr.
buntàtann ‘potato, ~oes’ : airson bu'tàta; baraillean mu'tàta
cà?advb. Interr. 'where': ~ na stad e?
ca:interr. ptcl.. ’what?’ font-family: "Arial",sans-serif;~ ainm: ~ seo ‘ bha air?
cabhagnn f. ‘haste’: chaidh iad nan cabhaig [+ epenth ə] mòr
cabhruithnn ‘sowens’: ‘s e ~ [k h auri] a chanadh iad leis
càinvb. : ‘condemn’: ch. e sìos e
càirdeachadj. ‘related’: bha e ~ do dh’ Angus L. MacDonald
càirdeiladj. ‘friendly’: tha iad cho ~
cairtnn f. ‘cart’: each is ~ aige
cais-ceumnn ‘footstep’: latha na bliadhn’ ùire aige, ~ coilich
callnn ‘loss’: dh’fhaodadh e an cur air ch.
calltainnnn f. ‘hazel’: cnothan ~ [k h rɔ-ən k h auʁ̫tiɲ]
camhanach, a' ch. nn: 'dusk' [FMM]
canvb ‘say’: vbl nn: chan urrainn dhomh a chanaint [xanit´]
canbhasnn ‘string [of bad language]’: thàinig ~ [khanəvɔ̘̞s] às a beul a bha gàbhaidh [ADM]]
caoidhvbl nn ‘lament’: rinn am fear seo òran a’ ~ gun deachaidh seo air adhart
carnn 1 ‘jest’: Latha nan Car first of April. Bidh time math ann Latha nan Car [ADM]; tha iad ‘ toirt cuir air feadhain; duine sam bith a theirea’ car às na daoine
car2nn ‘sort, bit’: ~ de leth bhodaich a bha ionnta; bha mi ~ na mo sheòrs’ do ghobhainn; nuair a tha i car mar a tha i 'n-nochd;  gu robh iad  ~ bochd; ò, bidh ~ do chuimhne aca air
càraichvb. ‘set off, move’: past: ch. e rithe leatha ‘he made off with her’ [the train]; ch. [h̥a:ŕiç] mi rithe a-null
carcaisnn f. ‘carcase’: all right, bha ~ [k font-family: "Arial",sans-serif;h ar̥xkiʃ] bheòthach __ an crochadh __ a’ ch. aige air an ùrlar
carraideachadj.. ‘argumentative’: am biodh iad ar fad car ~? [FMM]
casachan : pl. na casachain, tha ribs air am biodh i ‘ cur a casan
cas-cheapachnn ‘spade to turn turf’ : ~, bha e coltach ri spaid
cathadh làirnn ‘snow in drifts’: bha latha sneachda gàbhaidh agus ~
cathadhnn ‘drifting snow’: 's an cur 's an ~ ann
ceann, an ~prep. ‘engaged with, stuck into’’: bidh iad an ~ a chèile, an dà cheann aca [FMM]; ‘after, at the end of’: cha robh gin orm an ~ latha no dhà; chuimhnich mi air an ~ co’là deug
ceannnn ‘end; head’:an dà cheann aca [FMM]; bha e na cheann ‘s na chaptain; bha seo ‘ dol gam chur-sa clìor às mo cheann; cha robh boireannach air gach ~ dhan town; tha mi ‘ creidsinn gu robh fichead ceann [= crodh] [FMM]; bha e ‘ cur nan daoine òg’ às an ceann an uair sin ag òl a’ bhush
ceannaichvb ‘buy’: cond.: duine a cheannadh [çeun̪tə] beòthach eich; nan ceannamaid [ḱʰaun̪dəmiʧ] each am-miosg nam Frangach shìos siud; thuirt iad gun ceannadh [ḱʰãũdəɣ] iad na sgoiltean bhuapa [DAG]
ceannardnn ‘chief’: na ch. [çɛunəɽʂfont-family:IPAKiel; æ ]
ceann-fhaclannn pl. ‘words of tune’: [k´ h ɛnaxkəʁ̫ən]
ceannsaichvb ‘control’: vbl nn.: well, ma bhios Lachainn duilich a cheannsachadh; well, bhiodh e duilich a cheannseachadh
ceann-ùidhenn ‘end, destination’: bha mi aig ~, ~ an rathaid
ceapnn ‘cap’: pl.: fear dha na ~aichean __ geamhraidh air na mèinneadairean ‘s na solaist aca ‘s na ~achan
ceàrdnn  ‘craft, trade’: gen. sg.: fear ceird math [DAG]
ceàrradj. ‘wrong, astray’: bha nighean bhochd a chaidh ~; cha robh iad a’ dèanamh sian do rud ~; chaidh a inntinn ~
ceartadj. ‘correct, true’: bha siud dìreach cho ~ ‘s a ghabhadh e; pl.:tha sibh nur daoine cearta
ceart-adj. ‘very, exact, same’: agus a’ cheart latha sin, bha mi ‘ dol suas; innis dhomh na figurean, a’ cheart fhigurean a thuirt e!;
ceartuair, an ~advb  ‘presently, at once’: tha mi ‘ creidsinn gu bheil iad seo a’ tighinn mun cuairt an ~
ceathramhnn ‘quarter [of animal carcase]’: ~ toisich, ~ deireadh; an ~ toisich, bha na h-aisinean ann
ceistnn f. ‘question’: [k´ h eʃt´] ‘na h-Abaraich say [k´ style='font-size: 6.5pt;hɛʃt´]
ceòlmharadj. : ‘strange’ [FMM]
ceòthachadj. : ‘foggy’: àite coimiseach ~ e Newfoundland
ceumnn ‘step, pace’: dh’fhalbh Eachann sìos air ~ a bha gàbhaidh; thionnd i air ais ~
chance :nn ‘opportunity’ fhuair e ~ air __ German uniform a chur air
changevb ‘alter’: vbl nn: tha iad a ' change-adh [ʧ h e:ɲʃə] dath an seo
chìvb ‘see’: fut.:cha d’fhuair mi ‘ thoirt dha ‘s am faic thusa seo dhan duine; cond.: chithinn rud air an t-saoghal; past.: ‘seemed’ chunna mi siud gàbhaidh; chunna mi seo eaglach
choadvb ‘so’: gum beil i ‘o [o] fad’ ‘s gun e ‘ fairghinn ‘o math
chionn, a ~conj. ‘because, since’: a chionn, bha na spioraid ann cuideach’
chunprep. ‘to, towards’: thuige: thug i thuige [igʼə]; feadhain a bhiodh a’ dol crosach, bha i ‘ toirt thuca
ciallnn f. ‘meaning’: well, bha mi fhìn gan dèanamh, gan cur an ciall [+ epenth. [ə], bha
ciamaradvb ‘how’ [k´amər/ k´ɛmər] tha sibh?; ~ seo a thuirt e?
cineadhnn ‘surname, name’: shiud an ~ a bh’ aige, an loga(i)r; tha sin aig a chuile ~ an-dràsta; Alexander an ~
ciona-radhraic [sic]nn ‘lack of vision, blindness’: ‘s e droch rud a tha ann an ~
cistenn f. ‘chest, box’: dat.: am fear a bha sa chistidh [-iç]; chan ann ann an cistidh a bha e idir
clabhannn ‘buzzard’: tha an ~ dona cuideachd, cha bhean e dha na h-uain idir, an ~
claidheamhnn ‘sword’: gen.: Bail’ a’ Chlaidheimh [bal´ ə xʁ̫aiˑv] Swordale, Morar; pl.
ʁ̫̻aiˑvən]
claisnn f. [khʁ̫̻aʃ] ‘drain’
clàrnn ‘board, stretcher’: gen. pl.: tàilleir nan ~, theireadh iad leis: cha b’ urrainn dha coiseachd no sian
cleasnn ‘trick, acrobatic’: dhèanadh e ~ sam bith [DAG], gen.: na fir chlis, am borealis [FMM]; pl.  dhèanadh e cliosan sam bith
clèireachnn ‘cleric’: pl.: dh’fhaighneach’ e dha na clèirich a bh’ ann
clìoradvb  ‘total, complete’ 1 : bragair ~ do chù ‘ bh’ ann cuideachd, ‘s e, bragair do chù;  fhuair an gille òg __ ~;  murt ~ a bha seo; chuir iad ròpa ~ mun cuairt air na casan aige; leum i seo ~ a-staigh sa wagon; fhuair iad ~; tha i ' sèideadh, ~; clìor: bha i air e ‘ èillteachadh ~ bhon tairneanaich ‘s bhon dealanaich, bha e air ‘ èillteachadh ~ ròmpa; bha e ‘ smaoineachadh gur e  fear dubh ~ a bha ann
clìorvb ‘clear, remove’: past: is ch. e; vbl nn.: b’fheudar dhaibh a chuile craobh a ghearradh is a chlìoradh;
clobhann ‘pliers’ [khʁ̫̻o-ə]
clòimh liathnn ‘blue-mould’: dh’fhàs ~ air bonnach muntàta
cluinnvb ‘hear’ : vbl nn: a' cluinnteil for [-nʹdʹ-]; bha mise an deoghaidh an naidheachd a chluinnteil [DAG]
cnàimhnn ‘bone’: an cnàimh broillich ‘breastbone’ [FMM]
cnapnn ‘lump’: cha robh thu suppose-te ‘s làmh a chur na ch. [FMM]; bha croit mhòr air do ~ air an druim aige
cnapachnn boy of a certain age’ : [FMM]; air ~; bhon a bha mi na mo ch.; nar cnapaich seo
cnònn ‘nut’: ‘Cailleach nan Cnò’; pl.: shanntaich e na cnòthan; gen. pl.: gur iarr i am poca chnò … a bhith ‘ga thìolacadh còmhla rithe
cnuimheagnn f. ‘maggot’: pl.: k h r̻e-akən] mun cuairt na tòin
interr. pron. ‘who, what?’: fear a thàinig às na States' 'm bith cò àite; ~ an srainnseir a thigeadh
cò dhiubh interr. ‘whether, which’: ~ ’ bha iad ceart no [na] ceàrr [k´ style='font-size: 6.5pt;hɛ:r];
 ~ fear dhiubh ‘ tha ‘ dol a ghabhail
cò meudinterr. : chan eil fhios agam cò meud [ko font-family: "Arial",sans-serif;| mĩãt]
Còbhnn : ~ Uisge an Eathar 'Canso Causeway ' [kho:v 'uʃk´ə ə 'n´ɛ-ər]
co’là deugnn ‘fortnight’: chuimhnich mi air an ceann ~
cogadhnn ‘war’: bha iad a’ dol a ch. an aghaidh a chèile
coillenn f. ‘wood’ : a’ ch. ‘na àit’ fhèin e, ‘s e ~ dhubh e; dat.: na fèidhean, tha fhios ‘ad, sa choillidh
coimheadvb ‘look’: vbl nn.: chaidh an gille seo a ch. air son na tuaigh
coimiseachadvb ‘fairly, reasonably’: tha e ~ ionnsaichte
coineinnn ‘rabbit’: pl.: rachainn a-staigh mura biodh na ~ean bheaga, bhìdeach
coinnibh, an ~prep. ‘before, in front of’: a’ tighinn nam ch.
coinnichvb ‘meet’: past: ‘na ch. sibh leatha?
coinnspeachnn ‘wasp’ : ~; gen.:chuir seann duine a bha ann teine ris an nead-choinnspich; gen. pl.: bha nead mhòr choinnspeach
còirnn f. : cha ch. ‘ought not’
coirenn f. ‘blame’: ‘ faighinn ~ dhan creideamh aca fhèin; dh’fhaodte nach cuireadh tu ~ air; nam biodh, ‘s ann agam fhèin a bhiodh a’ ch.
coireachadj. ‘responsible, to blame’: cha b’ e Dia bu ch. e; an rud is ~ mise a bhith air __ ‘ tighinn ionns’ an t-saoghail [-ɣ-]; shin bu ch. an t-easpaig a ghlasadh nan doirsean [DAG]; tha seans sin bu ch. mi ga fhaighinn
coireadh[coire] nn ‘ ‘kettle’: bha an ~ air an stove [FMM]
cois, an ~prep. ‘beside’: bha rathad suas an ~ a’ chladaich [DAG]; bha ’n ùirne ’ falbh na ch.
coisinnvb ‘earn’: cond.: an dolar a choisinneadh sibh, gum feumadh sibh an aire a thoirt dha
colainnnn f. ‘body’: chan e a’ ch. idir ach an soul … chan eil sa ch. againn ach mar a bhiodh cnap do chloich
colaistenn ‘college’: bha e ‘ dol dhan cholaiste
colannnn ‘body’: ‘s e ~ gun cheann a bha aca; nach do thachair an ~ gun cheann air
coltachadj. ‘well-built’: ò, 's e duine mòr, coltach
coltaichvb ‘compare’: past: ch. [xoʁ̫tʰiç] mi ri duine no dhà e
comasnn ‘ability, power’: nam biodh ~ mo chasan agamas; dh’fhalbh an latha sin: chan eil ~ air ‘cannot be helped’
còmh’ [for còmhla] riprep. ‘along with’: an robh sibh ag obair air an fheur ~ le Seumas?;
comhair, an ~prep. ‘before’: ‘s ann __ an ~ an toisich a chaidh i __ fodha ‘head first’
comhairlenn f. ‘advice’: ‘s e ~ nan daoine ‘ bha iad a’ gabhail
comharsanach’nn f. ‘neighbourhood, locality’: duine sa ch. againn
còmhla ri/leprep. ‘along with’: dh’òrdaich e e fhèin a bhith ~ rithe __ an àite -- an gille ‘ bhith ~ leatha [FMM]
comhlìonvb ‘fulfil’: vbl nn: ach gus an lagh a chomhlìonadh
còmhnardadj . ‘flat’: [k h ɔ͂:nəɽʂ]; tha an ~ a’ fàs leathann [FMM]
cona, ~ ri prep.‘along with’: Dia ’ bhith ~ riut!
conntaich : vbl nn: ‘ conntachadh [‘arguing’]
corcnn ‘[large] knife’: gum biodh ~ aig cuideigin
corcadhvbl nn ‘caulking’: gun ~ fhaighinn
corraadj. : ~-uair ‘occasionally’; ò, corra-uair [‘kɒra ‘u:iŕ]
cosnachnn ‘workman’: bha an t-Èireannach ag obair dha, duine ~ math [DAG];
costvb ‘cost’: ‘ gearan na bha i ‘ ~adh a chonnadh; cota-mòr nn ‘overcoat’: bha mi ‘ dol a chur mo ch. orm.
crannagannn ‘churn’: an t-uachdar anns a’ ch.; an t-uachdar a chur na ~
crathvb ‘shake’: past: ch. i às an fheadhain eile; ~ air an each e; mar a ch. e e fhèin
creagnn : ‘= bata’
creagagnn : pl.: ~an ‘rocks around quay’
creidvb ‘believe’: past: cha ch. [xøp] mi nach tug e; vbl nn: bha ise ‘ ~sinn sna spioraid gu h-uamhasach; tha feadhain a ~sinn sa bhuidseachd; thug iad a chreidsinn air an t-seann fhear
creideamhnn ‘belief, faith, religion’: chan eil mòran creidimh idir ann an gin dhiubh do sheòrsa sam bith
creimvb ‘gnaw’: cond.: na fèithean, tha fhios ‘ad, sa choillidh, nuair a chreimeadh iad àrd suas; nuair a bhiodh na beathaichean, nuair a … chreimeadh iad an talamh
cridheiladj. ‘hearty’: bhiodh iad car ~ a-miosg a chèile
criopalachnn ‘disabled person’: bha e na ch.
Crìostaidhnn ‘Christian’: chunnaic e an ~ beannaichte, maighstir Dùghall
crith-thalmhannn f. ‘earthquake’: shaoil le m’ athair gur e ~ a bha ann
critheannn ‘poplar’: an ~
crodhnn 'cattle': air a' bheathadhach cruidh [vɛ-ux kʰr̻ui̯ç]
croitnn f. ‘disiguring hump’: bha ~ mhòr air do chnap air an druim aige
cromadj. ‘bent’: bha e ~: cha b’ urrainn dhaibh a lùbadh
cromvb ‘bend’: vbl adj.:cromte [k font-family: "Arial",sans-serif;h r̻øumt´ə]
cronnn ‘harm’: ‘s e cron a rinn e dhan fhear[+ epenth. [ə] dhubh
cros1prep. ‘across’: an t-astar a dhèanamh ~ an t-uisge; cha deachaidh e ~ an acarsaid idir; dh’fhalbh iad … a-nunn cros nam bailtean
crosvb ‘cross’: tha seansa gu na bhrist iad a-staigh ann an àite agus chros iad; vbl nn.: bha aige ri ~adh acarsaid Halifax [DAG]
crosachprep.: ~ fos cionn an àit’ againne;font-family: "Arial",sans-serif; ‘ dol ~ air a’ chladh; a’ tighinn ~; bha e ' dol ~ bho Eilean Cheap Breatainn; nighean bhochd a chaidh ~ an acarsaid; tha do chreig sa bheinn sin a chuireadh dà causeway eile ~;
air a’ bhelt a bha ~; bha maide ~ gu h-àrd bhos a chionn seo
crostaadj. ‘ill-natured’: bha tarbh ~ ann am pàirce
crotalnn ‘lichen’: ‘growing on bark’, dath donn [air]
crùbvb ‘stoop’: vbl adj. crùbte [k h r̻u:pt´ə]
cruadalachadj. ‘fierce’: bha coltas gu math ~ air
crudhann ‘horseshoe: pl.: cruidhean
crueladj. ‘cruel’ : cpv.: bha e na bu chruele
cruidhvb ‘shoe’: past: ch. [xr̻̻ui̯ç] thu tric gu leòr an t-each ‘ tha thall; bha mi ‘ cruidheadh [k hr̻ui̯əɣ] shìos Saint Rose; vbl nn.: thàinig i ‘-nuas a chruidheadh [+ epenth. ə] latha dhan cheàrdaich aig Archie
cruinnadj. ‘together’: obair mhòr air cur ~ rudan; tha iad an sin a' dol ~ còmhla[dh]
cruinneachadhnn ‘meeting’: bha ~ eireachdail againn __ an latha roimhe an seo
cruinnichvb ‘gather’: past: ch. na ceudan dhiubh còmhla[dh]; vbl nn: chruinnicheadh iad nan tigeadh am bàs air duine
cruiteachadj. ‘deformed’: a chasan … bha iad ~
cruithneachdnn ‘wheat’: dhèanadh iad fhèin flùr ~
nn ‘dog’: pl.: Macdonalds, bheil fhios agaibh, na coin
cuannn ‘ocean’: gu robh an ~ an sin an toiseach leis gheibh thu na shells an sin
cuibhteasnn ‘freedom [from]’: bhiodh na foinneachan aige ‘s bha sibhse ~ iad [at]; faighinn ~ fear dha na coin
cuidnn f. ‘part, portion’: gheibheadh e ~ na h-oidhcheadh uair sam bith ‘ fhaighinn
cuideachadhvb ‘help’: : nam biodh e feumach air ~
cuideachdadvb ‘also’: às an tàinig an ~ agadsa [MM]
cuidichvb ‘help’: ipv.: ~ thusa mi ris an ùirne!; vbl nn: bha iad math gus iad fhèin a chuideachadh
ilnn ‘back’: a chur a-staigh ann an ~
cuileinnn ‘pup’: pl.: na ~ean
cuimhnenn f. ‘memory, recollection’: cha tug mi ~ air riamh; leig mise às mo ch. e; bha beagan barrachd air, ach chaidh e às mo ch.; leig mi às mo ch. dealbh an eilein; le mo ch.-sa
cuimhneachannn ‘souvenir’: bidh e na ch. agaibh
cuirvb ‘put’: past: ch. iad mun cuairt; ch. sinn às dha sa mhionaid; cond.: dhèanainn rud sam bith anns an ~inn mo làmh; vbl nn.: bha seo a’ cur air uamhasach;bha e ’ cur sìos air an àite ‘denegrate’;  bha e ‘ cur air nach d’fhuair e an tuagh a chur dhachaigh; cha toigh leamsa cur sìos air duine; chaidh an surgery work sin a chur ormsa aig naoi uairean a dh’ oidhche; tha mi ‘ dol a chur a’ chinn dhiubh; chaidh an ceann a chur dhith
cuirmnn f. ‘party’: bha ’ ch. [xuŕɛm] mhòr againn [DAG]
irtnn f. ‘court': a’ ch. mhòr [xu:ɽʂtʹ v « o:r]; gen.: latha na rtach [k h u:rt həx]: court day
isnn f. ‘matter’: ’s e deireadh na ~, b’fheudar dhaibh a dhol a-nunn
cuithenn '[snow] bank, drift’: pl.: na ~achan [k h ujəxən] sneachd
lnn ‘back’: rug e air ~ amhaich a’ chòta aige; pl.: a’ fuireach’ a-mach air na il; gen. pl.: a’ moladh nan l;
culaith eagalnn ‘wretched [animal, etc]’: am madadh ruadh, ~ do bheathach; ~ do bhethadhach; thug e glomadh às a’ ch. stuth a bha seo
culaith-eagailnn ‘wretched [animal, etc]’:: a’ ch. an seo
culaith-uamhaisnn ‘fearful [animal, etc]’:: tha nathair uisge againn anseo __ ~
mvb ‘keep’:vbl nn.: ged a bhiodh tu ‘ cumail teine; bha e ‘ cumail sgoileadh; an creideamh a chumail suas [DAG]
cunntaisvb ‘count, enumerate’: fut.: cha motha nach ~ [kh ɔun̪diʃ] sinn iad; past: ch. [xɔ̃ūn̪diš a] chuile foinne    
cunntasnn ‘account, report’: well, cha tug i droch chunntas air [= an t-sìde] am-màireach [FMMaclellan]
cur is cathadhnn ‘drifting snow’: an àm a' gheamhraidh 's an ~ 's an cathadh ann
curachdnn f. ‘tilling’: a’ dèanamh na ~
cursadj. ‘unmannerly’: bha an gnothach a’ falbh cho ~ ri seo aca
cusnn ‘too much, very much’: cha robh ~ sgoileadh aice
da! interj. ‘By Heavens!, indeed! : ‘Dh’fhaodte [gun] gabhadh tu glaine eile dheth?’ ‘~! ‘S mi ‘ ghabhas!’
card. num. ‘two’: ‘s dhà na trì de bhùird aige; nam biodh comas mo dhà choise [sic] agam
dachaighnn ‘home’: pl.: dachannan [MAE]
dala ord. num. ‘second, other’: an ~ fear a’ cur a’ choire air an fhear eile gur e droch dhriver a bha ann;: an ~ party __ an tè eile; nach robh an dala taobh a’ dèanamh ‘ rud
damnn ‘dam’: chaidh e sa [tãūm p ]
damaiteadj. ‘damnably’: ~ mosach; ~ math; bha latha ~reòdhte ann
damhnn ‘ox’: pl. ‘s ann le daimh a bhiodh iad ag obair
damhan allachnn ‘cobwebs’: [tæ͂u̯an ɛʁ̫əx]
damnadhvbl. nn ‘execrate’: agus rachadh sinn gan damn[adh]
dannsairnn ‘dancer’: pl. tha pàirt dhiubh nan ~ean matha [MAE]
darconj. ‘when’: ~ a thàinig iad a-staigh a Halifax [DAG];tha fhios agad ~ a bha na h-Èireannaich [DAG];
de : prep. ‘from, of, off’: 3m: nach mi ‘ bhios truagh dheth nuair a thig mi dhan lumber wood
dealanachnn f. ‘lightning’: an ~, teine-adhair, their iad; bha i air e ‘ èillteachadh bhon~ ; teine-adhair: an~,~, their iad; shoillsicheadh an ~ air an druim aige; ò, tha ‘n ~ a’ ruith nan cat
dealbh : SEE ealbh
deamhannn ‘devil’ :  ‘s e ~ do dhuine ‘ th’ ann; cha dèanadh spionnadh duine an ~ a chur air falbh idir
dèanvb ‘do, make’ : past: rinn e uamhas airgid; cond.: cha dèanadh spionnadh duine an deamhan a chur air falbh idir; vbl nn.: cha robh e dona idir air a dh.; fear a’ dèanadh a’ rathaid;
dearcnn  ‘berry’: pl.: ‘s e na ~an gorm a theireadh iad leis na blueberries
dearc-luachairnn ‘lizard’: ~ a theireadh iad leis
dearra-dhubhnn [= earra-dhubh]: ~ ‘eclipse’
deasbadvbl nn ‘argue, dispute’: ‘s ann a’ ~ a bhiodh iad
dèideadhnn ‘toothache’: bhuail droch dh. e
deimhinteadj. ‘certain, sure’: bha mi ~ cinnteach
deireadh, air ~ airprep. ‘behind’: bha e air ~ air càch
deochnn ‘drink’: pl.: ~annan do bheer; '[strong] drink: gu robh ~ ... na bhroinn
dhà-no-trìnn [< card. num.] ‘a few’ : fear aig an robh ~ do choin bheag’ ann
dh’fhaodtevb [cond. pass.] as conj:‘maybe’: ~ gur h-ann [hɛun]
dh’ionns’prep. ‘to[wards]’: ~ [jus] a’ fear a bha seo
Diann ‘God’: gen.:‘s e an fhìrinne Dhia ‘ tha seo; bhiodh na comharsanaich, cha robh fhios aca ach ~ nan Gràsan dè bha ceàrr air an cuid cruidh fhèin; càit an ainm a [sic] Dhia an do chuala thusa sin? [DAG]; ar son ~ nan Gràst! [DAG]; och, air son ~, tha iad __ beathaichean cunnartach ‘ th’ ionnta; òch, airson ~ ! rinn e do dh’òrain!; à, Dhia nan diabhal! fàsaidh e sin, co-dhiù
: gen. pl. à, Dhia nan ~! fàsaidh e sin, co-dhiù
Diabhalnn ‘[the] Devil’:cha robh fhios acasan fon D. gu dè an duine a bha ann; ciamar an D. a gheibh Saint Anthony e?; dè an D a rinn e?: gen. thuirt e … nach deachaigh nighean an Diabhail dhen Titanic a chur dhan ghrunnd
diabhaltaadj. ‘marvellous’: bha spite aige dhith ‘ bha ~; bha e ~ math; ‘s e fhios agam ~ math
diachnn [= fiach] ‘worth: tha feadhainn aig a bheil licence nach ~; is math is ~ e e
diamantnn ‘diamond’: ged a bheireadh an doctor a dh. [jiəman̪t]
dìchuimhneachadj. ‘forgetful’: tha mise air fàs cho ~, air ‘ shon
dìochuimhne :nn ‘lack of memory’: ach rinn thu ~ [ʧiəxɪn] ‘forgot’
dìochuimhnichvb ‘forget’: vbl nn.: dè an dìochuimhneachadh [ʧiəxəɲəx] a rinn mi
dìthnn ‘lack’: bha i ‘ fàs gun a dhìth idir air
dithispers. num. ‘two persons’: dithis __ fhaicinn; ~ do dhaoine mòra ‘ fhaicinn
diubharnn ‘difference’: [t´uu̯ər] [ADM], [t´ɛu̯ər] [FMM]; chaidh e ionnam cho mòr sin nach robh e gu ~ leam; chan eil e gu ~ cò an srainnseirtha ~ [ʧefər] sa Ghàidhlig; tha ~ anns a' ghobhlachan; tha beagan do dh. anns an dòigh a their iad e (?) [MAE]
doprep. ‘to’: 3pl.: ach Loch Abair ‘s na h-àiteachan, tha Gàidhlig aca dhaibh fhèin
do [> a (dh’)]prep. ‘to’: aig naoi uairean a dh’ oidhche
do [=de]prep. ‘from, of’: bhiodh duine a’ fuireachd __ do [‘like, I mean’] dhuine òg; dhaibh: bha dà nighean aige __ ach cha do ghabh e ach tè dhaibh [FMM]; goid dhaibh seo … , goid dha na maragan dubha [FMM]
dochaadj., supltv of toigh, preferred’ : ò, is ~ leam gun cuir Dia nan Gràs tìde oirnn [FMM]
dòigh : bha i all right san ~ sin; cha robh guth air creideamh, ~ sam bith
chuir e air ~ a chuile sian [DAG]; b’ fheàrr leam gu robh ~ againn air a dhol a-mach [DAG]; e a’ cur air ~ gunna; a’ cur an eagail air cnapach sa ~ ud; gu dè ‘n ~ a ghearras tu e? [MM]; cha d’fhuair e an cuireadh ‘s cha robh e air a dh. idir; well, tha i seo air a ~, Màiri Bhàn; tha nigheanan beag’ air an ~, na truaghain; chaidh mise a choimhead air an ~ anns an d’fhuair mi e; ‘n ~ ‘s gum biodh i sàbhailte; an ~ a fhuair iad clìor; an ~ a tha an lagh; an ~ anns an robh an duine ‘ bh’ ann ag actadh;dòigh: an ~ sa chuala mise e; anns an ~ a their iad e (?) [MAE]; ‘s e an aon Ghàidhlig a th’ aca ach an ~a bhruidhneas iad [MAE]; a chuile trip a bhiodh e ‘ dol sìos ‘~ ‘s gum faigheadh e na voteichean
dòigh-sholaisnn. ‘means of light’: bha lampa no ~ a choreigin
doimhinnadj. ‘deep’: gus an tig faclan gàbhaidh ~ ann an Gàidhlig
doirbhadj. ‘unpleasant’: ‘s e daoine ~ ‘ bha sna Caimbeulaich
dol-air-adhartnn ‘goings-on’: tha ~ air feadh an t-saoghail an ceartair ‘ tha gàbhaidh
dòlaisteadj. ‘damnably’: ‘s e daoine ~ math ‘ tha sna Frangaich ‘ tha seo; ‘s e Ruisia àite cho ~ ‘s chaidh e ‘-staigh riamh ann; bha e ~ math
dòlasnn ‘damned’: cha robh an ~ [to͂:ʁ̫as] duine ’-staigh; chuile ~ cent; tha an ~ beòthaichean
donaadj. ‘badly’: chan eil mi ‘ dèanamh ~
donasnn ‘trouble, problem’: ‘s e an ~ a bhiodh an sin; 's e car do dh. a bha ann, theirinn-sa
dorchaadj. : tha sibh gu math ~ [‘ignorant’] san taigh, ma ta, an seo
dòrnnn ‘fist [= blow]’: bhuail e ~ air an rìgh [DAG]
drèinnn ‘grimace’: pl.: bha e na laighe air an ùrlar ‘s e ‘ cur ~ean crosta air
dressnn ‘outfit’: agus an ~ mhairbh oirre, dress duine marbh [FMM]
dròbhnn nn ‘flock’: ~ do chaoraich
dùbailteadj. ‘twice’: an uair ud, an lagh a bh’ ann, phaigh a’ Bhan- Gheancach ~ mairt __ dhan Fhrancach bhochd
dùilnn f.. ‘expectation’: ‘s gun fhios agaibh air ‘s gun dùil ris
duilichadj. ‘difficult’: bha e gàbhaidh ~ a threabhadh; bhiodh e ~a cheannseachadh
dùnnn ‘heap’: dh’fhàg e ~ mòr do chonnadh mòr garbh
eabairnn ‘mud’: seach a bhith ‘ coiseach’ san eabair sin cha robh e air a ghraveladh idir ‘s bha e na poll ‘s na ~
each-uisgenn ‘water-horse’ ‘s e an t-~ ‘ tha aca air
eadarprep. ‘between’: 3pl. [ɛ h tər´i̯u]; tha ~ bùidseireachd ‘s ach uile sian; 3pl:: feadhain … a bhiodh ‘ falbh còmh ri nigheanan ‘s thigeadh rud eadar-riutha
eadhneut. pron ‘yes, indeed’. : pàirt dhiubh coimiseach breabach corra-uair, ‘s ~
eadhonadvb ‘even’ : ~ [jɔwin] nam biodh fhios agaibh air faclan an òrain; ~ sa [jo.sə] latha an-diugh; tha feadhain ~ [i̯u-ɪn] a’ driveadh às a seo gu Sydney
eagalnn ‘fright’: nach gabhadh e ~
eaglachadj. ‘frightful, awful’: 's e duine ~ a bha ann; bha àite ~ ann an Chéticamp; chunna mi seo ~; bha e ~ èibhinn
ealamhadj. ‘sudden’: cha deach a mharbhadh __ le urchar mar seo ~ idir; thàinig am bàs air car ~
ealbh[= dealbh] nn ‘picture’: tha ealbh [jaʁ̫av] an duine sin a-staigh agam an-diugh
ear a dheas, anadvb ‘seatheasterly’: stoirm mhòr an ~ ann
easpaignn ‘bishop’: bha ~ mòr aca shuas ann an Halifax
èibhinnadj. ‘comical’: bha e cho ~ ‘s a ghabhadh e
èiginnnn ‘need, difficulty’: chan fhàgainn duine sam bith __ a bhiodh na [viɣ na] ~; cha robh sian do dh’~ ann [FMM]
èighvb ‘call': past: dh'~ [je:v] ad an duine seo
èilltichvb ‘scare’: vbl nn.: bha i air e ‘ èillteachadh bhon dealanach is bhon tairneanaich; bha i air e ‘ èillteachadh clìor bhon tairneanaich ‘s bhon dealanaich, bha e air ‘ èillteachadh clìor ròmpa; bha iad air an èilteachadh nuair a thàinig am bàs air a’ chaillich seo
eireachdailadj. ‘beautiful, fine’: ò, bha seo ~ ach cha tàinig an railroad na bu mhotha; thàinig dà nighean a-staigh, dà nighean ~ [DAG])
eireachdasnn ‘[a] beauty’: cheannaich e ~ do bhaile an sin
eireagnn f. ‘pullet’: pl.: ~an cromte [k h r̻øumt´ə], crùbte [k hr̻u:pt´ə]
èirichvb ‘happen; set to; start, start out’ : past: chan eil fhios agam dè dh’èirich dha mu dheireadh [FMM]; cond.: bha iad cho [o] dona gu sabaid an uair sin, dh’èireadh iad air a chèile leis na dùirn [MAE]; vbl nn.: tha a’ cheart rud ‘ dol a dh’ èirigh dhuinn uile latha eigin; tha mise ag èirigh a-nunn; ‘s iad ag èirigh air bruidhinn Gàidhlig; ‘s e ‘g èirigh air imilich mo làmhan; bha e ag èirigh air goid nan caorach
Eoghainnprop .nn : ~ a’ Chinn Bhig
eòlachadj. ‘knowledgeable’: ‘s mi fhèin nas eòlaiche sa choillidh seo na Saint Anthony
eucoireachadj. ‘deceitful’: bha e cho [o] ~, spaid sinn sa mionaid [sic] e; nn. ‘culprit’: agus bha an t-~ [ʤe:krəx] a bha seo … bha seann bhoireannach ann ‘s i na sìneadh air lounge
eunnn ‘bird’: eoin an t-sneachd a chanas iad leatha
facalnn ‘word’: cha robh aon fh. sgoileadh aige
fadnn ‘length’: bha i mu chòig troighean a dh'fh.; ceud troigh a dh’fh. Innte; dhèanainnsa barrachd ann an uair ‘s __ nì iad seo am ~ latha
fadaadj. ‘long’: chan eil e uamhasach ~ bho bha e ann; bha e uamhasach ~ an aghaidh an liquor ‘antagonistic’
fadag chruaidh eireagnn f. ‘dog’s tooth [weather phenomenon]’: ~, tha e car coltach ri bogha-froisg [sic] ach chan eil e cho fada
faicilleachadj. ‘careful’: ‘s e an duine ‘ dh’fheumadh a bhith ~ dè theireadh e
fàidheachdnn f. ‘prophecy’: car do dh’fh. [ɣa:i̯əxk]
faighneachdvb ‘enquire': past: dh'fh. mise dha; vbl nn   ’ ~
fairichvb ‘hear; notice; observe’ : past: dh’fh. e fàladh am bush; dh’fhairich mise duine ‘ gràdhainn; cond.: fairgheamaid blas [ɔ] na clòimhe oirre; vbl nn: ‘s gun e ‘ fairghinn ‘o math; bha an driver a’ fairghinn seo neònach; tha mi ‘ creidsinn gu bheil iad ‘ faireachdainn na h-ùine fada [FMM]
faithnichvb ‘recognize’ : cond.: chan eil fhios a’m c’ dhiubh faithnghinn ‘s nach fhaithnghinn; chan fhaithnghinnsa fraoch sam bith
falbhvb ‘leave, go’ : past: bhruidhinn e le spiorad duine a dh’fh.; cha do dh’fhalbh duine ri acras riamh san dùthaich seo
falbh, air advb away, gone’‘: ‘s ann air ~ a rinn e seo
fallaineachdnn f. ‘good health’: slàinte ‘s ~ dhuibh! [DAG]
fàmhairnn  ‘giant’: ò, 's e ~ a bha ann
feudarnn f. ‘need’: b’fh. dhaibh snow-blower ‘ fhaighinn à Halifax gus sin a chur air falbh
farprep. ‘: bha e air a chur ~ na [fɛ nə] h-oibreach; chan eil e ~ [fɛr] seventy-five; thòisich na h-eich ' dol ~ [fɛr] an rathaid; chaidh an car aige ~ [fɛr] an rathaid; na geamhraichean, sin agad ~ a bheil an stoirm ghàbhaidh
farsaingadj. ‘loose’: crudh’ ~
fàsadj. ‘empty, deserted’: air bailtean ~, srainnseirean
feadhprep. ‘throughout’: ~ an taigh;  ~ an t-saoghail; font-family: "Arial",sans-serif;bhiodh i ‘ cur a’ ghille seo a-mach ~ na h-oidhche; bidh mi ~ [fe͜o] an t-saoghail; na skidoos a bhios ~ nam bailtean
feadh, air ~prep. ‘throughout’: air ~ an t-saoghail
feadhainnnnf. ‘people’: bheir sibh siud don t-eadhainn bheag [d´ɛu-iɲ veg]; ‘people’: taosg mòr do dh’fheadhainn [jɛuɲ]; tha ~ ann … do dh’fh. òga; an fh. òga
feannvb ‘peel': past: dh'fh. [jeun] i fhèin e
feansann f. ‘fence’: dat.: a-staigh fon fheansaidh mar seo; bhith ‘g obair air ~; thig thusa gu ‘ leithid seo a dh’fh.
fear-laghann ‘lawyer': tha e n'~ [ nɛr ʁ̻ø-ø]
fearannnn ‘land’: mar gun canadh tu l na fearainn [FMM]; gen. pl.: bràigheannan nam ~;
feargnn f. ‘anger’: chuireadh e an fh. orra; tha spionnadh ann an nan gabhadh e an fh. ‘ cunnartach
feàrr adj., cpv of math: b’ fheàrr leam gu robh dòigh againn air a dhol a-mach [DAG]; b’ fheàrr na [‘more than’] ceud gu leth bliadhna mun deachaidh am Bill of Rights a chur through [DAG]
fear-thalmhannann ‘yarrow(?)’: luibh eile ann leis an can iad an fh.
feast’, am~ advb. ‘from now on’: am bi sin ann a’ ~?
feir (< bheir = their)vb 'say’: well, ~ feadhain nach còir creidsinn ann am bruadal [-taɫ̫] [FMM]; cond. : ~eadh e sùil às a dheoghaidh; ‘s e Archie Beag a feireamaid leis [FMM]; duine sam bith a theirea’ car às na daoine; ‘Eoghan a’ Chinn Bhi’ ‘s e ‘ theireadh iad air; cha thuigeadh iad guth ’ feireamaid
feirtnn ‘heed, attention’: cha chuireadh i ~ [fɛɽʆʨ] air; cha robh na nuns no na nurseichean a’ cur feirt oirrese [ADM]
feuchvb ‘try’: vbl nn.:bha esan a' dol ga fheuchainn
feumnn ‘good, use’: ach bha i math an union nuair a thàinig i, rinn i feum; dh’atharraich an saoghal bhuaithe sin, air a shon sin, agus bha feum gu na dh’atharraich; cha ro rinn e sian do dh’fheum dhi; chan eil sian do dh’fh. sa chànan acasan dhutsa, ‘s no leis a’ Ghàidhlig againn dhaibhsan  [FMM]
feumach : gun cupa tì ‘ ghabhail ‘s tu ~ air; tha ‘ saoghal ~ air uisge
feumailadj. ‘useful’: an toiseach ‘s e an duine b’ fhoghainnich’ a bh’ ann, ‘s e sin an duine b’ fheumaile [FMM]
fhèinadj. ‘self’: ò, ‘s i, gu dearbh fhèin, is i
fiabhrasnn ‘fever’: am bàta __ agus bha am ~ oirre [DAG]
fiachSEE diach s.v.
fiachailadj. ‘worthy’
fiadhnaisnn f. 'evidence': gu robh ~; chan eil fhios aig duine aire sin ach an fh. a bh’ agam
ficheadcard. num. ‘twenty’: suas ri còig tunna fichead ‘thirty ton’
fightvb ‘fight’: cond.: ged [kət] a dh’fhighteadh dithis
fionnadhnn ‘fur, animal hair’: ~ [fi̯un̪də] lom, bòidheach
fìoradj. ‘true’:  ~ òinseach do dhuine [MAE]; bha e na ~ bhruidhinn aca aire sin, an Loch Ness monster; dh’fhairgheadh e __ a’ chailleach, mas fh., gur i a bh’ ann a’ cnagadh nan cnò
fiosnn ‘message; special knowledge’: chaidh ~ air a’ bhoireannach seo èirigh [FMMaclellan]; chuir iad ~ gu robh sagart bhuaipe [DAG]; chuir sinn an sin ~ thuige __ air an telephone; nach robh iad a’ gràdhainn gu bheil ~ aca, aig na Gypsies?; ghabh sinn ~ bhuaibh ann am Beurla; ò, tha fh. gu bheil iad cunnartach
fiosachdnn f. ‘prophecy’
fiosaichenn ‘seer(?)’: fiosaich’ ai’ choreigin
fìrinnnn : ‘s e an fh. as fheàrr; bha an fh. aige sin
fìrinneachadj. ‘true': naidheachd a tha cho ~ 's a ghabhas I; duine ~ a bha san fhear seo; tha fhios agamsa air duine ~ ‘s bha e na thaibhseir
fitadj ‘able[-bodied]: nach robh e ~ a bhith ‘ dol crosach air a’ chladh annsa robh i tìolaicthe
fliùcnn ‘fluke’: nach do rug ~
flùragnn f. 'little flower’: ~ bheag bhìodag
fo  prep. 'under’: nuair a dh’èirich e fon bhòrd; 3m.: fo: chan urrainn dha ‘ chasan idir a chur fodha; [= bho]prep. 'from’: nuair a dh’èirich e fon bhòrd;
foghainnn ‘courage’: tha fhios agaibh pèin am ~ a bha aig an easpaig
foghainneachadj. : bha e cho ~ 's a bha ann; cho gàbhaidh ~ 's a bha e mura biodh tu ~ mharbhadh e thu [FMM]
foighneachdvb ‘enquire’ : past: dh'fh. i dha
fortannn ‘fortune’: an ainm an fhortain cha ghortaich mi sian;gun d’fhuair e am ~; ‘s toil aca am ~ ‘ innse dhaibh
fos cionn prep. ‘above’: crosach ~ an àit’ againne; bha e fos ar cionn [fɔs ɛr ḱju:n̪]
framenn f. ‘frame’: gen.:maidean na frame[-as(?)] a bha ann
framevb ‘frame’ : nuair a ~ e e;
fraochnn ‘heather’ : thuirt boireannach as na States gur e ‘ fh. gheal a bh’ innte [FMMaclellan]; ‘s e ~ ‘ tha seo, thuirt e
frasnn ‘seed’: ‘= sìol’: sin an rud a tha thu ‘ cur san talamh cuideachd
freagairvb ‘answer’ : vbl nn.:cha b’ urrainn do dhuine an ùirne a fhreagairt ‘s càch a’ gàireachdainn [FMM]
freumh nn root’: pl.: agus na ~aichean a tharraing aiste
fuarag nn f.: ~, ‘cream and oatmeal’; dat.:bha meas gàbhaidh aige air an fhuaraig; bha e rèidh dhan fhuaraig
fuaran nn 'well, spring’: bha ~ far am biodh iad a’ faighinn an uisge
fuasgailvb ‘open, undo': past: dh’fh. esan an t-sreang a bh’ air a’ chù; vbl nn.: thuirt William Wallace riutha esan fh.
fuirich :vb ‘live, survive’: past:: dh’fh. iad beò
gabhvb ‘say; take’ : fut.: nach ~ thusa d’ùirne; past: ghabh mi pneumonia;
ipv.:gabh e [òran]!; vbl nn: cha robh mi ‘ gabhail sian orm air an òran;'s i ' ~ail oirre, mas fhìor; tha mi ‘ dol a ghabhail orm [‘pretend’] gur e Gypsy a th’ ionnam; [‘is possible’]: rinn mi chuile sian a ghabhadh dèanamh innte; tha siud cho ceart 's a ghabhadh e; chaidh duine a mharbhadh a ghabhadh sàbhaladh muram biodh Latha nan Car ann;
gàbhaidhadj. ‘awful, terrible’: cho ~ foghainneach 's a bha e; tha sìde ~ aca; chan eil i cho ~ fuar ri seo; dh’atharraich an saoghal ~; ‘s e bòcan ~ a tha sna skidoos seo
gadnn ‘string, loop’ : pl.: òch, b’ fhearr leam gum biodh goid dhaibh seo m’a amhaich, goid dha na maragan dubha [FMM]
gàireachdainnvb ‘laugh’; vbl nn : start iad uile gu lèir air ~ [FMM]; ‘s càch a’ ~ [FMM]
gann adj. ‘scarce’: tha na daoine ‘ fàs ~, na neighbours
gasta adj. ‘nice, kindly’: fhuair e uamhasach ~ iad; bhiodh fear an taighe uamhasach ~ leis
gealadj ‘white’. : ~ ris an t-sneachd a tha iad
geala-latha nn.: sa gh. sholaist ‘in broad daylight’
geallnn ‘bet, wager’ : cuiridh mi ~ gur e neas a bha ann
geallvb ‘bet, wager’ : fut. rel.: rud mar siud a gheallas e; vbl nn: bha e ‘ ~tainn gum biodh an railroad a’ dol sìos
gealtachadj. ‘cowardly’ : bha e uamhasach ~
Geancachadj. ‘from the USA’ : ‘s ann an soitheach ~ a bha e
Geancachnn ‘person ‘from the USA’ : pl.:bha feum aige air na Geancaich
geàrrvb ‘cut’ : vbl nn: … agus e ‘ ghearradh duine
gearrannn ‘pony’: seangan ’ cur broim às a gh.
gheibhvb ‘get’ :fut. rel.:an fheadhain a ~ suas leatha [MAE];  cond.: gheibheadh e cuid na h-oidhcheadh uair sam bith ‘ fhaighinn; past: ‘n àite ‘ bhith ’na dhotair ‘s ann ’na robair a fhuair mise e; fhuair e an gnothach a dhèanamh oirre; fhuair e uamhasach gasta iad; cha d’fhuair mi ‘ thoirt dha; bha e ‘ cur air nach d’fhuair e an tuagh a chur dhachaigh; vbl nn.: gheibheadh e cuid na h-oidhcheadh uair sam bith ‘ fhaighinn
gillenn ‘’boy, lad’ : voc.: ‘n do chuir sibh am buntàta, ‘ ghille?
ginnn ‘one, any’ : am bi iad a' faicinn ~ do mhonkaichean
glanadj ‘pure, unadulterated’ : ach an fhìrinne gh. a bha seo
glanvb ‘’clear, wipe out’ : start teine shìos an Dunvegan … gh. i chuile sian
glasvb ‘lock’ : past:na ruim a bha ann, gh. e iad
glèidhvb ‘win’ : fut.:~idh tu am blàr; fut. rel.: ach ma ghlèidheas mise an cogadh; cond.: bha e ‘ rith m’a chuairt airr a’ chaoraich gus an ~eadh e ‘ chaora a-mach; vbl nn: cò dhiubh ‘ bha e ‘ ~eadh no ‘ call
gliognn ‘click, clink’ : bha mi ‘ cluinnteil ~; gu robh ~ sa chruidh aig an each
glogadhnn ‘mouthful’ : cha robh e gu diubhar dè ‘ bha ann ach theireadh e ~ às
gloiceileachdnn : ‘foolishness’[FMM]
glomachnn ‘puddle’ : pl.: bhiodh ~an mòra do dh’uisge ann
glomadhnn ‘yell’ : bha fhios a’m gu robh am fear seo ‘ dol sìos agus gun toireadh e ~ às; thug e ~ às a’ chulaith-eagal stuth a bha seo
gluaisvb ‘move’ : cond. ‘cha gh. bròg na bruidhinn droch bhean thaighe’; vbl nn: cha bhi mi ‘ gluasad car, co-dhiù
gnothachnn ‘matter, business’ : shound an ~ cho [o] aite; rinn mise an ~ orm fhèin [‘killed myself’]; 's e sin a rinn an ~ aire-san; bha e ' dol a dhèanamh a' ghnothaich air Giant MacAskill;
go-ahead nn ‘carry-on, fuss’: leithid de ~
gobhainnnn ‘blacksmith’ : bha mi car na mo sheòrs’ do gh.
gobhlachannn ‘swallow’ : tha diubhar anns a' gh.
goibhneach’nn ‘blacksmith’s trade’ : ‘s e obair tha sa gh.; vbl nn: agus bhinn a’ ~ an seo
goiridadj. ‘near’ : chaidh duine foghainneach a thogail ~ dhuinn an seo; phòs fear shuas air __ ~ dhuinn do chomharsanach
goirtichvb ‘hurt’ : past: ciamar ‘ tha ‘n gille a gh. a chas [MM]; fut: cha ghortaich mi sian; cond.: gun canadh duine rud a ghoirticheadh duine
gòrachadj. ‘foolish’ : bha sin ga tharraing a-nuas agus bha chuile duine ~; tha mis’ ‘ dol ‘ ghràdhainn gur ann ~ ‘ tha thusa
gormadj. ‘blue’: pl.: na h-eòin ghorma [nə he͜on´ ɣɔrɔmə]
gràinnn ‘hate, disgust’ : ò, tha ~ agam fhìn air an nathair; chan e sin a th’ orm idir ach ‘ tha do gh. agam air a’ __ nuair a thig iad leis na pilleachan mosach
grànndaadj. ‘ugly’ : bha e ~! Nuair a chaidh poidhle dhiubh fodha
gràsnn ‘grace’ : pl.: ‘s e ~an Dia ‘ tha ‘ dèanamh a chuile sian; gen. pl.: air son Dia nan ~an!; co meud pearsa ‘ bh’ ann an Dia nan ~an; Dia nan ~an!
gràstnn ‘grace’ : air son Dia nan ~! [DAG]
greimnn ‘morsel’ : bidh mi ‘ gabhail ~ tombaca; ‘hurt’: cha robh coltas air gu robh ~ air ach bha e na laighe
griasachdvb ‘shoemaker’s trade’: vbl nn : cha chreid mi nach ann a’ ~ a bhiodh e ‘s a’ dèanamh bhrògan
griasaicheadhnn [= greusaiche] ‘shoemaker’: bhiodh ~ a dhèanadh brògan [FMM]
grodvb ‘rot’ : vbl adj.: bha an tuagh ann agus an t-amhach ~ta innte
grunnnn ‘bottom’ : còmhla ri duine heile [sic] bho gh. do chridhe [FMM]
grunndnn ‘[sea]bed’ : chaidh iomdha rud an ~ a’ chuain; fhuair e ‘-mach gun deachaidh an Titanic fodha dhan gh. [u:]; nach deachaigh nighean an Diabhail dhen Titanic a chur dhan ghrunnd
gu dèinterr. pron. ‘what?’ : chan eil fhios ~ bha ann do dh’airgead ’s do dh’òr
guprep. ‘to; till’ : chan fhaca mise a-riamh thusa roimhe ~ seo [DAG]; bha na Gàidheil math ~ dannsadh [MAE]; bha iad math gu iasgach ‘s tha iad math gu obair  [MAE]
guarannn : tha an ~ ann, ‘am burdock’
guidh[e]nn ‘curse’: ai’ son robaireachd no rudeigin [ADM] -- ‘s e no ~ [FMM]; tha feadhain ann aig a bheil droch gh.; well, chan eil e lucky do dhuine sam bith -- cò dhiubh ‘ bhitheas [gu]s nach bi -- ged nach dèanadh pears’-eaglais’ sam bith, ~ do dhuine ’son a dhèanamh; ‘s e sin an ~ ‘ tha mise ‘ dèanamh dhuibh
guiseidnn f. ‘gusset’: re. shape of field; gen.: Beinn na Guiseideadh a theireadh iad
guncop. pres. with gu.= gur]: tha e ‘ smuaineachadh ~ còir dhomh-se chuile rud a thoirt dha; dh’innis e dhomh __ ~ tusa a chaidh an urras air
gun fhiostaadvb ‘unbeknownst’ : bhruidhinn e ~ leis; dh’fhosgail e e fhèin e ~ dha, am butan; thàinig iad air na Dòmhnallaich ~ dhaibh; bhruidhinn e leis ~ dha
gurrucannn ‘hunkers': rinn e ~ air an ù'lar [FMM]
guthnn ‘voice’ : cha b’ urrainn dhomh ~ a ghràdhainn ri gin diubh; chaidh gearradh a dhèanamh air mo cheann an latha seo ach cha robh ~ agam ‘no harm’; chan eil guth sgoileadh agam; thuiginn a chuile ~
heileadj. [= eile] ‘other’: agus uair ~ a theireadh iad air toiseach an earraich,’ uair a’ ghille chonnaidh’ [FMM]; heile: am-miosg nàiseinean heile [FMM]; bha am fear ~[FMM]; còmhla ri duine heile [FMM]
Iain a’ Ghròta pers. nn ‘John o’ Groats’: gen.: ‘cuiridh mi an taigh ~ thu!’ [MAE]
iarr vb ‘ask’: past: dh’~ e __ iad a dhol; dh’~ e air am faodadh e pìosan beaga __ a thoirt leis [DAG]; dh’~ i air an rachadh e dh’obair dhi; vbl nn.:ma gheibh thu ìm gun ~aidh sa mhadainn; dh’fheumadh an t-ìm ‘ dhol air a’ bhòrd gun ~aidh, chan eil math dhut ‘ ~aidh
idiradvb ‘at all’ : cha robh e air a dhòigh ~, ~, ~; cha robh e dona ~ air a dhèanamh
Ifreanntop. nn ‘Hell’ : ged a bhiodh tu ‘ cumail teine le ~
Ifrinntop. nn ‘Hell’ : : dh’fhaodadh sibh a chluinnteil ann an ~ [i:ŕ-]
iminneachadj. : bonnach ~ ‘buttercake’ [MAE]
imlichvb ‘lick’: vbl nn: leum e suas, bha e ‘g ~ [ɛmɛ̀liç]
inisvb ‘tell’: fut.: ’s ìnnsidh e naidheachd is ’an abair e guth? Litir [ʎi çt´ər]
Ìnnseanachpers. nn ‘member of First Nation people’ : ~ a bha ann; pl.:tha na h-Ìnnseanaich math gu __
iomchaidh adj. ‘suitable, fitting’: chì e fhèin, dh’fhaodte, an t-àm, a bhios e ‘ smaoineach’, tha mi ~ airson ‘ dhol a-mach
iomdha adj ‘many [a]’.: chunna mise e, agus ‘s ~ [sumə] fear eile; thig ~ athrachadh air tuilleadh dhiubh; chaidh mise ‘ro ~ rud
ionnsaichvb ‘teach’ : vbl adj.: bhiodh dà chu aige … iad cho ~te, dhèanadh iad rud sam bith; bi cinnteach gu robh e ~te
ionns[aidh], dh’~prep. ‘’towards’: a’ dol dh’ionns’ na h-aire
Ìos[a] pers.nn ‘Jesus’: ò, Ìos’, Ìos’! chan eil sian iontu
ìsealadj. ‘low’: cpv.: nas isle [nas i:ʃəʎə]
iteachan nn ‘bobbin(?): ~, bidh e aca ‘ cur snàth ris [?], a’ figheadaireachd; chuireadh tu an t-~ sa spòl
Iudhachpers. nn ‘Jew’ : pl.: Iudhaich, na h-Iudhaich __ fear Niudhach [sic] a bha seo
lagnn ‘hollow’ : bha ~ againn shuas air a’ bheinn; tha Lag an Duine Dhuibh air
laghachadj. ‘nice, pleasant’ : àite cho ~ ‘s a bha e; chan eil tuillidh ‘s a’ chòir de rud sam bith, chan eil e ~
làmh, ~ riprep. ‘beside’ : ‘s i ~ ris a’ chistidh; dh’fhàg e roinn dha na Gàidheil a bha ~ rium;‘ fuireachd ~ ruinn an seo
làmhachadj. ‘greedy’: bha an Sasannach gu math ~ [ʁ̫a͂:-ux]
lànadj. ‘full’ : bha e cho ~ le na breugan 's gu robh e ' faighinn air adhart leatha
lànnn ‘tide’ : nam biodh an ~ àrd, nam biodh an ~ a-staigh
làrachnn ‘plot [of land]’ : a’ cur muntàta san ~ aca seo
lasvb ‘light, ignite’ : vbl nn.:match a ~adh idir no teine a startadh
latha na mhàireachadvb ‘day after tomorrow’ : bha iad na friends
leprep. ‘during [of weather]’’ : 's e àite uamhasach a tha ann an Chéticamp ~ stoirm; ri marbhadh le sìde thioram; ‘possession’: dhan duine ‘m bu leis am beathach; ‘with’: 2sg.: gu bheil thu air falbh leat dhan taigh mhòr, dhan asylum; 3sg.: bha muinntir na town a’ smaoineachdainn gun toireadh e duine beò leis cho math ‘s a bha e [ADM]; 3m.: thuirt e leis [liʃ] [FMM];Rover a theireadh iad leis;+ mo: lem linnse, nuair a chaidh mise ag obair an toiseach; + a ‘his’: chanadh e le ' phiuthar
leadannn ‘litany’ : gen. pl.: b’ fhìor thoigh leatha nuair a startadh iad a ghabhail na h-ùirne, ‘ gabhail nan ~, ‘ bhith còmhla leis __ an fhear a bhiodh a’ gabhail nan ~ [FMM]
leamhragannn [ʎɛ͂u͂rəkan]: ~ ‘stye in eye’
leanvb ‘continue, follow’ : cond.: ~adh an spiorad ‘ tighinn ort [FMM]; air neo, ~adh esan oirrese [FMM]
leasnn ‘need’ : nach rigeadh e leas a bhith ann; nach ruigeadh tu ~ uiread do chonnadh a bhith agad
leigvb ‘allow’ : fut.: ~idh tu leatha settleadh fad na h-oidhche; cond.: dh’fhaodte nach biodh, nach ~eadh iad leotha [FMM]; vbl nn: ‘s b’fheudar dha an fheusag a ~ eil air; tha mi car ga ~eil seachad
lèignn f. ‘lake’ : gen. sg.: fear a mhuinntir shuas na ~eadh [‘lake’]
leighisvb ‘cure’:  fut.: gun ~ e an lòinne; past: ~ e uamhas dhiubh
lèir, guadvb ‘completely’ : chaidh e ‘ro rudan a bha uamhasach uile gu ~
leisconj. ‘because’: gu robh an cuan an sin an toiseach ~gheibh thu na shells an sin
leisgenn ‘reluctance’ : tha ~ air pioc do’ dh’ùine a chall
leithidnn ‘such, the like’ : bha ‘ ~ sin do dhuine ann
leòn1 nn ‘injury’ : bha e ‘ caochladh air sàillibh an leòin
leòn2 vb ‘injure’: vbl nn : nach deach an gille bochd a ~, is chaochail e
leòr, gu advb ‘plenty’: tha gu ~ do bheinn an siud fhathast
leth bhodach nn ‘older man’: pl.: bha iad aosta, car de leth bhodaich a bha ionnta
leth, air ~ advb ‘special, separate’: beannachadh air ~; cha do chuir thu air ~ do pheasair idir; bha e air ~ air chuile gin, an job a bh’ aige
leth nn ‘half’: gheibh thusa leth a bheathach chaorach a tha an seo
leudnn ‘width’ : well, dè an ~ a tha sa Strait of Canso?
leumnn ‘leap, jump’ : thug e ~ às, thug am fear ~ suas; thug i ~ aiste
leumvb ‘leap, jump’ : past~ e fhèin agus an doras aig (?) a chèile; vbl nn: gun tuirt e, ‘s e ‘ ~ suas
leum dromadhnn : ~ ‘lumbago’
linnnn ‘lifetime, generation’ : lem ~se, nuair a chaidh mise ag obair an toiseach; pl. bha iad bho chionn na ~ean air ais [DAG]
liquornn [likʹɛr]: ~‘strong drink’
lòdvb ‘load’ : vbl nn: a’ ~adh suas ri còig tunna fichead
loga(i)rnn ‘logger, woodsman’ : ‘s e ~ a bha san fhear a rinn an t-òran, ach fear, ~, a rinn e;: shiud an cineadh a bh’ aige, an ‘Logar’
lòinnenn ‘rheumatism’ : tha leigheas air an ~
loisgvb ‘burn, fire’ : cond.: cha robh puinnsein ann ach dìreach ~eadh duine sìos; vbl nn: ’s ach uile gin aice air tape a losgadh; vbl adj. loisgte 'drunk' : ~ [ʁ̫øʃtʹə]
lomadj. ‘fine’ : fionnadh ~, bòidheach
loma-làn adj. ‘completely full’: loma-, loma-làn [ʁ̫umə ʁ̫umə ʁ̫a:n] ‘completely full’; nuair a fhuair e an taigh ~; bha mo làmh ~ do dh’fhoinneachan
longnn f. ‘ship’: pl.: ~aichean
luathadj : ‘fast’: cha robh mi ‘ drive-adh ~
lùb dubh nn ‘black pudding’: pl. ~an dubha, tha fhios agad, maragan, black puddings [FMM]
luchd nn ‘crew, company’: agus chòrd seo cho math le ~ ud an soitheach
lugha, nas ~ na conjunction ‘unless’: chan fhaigheadh, nas ~ na dhèanadh na daoine bochda fhèin collection dhuibh suas
macrachd[< marcachd] nn ‘ride’: agus e ‘ ~ [maxkərəx] each
macraiche[< marcaiche] nn ‘rider’: chunna mi ~ bhuam
madadh alladhnn ‘wolf’: [matə ̍kaʁ̫əɣ]
madadh ruadh nn ‘fox’: am ~ culaith eagal do bheathach; bha iad ga faighinn sin air madaidhean [-içən] ruadh, na rabies
màgannn ‘toad’ : chunna mi nathair 's greim aice air ~ na beul
maide nn ‘length of wood’: feumaidh tu dhol a dh’iarraidh ~ mòr connaidh
maidsenn ‘match’ : rinn an aon mh. sin a startadh
maigheachnn 'rabbit': pl. : na maighichean [mɔ-içən]; style='font-size: 11.0pt;tha ‘ mh. [ɔ̃ĩ] a’ tighinn ‘s chan eil boinne bainne aig a’ chrodh
màlnn ‘rent’ : chan fhaigheadh iad __ taigh air mh. an àit’ sam bith eile dhan bhaile [DAG]
maoidhvb ‘threaten [with]’ : vbl nn: rachadh ‘bodach an tin’ a mhaoidheadh ormsa, ’o [o]  [= cho] cunnartach is a bha e, nam binn dona gun tigeadh e
marprep. ‘as’: ~ [mɛr] a thàinig a’ làth’ ud [ə ʁ̫aˑʔ ət]
marbhnn ‘dead’ : pl. na mairbh [nə mær͜æ̀v];
marbhvb ‘kill’: vbl nn : ‘bidh mo bhèo ‘s mo mharbhadh ri Cloinn ‘Ill-Eathain’
marcachnn ‘rider’ : pl.: bha aon each agam ... a mhacraichean [vãxgəriçən]
mathadj. ‘good’ : ma bhios tusa cho ~ ‘s gun coimhead thu, gheibh thu an tuagh; ‘like’: muran dèanadh iad an rud bu mhath leotha ‘ dhèanamh
mathnn ‘good; use’ : cha robh ~ dha stepadh nuair a bhiodh e ‘ tilgeil an ùird; cha robh ~ dha ‘ bhith ‘ leum … bho àite gu àite ga thionndadh; cha robh ~ dhaibh [‘it didn’t work’]; chan ei’ ~ dhomh; chan eil ~ dhut ‘ iarraidh;
meadhannn ‘middle’ : feumaidh iad seo a dhol air ~ [me:o in] an àit' ach __
meanigvb ‘mean’ : vbl nn:tha mi ‘ ~eadh gun canadh duine rud
measnn ‘liking’ : bha ~ gàbhaidh aige air an fhuaraig; tha ~ uamhasach agam air nigheanan beaga
measailadj. ‘fond [of]’ : bha i uamhasach ~ air; bha i ~ air cnòthan
mèinnnn ‘mine’. : dh’fhaodainn a bhith nam mhanager sa __ sa mh.
mèinneadairnn ‘miner’ : pl.: ~ean matha
meubailnn ‘maple’: ~ geal/ dubh/ dearg
meudachdnn ‘size’ : bhathas ag ìnnse mu mh. na [sic] Titanic
pers. pron. contrastive ‘I, me’ : cha mhì a th’ ann idir
milleinnn ‘million’ : pl.: .tha duine marbh na~ean ‘s na ~ean bliadhna
mìmhodhnn ‘trouble, difficulty’ : fhuair iad ~
mìnnt[= mèinn] nn ‘mine’: anns a’ mh. a bu mhotha a bha mi ‘g obair
mionaidnn ‘minute’ : ‘at once’: chuir sinn às dha sa mh.
mionnann ‘oath': thug am fear sin ~ [mjɛ̙mə] nach itheadh e biadh; pl.: ~n
mionnaichvb ‘ swear': vbl nn: mionnachadh
misneachnn ‘courage’ : neo’r-thaing nach robh ~ [miʃəɲəx] ac’; bha ~ [mIʃəɲax] aige an deoghaidh deochannan a ghabhail
mì-thoilichte adj. ‘unpleasant’: ‘s e sìde mh. [vi:hɔliʧə a th’ ann [FMM]
modhailadj. ‘polite’ : bha triùir chloinneadh ann ‘s iad ~, sìobhalta [DAG]
Moirepers. nn : ~ mhàthair ‘the Blessed Virgin Mary’
moladhnn ‘recommendation’ : sin am ~ a rinn mise air
mòradj. : + cha ‘almost’: b’fheudar dhi cha mh. sgian ‘ fhaighinn; cpv. as advb.: chan eil tuillidh ‘s a’ chòir de theas math [mahə] (+ epenth. ə) nas motha
mòrannn 'a lot': ~ do bhiadh
mosachadj ‘dismal, hateful’. : bha i [an t-sìde] an-dè; nathair mh.; bha oidhche mh. stoirmeil ann [FMMaclellan]; nam biodh iad air fad car ~ ri chèile [MAE]
muprep. ‘about’ : gun seo ach air a thoirt às a’ bhuideil mu [ma] uair; 1 sg.[for an/ am ‘in’: ‘na sanntaich….!’ a chaidh a chur umam aig an fheadhain aig an taigh
mucnn f. ‘pig’ : pl. agus an seanfhacal, na Campbells ‘s e na ~an a theireadh iad leotha
muc-mharadh nn f. ‘whale’: tha iasg mòr ann coltach ris a’ mhuc-mharadh
muidhenn ‘churn’: [mu-i]; bha i seo ri ~, ag èirigh air a mh., ach bha esan a’ fairghinn fuaim cho damainte neònach aig a’ mh. Thug e sùil sa mh.
muileann-bleith nn ‘flour mill’: min choirce a bha ga cur dhan __ ~ [FMM]
muilithine nn ‘loaf’: ciamar a chòrd a mh. ribh an oidhche roimhe? ‘ Robh fhios agaibh gur e lof -- ~ a bheireamaid rithe ann an Gàidhlig
muinnn ‘back’ : bha iad a’ fàs an sin air ~ a chèile
muinntirnn f. ‘people’ : thàinig tè ‘ mh. Mhargaree
muladachadj. ‘depressed’: car ~
mullachnn ‘top’ : agus bidh sneachda suas seachad air ~ na postaichean [ɔ]
mun cuairt advb ‘around’: bha nathair ’ suaineadh ~ [maŋguərst];  ~ air prep.: chuir iad ròpa clìor ~ air na casan aige
mun, mum vbl ptcl.: mun tàinig __ am fiabhras a-staigh [DAG]
murtnn ‘murder’ : ~ clìor a bha seo; tha ~ is marbhadh a’ dol air adhart an-diugh nas miosa
narel. pron. ‘all that’ : ~ bha an siud do chreig
nàdarnn ‘nature’ : tha coin ann, tha ~ marbhadh nan caorach ionnta;cha thaobhainn fhèin ban-Èireannach na tè sam biodh droch ~ [re. Walter Scott MacFarlane]
nàdarraadj. ‘natural’: nach i as ~ dhomh?
naidheachdnn : pl.~an ‘news’: saoil nach bi na ~an aca nuair a ruigeas iad dhachaigh
nàiseinnn ‘nation’ : gen. pl. nuair a tha thu ‘ dol am-miosg ~ean heile [FMM]
nathairnn f. ‘snake’: bha ~ [nehir] ’ suainneadh
nathair-uisge nn f. ‘water snake’: tha ~ againn an seo
nead-choinnspeachnn f. ‘wasps’ nest’ SEE coinnspeach
neasnn ‘weasel’ : dh’fhaodte gur e ~ a bha ann
neo’r-thaing advb: ~ nach: ‘of course’: ~ nach robh an duine math gu pàigheadh
neo-chiontach adj. ‘innocent’: bha e uamhasach ~
neònachadj. ‘strange’ : ‘s e rudan ~ a bha san t-saoghal
neulnn: ~ na madainne ‘daybreak’
vb ‘do, make’ : with suas: past: rinn e suas ris a’ bhoireannach dhubh is phòs iad
Niudhachadj. ‘Jewish’ : na h-Iudhaich __ fear Niudhach [sic] a bha seo
nuairconj. ‘when’ : nua’ [no] a chìtheadh i
nuaireconj. ‘when’ : ~ nach [+ epenth.ə] bi againn mun cuairt an seo ach __
obairnn f. ‘work’ : chan urrainn dhomhsa ìnnse dè ‘n ~ anns a robh e; vbl nn : ‘s e ag ~ ‘s a’ cur a-mach a theanga; bha ‘ phìob ag~ ; bha cèilidh ann, ceòl is pìobaireachd is dannsadh, dh’fhàg sinn ag ~ e; nuair a chaidh iad a dh’~
obraichvb ‘work’ : vbl nn: bha i ’n deoghaidh obrachadh cruaidh [‘hard at it’]
oidhchenn f. ‘night’ : bha an ~ aca, gen. beul na h-~
òinseachnn f. ‘foolish female’ : fìor ~ do dhuine [MAE]
òinseileachdnn ‘folly [on part of females]’ : chuir sinn seachad an ùine le ~ ‘foolishness’ [MAE]
oisinnnn f. ‘corner’ : bha e ‘ dol o oisinn a’ chladh [DAG]
òrdnn ‘hammer':: air an ~ mhòr [ɔɽʈ ˈvo̞:r]; chuir e an t-~__ a hundred ninety-seven foot six e; gen.: nuair a bhiodh e ‘ tilgeil an ùird; airson tilgeil an ùird
òrdaichvb ‘command’ : cond.: dìreach dh’òrdaicheadh tu bho ghrunn do chridhe [FMM]; vbl nn: ‘s e òrdachadh fhèin a bhith aig an taigh, ‘s e ‘g obair sa mhèinn; agus tu gad òrdachadh fhèin a bhith air an àite seo còmhla ri duine heile, dìreach dh’òrdaicheadh tu bho ghrunn do chridhe [FMM]
os cionn SEE bhos cionn
osdabalnn ‘hospital’ : tha i san ~
outhousenn ‘outhouse’ : bha roinn do rudan san ~ [ꞌøu h tus] aca; chaidh an ~ aca na teine
pàighvb ‘pay’ : past: an do ph. sibh daor sin air a’ char sin a-nise?; vbl nn: sibh fhèin an duine a phàighea’ [= -eadh]; sibh fhèin a dh'fheumadh [ɣeməɣ] an duine a phàigheadh [fa:-i]
pàigheadhnn ‘pay’ : gen.: air oidhche latha pàighidh
pailtadj. ‘plentiful’ : bha e latha agus bha e __ ~ an seo
pàircenn f. ‘field’ : bha tarbh crosta ann am ~
pàirtnn f. ‘part’ : och tha pàrt dha aodach shìos aca; ~ dha na cheud Èireannaich a thàinig ann [DAG]
pàlaisnn ‘palace’ : mar gum biodh ~ aca [DAG]
pancakenn ‘pancake’ : pl.: ‘s ~an [s paŋk̽́ek̽́ən]
paraistenn ‘parish’ : gen.: an taigh ~ aig an t-sagart
pàstarachadhvbl nn : agus bidh e gam ~ sa bhaile ‘ chì sibh ann an seo
peant1 nn ‘paint’ : dè ‘m ~ a b’fheàrr dhaibh a chur air an taigh
peant2 vb ‘paint’: vbl nn: bha iad a’ ~adh an taighe
pearsa eaglaisenn : ‘clergyman’:  gen.: an àite a’ phears’ eaglais’ againn
peasairnn : bha p[easair [‘wild peas, rye’] __ bha i ‘ botherigeadh an duine seo uamhasach
peathach(?) nn ‘mud’: chaidh e na ph. [fe:-əx]; pl.: na pheathaichean [fe:-içən]
pèin, sibh ~ advb ‘self’ : tuigidh si’ ~
picileadhnn ‘pickle’: ga chur ann am ~ [ənə bixk´əʎəɣ]
piocnn ‘scrap’ : ghlan e chuile ~ fiodh [fi̯u] a bha sìos an sin;
~ na bu shine na sinn; bha e ‘ treabhadh ~; dè am ~ don t-seann dùthaich? [MM]; pl.: ~an beaga do dh’iarann, theireadh [-əɣ] e leis e [DAG?];
pìosannn ‘tiny piece’ : ~ do bhuntàta ga chur; neighbour ~ air falbh
plocnn ‘sod’ : ‘ tilgeil am ~ [= ~ treabhadh] an dala taobh
plodachnn ‘puddles’: bha e na ph. [fʁ̫ɔtəx]
pòcann ‘bag’ : am buntàta bhith na phòca
poidhl'nn 'a lot': ~ airgid; ~ dhiubh; bha ~ dhan obair ga dèanamh by hand; bha ~ ann a dhèanadh òran an uair sin; well, bha sin a’ meanigeadh ~ dhaibh
poitnn f. ‘pot’ : fhuair e a’ phoit airgid; sa phoit shoup [x 2]
policenn ‘police’ : pl.: gur e na ~ichean a bu chòir a bhith air falbh __ leis
pollnn ‘mud’: bha i na ph.;
poundnn [p h øunt]: 'pound' [FMM]
bha ‘n rathad an uair ud, cha robh e air a ghraveladh idir ‘s bha e ’na ~ ’s na ’eabair
pòstaadj. ‘married’ : tè ‘ bha ~ aig cousin dha m’ athair
potnn f. ‘pot’ : ~ do shoup; fhuair mi cuibhteas a’ phot shoup
pot-tìnn f. ‘teapot’ : bhiodh ~ aige fhèin a’ falbh na chois, air uachdar  na ~ aig an fhear eile [FMM]
preasnn ‘bush’: pl.: na pushan (sic p-)
prìosanachnn ‘prisoner, captive’ : ~ a chaidh a dhèanamh; ‘ dèanamh prìosanaich dhiubh
prìsnn f. ‘price, cost’ : bha e na iasg cho àrd ~
pronnadj. ‘mashed’ : muntàta ~
pròs[t]anachnn ‘protestant’ : bha am ministir, fhios agaibh, am ~
puinnseantaadj ‘poisonous’. : an gas ~ [p h ɔ̃ĩ style='font-size:7.0pt; . ʃantə] seo
puinnseinnn ‘poison’: luibh a’ ph. ‘stinkweed, first grew on King William’s grave’; cha robh ~ ann ach dìreach loisgeadh duine sìos
puinnsinnichvb ‘poison’ : vbl nn: bha e ‘ puinnsinneachadh an duine sin [‘would poison’]
raoicnn ‘yell’ : thug e ~ uamhasach às, ~ gàbhaidh
rathadnn ‘road’ : a’ dol suas ~ Mhabou no àit’ a’ choreigin
rathadannn ‘path’ : bha ~ beag, caol, caol a’ dol ’ron chladh
reamharadj. ‘fat’ : chan itheadh iad feòil ~ muiceadh
rèidhadj. ‘finished; straightforward’ : nuair a bha e ~ leis an tuaigh; bha e ~ dhan fhuaraig; gabh an rathad fada ~ an àite ‘ghabhail an rathad goirid, ’ chabhsa [xãũsə] [FMM]
reithenn : ‘ram’
remains nn pl. ‘corpse’: leum na ~
reòdhvb ‘freeze’ : vbl adj.: bha latha damaite ~te ann
reultnn : ~ na madainne ' morning star' [FMM
reusannn ‘reason’ : chan eil ~ air a bhith ' pòsadh idir
riprep.[‘engaged in; acquiring’]: tha iad ~ fortan an-diugh ‘s gun iad a’ dèanamh na h-obrach; cha do dh’fhalbh duine ri acras riamh; 3f.: well, an ath election ' bhios mise rithe [train]; agus bha tè eile rithe, fhios agaibh, dìreach; 3pl.:cha robh sian a’ tighinn riutha;
riabhachnn ‘devil’ : ò, ~ [riəvəx] clìor a bh’ ann, dhèanadh e cleas sam bith [DAG]
rigvb ‘reach’: past: nuair a ràini’ mi
rìghnn ‘king’ : gen. pl.: [their] sinne ‘Latha nan Trì Rìghean’ leis a sin [FMM]
roprep. : ‘before’: 2sg.: m romhad! m romhad! chùm e roimhe leis an tàilleir
’ro[for tro] prep.: chaidh mise ’ro iomdha rud; chaidh e ’ro rudan a bha uamhasach
robairnn : bha e ’na ~
robaireachdnn f. ‘robbery, thieving’ : air son ~ no rudeigin
roideil(?) nn ‘yell(?)’: pl.:bha e ‘ toirt ~ean agus a’ driveadh sìos seo
roimheadvb ‘before, previously’ : agus mar a thuirt mise ~
ròinenn ‘horse hair’: chunna mi ~ suainte mu phost
roinnnn f. ‘some, a share’ : bidh sinn a' faighinn ~ de shneachd ann; rudan a chaidh às mo chuimhne … ~ do naidheachdan; ~ dha na __ sgrìobhtichean; bha sinn gu math eòlach air ~ dhe na Sgitheanaich [MAE]; dh’fhàg e ~ dha na Gàidheil
ròsnn ‘glow of dawn’ : [chìtheadh] duine ~ sa mhadainn nuair a bhiodh a’ ghrian ag èirigh
rudnn ‘thing’ : dè rud?
rùdann ‘ram’ : ~ reithe;  ‘a Chisholm said rùda’
ruigvb ‘reach, arrive’ : past: ràinig cuideigin an taigh aice; a’ cheud oidhche a bha meeting aca ruig e seo [DAG]
ruithvb ‘run’ : vbl nn: ò, tha ‘n dealanach a’ ~ nan cat ‘s nan con; tha i [= a’ Bheinn] a’ ~ a- mach caol [FMM]
rumnn ‘room’ : pl.:na ruim a bha ann, ghlas e iad
rumann ‘rum’ : a’ toirt a-staigh an ~ [DAG]
rùsg vb ‘peel’ : vbl nn: ' ~adh muntàta
style='font-size:14.0pt; S
’sconjunction [for gus, with cò dhiubh] ‘or’: do dhuine sam bith cò dhiubh ‘ bhitheas [gu]s nach bi
’s [< anns] rel. ptcl. ‘in which’: tè sam biodh droch nàdar [re. Walter Scott MacFarlane]
-sa [= so] deictic suffix ‘this’: a’ dol dha na h-eaglaisean aca fhèin, an latha-as
sàbhnn ‘saw’: pl.: òch! bha, locair is sàimh [sa:i̭]
sàbh vb: vbl nn: even nuair a bhiodh iad a’ ~adh connaidh, aig dithis ‘s logaichean
sàbhail vb ‘saw’: vbl nn: corc aig cuideigin … air son iad fhèin a shàbhaladh; chaidh duine a mharbhadh a ghabhadh sàbhaladh muram biodh Latha nan Car ann; vbl adj.: turas math sàbhailte agaibh!
color:black;background:yellow'>saighdeircolor:black;background: yellow'>  nn. ‘soldier’: ~ean uamhasach ~ a bha ionnta seo
sàillibh, air ~ prep. ‘on account of’: air ~ an leòin; bha an t-eagal aig chuile fear dhiubh dhol seachad air a’ chladh air ~ a’ chailleach seo ‘ bhith ‘-staigh
sanntaichvb ‘desire’: ipv.: na ~ dhut fhèin cuid do chomharsanach! -- nam faicinn each brèagha aig duine; vbl nn: sanntachadh [n̪d] na craoibhe (?) [khr̻ɯ:i̯ə]
saoghal nn ‘world; life’: shiubhail e an ~; tha ‘ ~ feumach air uisge; chan eil iad a’ trod idir an-diugh, bha, uair ga robh an ~, ach chan eil an-diugh [FMM]; dè an ~ a tha aca?; dè an ~ aig Màiri Bhàn?; nach robh àite aca dhomh air an t-~ eile, co-dhiù; nuair ‘ bhiodh frolick uair dhan t-saoghal; dhèanadh e rud air an ~; gen. bho chionn fhad an t-saoghail
saoilvb ‘believe’; fut.:~ a bheil? ~ an rachadh aca air lumannan [=?] a chur air falbh?; ~ leam deth gum biodh tuainealaich anns a’ cheann aig’; cond.: nuair a shaoileadh iad nach robh an dala taobh a’ dèanamh ‘ rud bu chòir daibh a bhith ‘ dèanamh; past: ‘s sh. esan gu robh e beò
saoirsinneachd nn f. ‘carpentry’: ò, Ìosa, cho daor ‘s tha an t-~ an-dràsta
saoirsneachdnn f. ‘carpentry’ : a’ dèanamh ~ dha [DAG]
saornn ‘carpenter’ : ~ uamhasach math
sàs, an ~ an/amprep. ‘stuck’ : an fheadhain nach robh ‘ dol an ~ sa doras; chaidh an shaft an ~ an harness fear dho na h-eich
seachadvb ‘besides : a dhol a-staigh ann a’ wagon ~ a bhith ‘ coiseach’ san eabair sin
seachad : ~ air prep. ‘over, past’ cha d’fhuair mi an ùine seo a thoirt ~; ~ air: ach fhuair mi ~ air [= pneumonia]
seachainvb ‘prevent, ward off’: vbl nn: agus Dia a sheachnadh cion-radhairc [ḱInə ꞌrøriçḱ] air duine sam bith
seachdcard. num. ‘seven’ bha e ~ sgìth dhe seo; tha mi ‘ fàs ~ sgìth, a’ tighinn air ais ‘s air adhart
seachdamhord. num. ‘seventh’: ’ ~ mac [ʃɛxkə mæ h k]
seanachasnn ‘converse, recounting stories’ : air duine ’ bhith ‘ ~
seanadj. ‘old’ : an t-seann fheadhainn
seanmhairnn f. : grandmother’ [ʃɛnàvər]
seathair nn‘chair’: pl.: ~ichean [ʃe:riçən]
seansnn ‘chance; perhaps’ : chaidh esan suas, seans, ag ìnnse seo; tha ~ ann gun do bhuail e; tha ~ gu robh e uamhasach foghainneach, car do sheanfhacal, tha ~, a bh’ ann [FMM]; tha ~ sin bu choireach mi ga fhaighinn
seansann ‘chance; perhaps’ : tha duine supposed gun cuir e, tha seansa, rud mar siud a gheallas e dhachaigh
searmainnn ‘sermon’ : ò, rinn e ~
seasvb ‘last’ : fut.:tha mi ‘n dòchas gun ~ i [= an car] air an trip dhuibh; past: cha do sh. Ralph ... fada dhaibh
seileachnn f. ‘elm (?; recte ‘willow’)’: an ~ a’ fàs suas ‘s na daoine ’ cnàmh sìos
seileirnn ‘cellar’: chuirinn an __ bochd dhan t-~
seòlnn 'sail': gen.: soithichean siùil
seòltaadj. ‘ingenious': eòlach, ~ [eu̯əx ʃɛu̯htə]; ach bha mi car ~; feumaidh sibh ‘ bhith ~ you got to watch yourself
seòmbarnn ‘room’ : cha robh aca ach aon ~ [DAG]; pl.: bha trì seòmbraichean aige [DAG]
sgairteiladj. 'well-built': policeman mòr ~
sgalvb ‘rinse’ : vbl nn: tha mi ‘ dol a ~adh mo bheul; feumaidh mi mo bheul a ~adh a-mach
sgallnn ‘bald pate’ : cha robh pioc do dh’fhalt air an fhear a bha __ ~ air ‘without hair’
sgàthnn ‘fear, apprehension’ : bha car do ~ air
sgeilpnn f. ‘shelf’ : dat.: saoil thu an ann air sgeilpidh [sgɛl̥p hiç] a bha e
sgeulnn ‘news, tidings’ : cha robh ~ orra
sgialtann [< is ciall da] ‘meaning’: chan eil fhios ’am dè as ~ dhith [FMM]
sgiamhvb ‘yell’ : vbl nn: bhithinnsa ‘g èigheachd ‘s a’ ~ail, tha seansa; bhithinn a’ ~ ‘s ag èibheachd nuair a chithinn
sgian-phòcann f. ‘pocket knife’ : muram biodh an ~ aige
sgìdeinnn ‘light blow, small effort’, cf. Sc. skite? : ‘bheir ~ dhachaigh an connadh’ [FMMaclellan]; ~ [FMMaclellan] ach nach rudan beag, bìodach? [MM]
sgillingnn f. ‘cent’: còig ~ deug [FMM]
sgleubnn ‘lashing’ : gun toireadh i ~ dha leis an teangaidh
sgoilnn f. ‘education’, schooling’ : cha robh cus ~ eadh aice; chan eil guth ~eadh agam; cha robh aon fhacal ~eadh aige; cha robh greim ~eadh aige
sgreadvb ‘screech’ : vbl nn: bha e ' ~ach’ air
sgreatach[d]nn f. ‘loathing’ : ò, bidh ~ aig duine rompa
sgrìobnn ‘quick trip/ visit’ : tillidh sibh, thig sibh ~ fhathast
sgrìobhtenn ‘writing’ : pl.: bhithinn __ ‘ dèanamh roinn dha na __ sgrìobhtichean
sguirvb ‘stop, cease’ : past:~ mi dh’fhaicinn na rudan seo
shindeictic pron. : ~ an dòigh; shin agad fear [FMM
siannn ‘nothing, little concern’ : cha chuireadh e ~ air duine a mharbhadh; cha chuireadh e ~ ormsa; cha robh pioc do dh’eagal aca ro sh.; ‘every single’ 's tha chuile ~ machine aca
sìdenn f. ‘weather’ : tha caora ri marbhadh le ~ thioram gun a’ chlòimh aige air bhith bog
silvb ‘drip’ : vbl nn: bhiodh an t-sròn agamsa ‘ ~eadh cho gàbhaidh
sileagnn f. ‘drip’ : nan cuireadh sibh ~ do dh’uisge aire sin
sinadvb [= ‘then’]: bha thu sin a’ toir’ sin dheth gu strain; ach bha ~ tàilleir ann
sìnvb ‘stretch out’ : vbl nn: bha ‘ fear seo na shìneadh
sìobhaltaadj. ‘civil, mannerly’ : dh’fhaighneachd iad cho brèagha ~, spry, càit an robh __ na remains; tha iad uamhasach ~ [FMM]; bha triùir chloinneadh ann ‘s iad modhail, ~ [DAG]
sìosadvb loc. ‘down’ : a thìodhlacadh ~ còmhla rithe
sìotann ‘sheet’ : agus ~ geal oirre
sìthnn f. ‘fairy’ : pl.: dh’fhalbh taosg às na bailtean leis an eagal a bha aca ro na ~ean
sìtheachnn ‘fairy’ : pl.: gu robh sìthich sna creagan
Sìthean, an ~ nn 'old name for Inverness Town: [ə 'ʃi:-ɛɲ]; sin a thug an ‘Sìthein’ air an àite [= Inverness NS], ‘fairyland’’
sitrichvbl nn 'neighing': each a' ~ [ʃiçtʹəriç]
siubhalnn : pl.: siubhlachan ‘horse’s traces’: bha mi ‘ smuaineachadh gu robh iarann no rudeigin an ceangal le siubhlaichean __ an eich ‘s e ‘ bualadh
siubhalvb ‘travel’ : past: sh. [u] e ‘ saoghal air na soithichean ‘s dhèanadh e òran, sh. e an saoghal; vbl nn: bha iad ‘ ~ [ʃi font-family: "Arial",sans-serif;.w əʁ̫]; agus bhiodh iad a’ ~ air son an duine
slaighteirnn ‘blackguard’ : ‘s tha na shl. [ʁ̫̻øiʧər]
slaighteireadh ‘plunder’: vbl nn :bha e air ~
slàintenn f. ‘health’ : tha si’ pèin a’ faighinn ur ~ math; a bheil a chuile duine a’ faighinn an ~?
slànadj. ‘hail’ : ~ leat! ‘goodbye’
Slàn'airnn ‘Saviour’: ar ~
slaodvb ‘drag’ : vbl nn: an t-slabhraidh __ a’ ~adh leis
slaodachadj. ‘slow’ : bha mi car ~, mas fhìor, air ìnnse
sleighnn f. ‘sleigh’ : dat.: seventy-five miles air sleighidh [sle-iç]; pl.:chaidh mise a thoirt ar l ~eachan, chaidh mise … ann an ~eachan
slocnn ‘pit’ : ann an ~ da dh'àite-s (?)
sluigvb ‘swallow’: vbl nn: an talamh ga shluigsinn [ka ʁ̫̻uk´ʃin] sìos
smaoineachadhnn ‘reflexion; deep thought’ : shin agad fear a chuir ~ mòr orm, dh’eug e [FMM]
smaoinichvb ‘think’ : vbl nn: an t-àm a bhios e ‘ smaoineach’ [= -eachadh]
smuainichvb ‘think’: vbl nn: smuaineachdainn [FMM]
smugaileirnn ‘smuggler’ : an ann don a’ ~ a tha seo?; tha mi ‘ gràdhainn (?) riut nach tàinig sin far bòrd ~ [smɤkəlæŕ] riamh
snàithleinnn ‘thread, cord’ : ~ an t-siachaidh ‘charm for sprain’
snàmhnn ‘swim’ : chan urrainn dha ... ~ a dhèanamh
sneachdnn ‘snow’ : bha e ‘n deoghaidh sia eòrlaich shneachd a dhèanamh; bha e ‘n deoghaidh sneachd a dhèanamh; tha stoirm shneachd a' tighinn
socairnn ‘ease, steady pace’ : dh'fhalbh an gille air a sh.
soileiradj. ‘clear’ : agus oidhche coimiseach ~ ann
soillsichvb ‘shine’ : cond.:chunna mise againn fhìn agus shoillsicheadh an dealanach air an druim aige
solastnn ‘light’ : pl.: cha robh solaist an uair sin aca; ~ ùr ‘the moon’: tha mi ' coimhead air an t-solast ùr a-mach an seo; dh’innseadh i chuile àm a bha an ~ a’ tighinn a-staigh sna mionaidean ‘s sna seconds:
‘son prep.: [for air son] ‘for, in order to’ ged nach dèanadh pears’-eaglais’ sam bith guidhe do dhuine ‘son a dhèanamh
sònraichteadj. ‘special’ : àite ~ thall __ aig Abhainn Mhargaree [FMM]
soundnn ‘sound’ : ' chionn tha ~ na Gàidhlig [nas fheàrr]
soundvb ‘sound’ : past: sh. e uamhasach math
spad :vb ‘kill, destroy’: past:~ e i
spàrnn ‘roost’ : tha na cearcan air an ~
spionnadhnn ‘vigour’ : cha dèanadh ~ duine an deamhan a chur air falbh idir; ‘s feadhain deagh spionnadh a bh’ ann; tha ~ ann an nan gabhadh e an fhearg ‘ cunnartach
spioradnn ‘spirit’ : ‘s e ~ marbh __ ‘ bha san duine sin; gu robh i cho [o] cunnartach agus an ~ aice; pl.: bha ise ‘ creidsinn sna spioraid;
spliotann ‘split’ : pl.: agus bheir e air tè dha na ~n [FMM]
spòlnn ‘spool’ : dh’fhosgaileadh tu ann an ~ e, agus nuair a chuireadh [tu] an t-aodach sa bheirt, chuireadh tu an t-iteachan sa ~
spòrtvbl nn ‘playing’ : toil aige a dhol a ~ rithe
spòtann ‘spot’ : pl.: ~n buidhe ionta, no geala
spruisnn f. ‘spruce’: ~ dhubh [spruʃ ̍ɣuɣ] ‘black spruce’
srainnseirnn [strɛˑnʃər] ‘stranger’; font-family: "Arial",sans-serif; ~ a bha ann [stre.nʃɛŕ]; gu leòr do sh. [re]
sratharnn ‘straddle’: gen.: an t-~ [ən dra-ir´]
sriannn f. ‘rein’: [striən]
srùbagnn f. : ~ tì ‘that’s a few drops’
stadvb ‘stop, halt’ : vbl nn: chaidh an soitheach aca a ~
stalannn ‘stallion': bha e ' gabhail ~
stallnn ‘stall’ : beòthach ùr ga cheannach ‘s dh’fhaodte e ‘-staigh san tall [t hal]
startvb ‘commence, begin’ : past: ~ e air an treabhadh
stiorapnn ‘stirrup’ : pl.: barr a dhà choise sna ~ean
stobnn ‘stick’ : ‘= bata’
stocnn ‘stock’ : poidhle do na coin, tha iad __ ~ ann a bhios a’ marbhadh nan con -- ’n caorai’ [sic]
stòrnn ‘shop’ : chaidh e ‘-staigh dhan ~
stretchvb ‘stretch’ : vbl adj.: làmh an duine cho ~-te [o striʧt́ə] brèagha ‘s a ghabhadh e
stuaghnn ‘wave’ : chaidh na remains aige, chuir ~ suas iad
study-igvb ‘study’ : fut.: math dh'fhaodte -- gun ~ mi air an òran
stumpnn f. ‘stump’ : pl.: [n]a stumpachan a chur sìos
stuthnn ‘stuff’ : b’ fhìor thoigh le Lachainn seo … deochannan dhan ~ làidir; dh’fhaodte gur e ~ a’ choreigin …, no rudeigin a bha i ‘ gabhail, thug e seo dhi; ach an ~ seo a bh’ aige, ~ a leithid seo a dhuine, nan gabhadh e … a’ ~
suaineadhvbl nn ‘coil’: bha nathair ’ ~ [suaɲəɣ] mun cuairt; vbl adj.: suainte mu phost
suarachadj. ‘despicable’ : agus ‘s e am mèirleach rud cho ~ ‘s tha air an t-saoghal
suasadvb loc. ‘up’ : nuair a bha sinn ~ nar cnapaich seo; tha e [sabhall] ~ fhathast; tha mise ~ ann am bliadhnachan; ~ ri dà mhìle duine oirre; ~ ri ‘able to’: bha e ~ ris an train seo a dhriveadh
sùighvb ‘suck’: past: sh. [hu:i̯] an t-uisge às; vbl nn : air neo bhiodh i [feòil] ’ sùghadh [su:-əɣ]
suibheagnn f. : pl.:~an preas ‘raspberries’; ~an làir ‘strawberries’
sùilnn f. ‘eye, look’ : thug i ~ orm; thug e ~ __ mhòr orm; thug e ~ sa mhuidhe
suimnn f. ‘interest’ : cha bhinn fhìn, car, a’ cur suim [søim] innte; a’ cur __ urad do sh. __ sa sgoil no na sgoileirean nas motha
swampnn ‘swamp’ : fhuair e ann an ~ [suamp h ] a' choreigin i; car de sh. bog; land e san t-~
taca, an ~ riprep. ‘compared to : gnothaichean daor an seo an ~ ri Èirinn
tacannn ‘while, period of time’ : an ceann ~ thigeadh iad a-rithist; dh’fhaodte … gun toireadh iad dhiubh ~ dheth gu a bhith ’ dol ’ro[imhe] (?)
tachairvb ‘happen’ : past: th. fear an taighe orm
taghteadj. ‘excellent, fine’: daoine ~ a bh’ ann; tha Chéticamp ~ gus an tig stoirm mhòr; ‘very well’ ò, tha mi ‘ creidsinn ~; is fhios aige ~ nach robh i aig an taigh;
taibhseirnn ‘one able to see visions’ : agus bha ~ a’ choreigin a-staigh san taigh sin [FMMaclellan]; duine fìrinneach ‘s bha e na th.
taibhseireachdnn f. ‘seeing visions’ : bha an ~ aig an duine, well tha an ~ ann cuideachd; tha taibhseireach’ aig feadhain … ‘s e second sight a th’ air
taigh-sgoilenn ‘school-house’ : bha an seann ~ làmh ris an àite
taingnn f. ‘gratitude, thanks’ : ~ a Dhia
tairgvb ‘offer’ : past: th. mise dhan duine a ghoid mi air e
tairneanaichnn f. ‘thunder’ : c’ dhiubh is cunnartaiche ~ teas no ~ __ fuachd?; bha i air e ‘ èillteachadh … bhon tairneanaich
tàmhnn ‘snooze’ : thuirt i gu robh ise ‘ dol a ghabhail ~ tacan beag [FMM]
taobhnn ‘side’ : a dh’fhight air ~ an fheadhain a dhrive a-mach iad; dh’fhaodte gu rachadh e ‘-mach an ~ an taighe; bha e sa ~ beinneadh aig am pasture far an robh iad;  tha taigh ~ an rathaid; duine ‘ chunnaic spiorad ~ eile an eilein; bha ceathramh eile mu ~ Dànny cuideachd [MM]; bha e air an ~ ’-staigh agus bha mise air an ~ -mach; thug iad an ròpa eile ’-mach __ air taobh ’-mach an taighe; thàinig am fear seo(?) taobh ’-mach na h-uinneigeadh
taobhvb ‘trust’ : cond.: cha thaobhainn fhèin ban-Èireannach na tè ’sam biodh droch nàdar [re. Walter Scott MacFarlane]; tharraing mi ‘n dala taobh
taosg: bha ~ air cuideachd, air an òran cha cha robh mise ach ag ionnsachadh cheathramhan dheth
taosgnn ‘lot’: ~ mòr do dh’fheadhainn; bha ~ eile air [= òran]; chaidh ~ do na Gàidheil an uair sin leotha; dh’fhalbh ~ às na bailtean leis an eagal a bha aca ro na sìthean
taosgannn ‘small quantity’ : tha ~ do bhùird a-staigh an siud
tapaidhadj. : tha i cho ~
tarraingnn ‘drag, pull’ : vbl nn: ~ am fear a bha ‘ ~ an tàilleir air a mhuin;‘agree’: cha bhiodh iad ’ ~ còmhladh idir; iad fhèin ‘s an Sasannach a’ ~ còmhla idir [iʧəŕə] [+ epenth ə]; ‘draw, design’; ‘mention’: innsidh mise dhuibhse bhon thug sibh ~ air tha mi cinnteach gu bheil iad a’ ~ dhealbhannan
teabvb ‘fail; almost succeed’ : past: th. an spiorad orm aon latha; ~ iad an duine bochd a chur às a cheann
teadhairnn ‘lead, rope’ : gu dè bha air ~ aca?
teann, ~ airprep. ‘near to’ : chaidh mi gu math ~ air; cho ~ ‘s ‘ bha esan a bhith air a mharbhadh; tha e ~ air àit’ ris an canadh iad Ceap braich [MM]
teannvb ‘draw closer’ : cond.: thuirt iad ‘Nach ~adh sibh iad a-staigh gur [kar] garadh fhèin aig an teine?’
teannaichvb ‘tighten’ : past: th. i ribeag
teàrnvb ‘recover, improve’ : vbl nn : an còrr dhiubh ’ teàrnamh
teasairginnvbl nn : Dia gar ~!
teichvb : vbl nn: bha mis’ an sin ’ ~eadh a-staigh gu tìr:
tharprep. ‘over’ : ~[fɛr] a’ footbridge; a’ dol thair a’ chladh
thèidvb ‘go’ :past: chaidh seo ionainn is sna gillean beaga m’ ar cuairt gu h-uamhasach; chaidh [xaiç] a mharbhadh; cond.: rachadh iad eighteen 's twenty-one hundred; vbl nn: ‘become’: ‘s ann ‘ dol nas miosa a tha iad; bha ‘n naidheachd a’ dol na bu mhotha fad na h-ùine
theirvb ‘say’ : vbl nn: bha iad ag ràdhainn
their[= bheir] vb ‘bring’: ipv.:~ dachaigh e!; ’eir a-nuas e ’s chan inns mi idir; cond.: theireadh [-əɣ] e leis e [DAG?]; nam biodh duine agam a theireadh [-ə] [+ epenth-ə] leis mise; cond.: theireadh e glogadh às;
thigvb ‘come’ : fut.: ~ rud às cuimhne duine; thig e air car furasta; an tig agadsa air pìobaireachd no sian? ~ agad air dannsadh [MM]; ~ duine ’ro poidhle; cond.:feadhain … a bhiodh ‘ falbh còmh’ ri nigheanan ‘s ~eadh rud eadar-riutha; vbl nn: ‘succeed’: cha robh sian ‘ tighinn riutha
thoirvb ‘give’ : past: cha tug e cuimhne riamh air an duine seo, gu robh e marbh
tilgvb ‘throw, cast’ : cond.: an còrr dhiubh, thilgeadh iad thu dheth
tillvb ‘return’ : past: nuair a th. e às a’ chogadh; vbl nn.: bha e ‘ feitheamh ris a’ bhòcan a thillinn
timenn ‘fun’: bha seo a’ toirt ~ dhan ghill’ òg a bha seo
tinnadj. ‘sore’ : bha iad a’ cur ceann ~ orm
tinneasnn ‘illness’ : ~ an Rìgh [t´in´əs ə ɽˠi:ɣ] ann an Gàidhlig ‘scrofula’
tionndaidhvb ‘turn’ : past: thionnd i air ais ceum
tìr mòrnn ‘mainland’ : chaidh e ‘-nunn gu Antigonish, gu ~
tiughadj. ‘thick’ : bha an t-adhar ~ le aeroplanes
tlabhraidh-theinenn : pl.: tlabhraidhean-theine, bha e ‘ dol a chur a chuile shian na theine ‘chain lightning’
togvb ‘lift’ : vbl nn: dh’fhaodadh fear a’ char tighinn dhan duine ‘m bu leis am beathach agus an damage a thogail dheth
togairvb ‘wish’: fut.: ma thogras [mə hɔkərəs tu]
toighadj. ‘like': b' fhìor th. leam [p iər ̍høL´əm];font-family: "Arial",sans-serif; b' fhìor th. leis
toilnn f. ‘will’: mas e [mə ̍ʃɛ] do th. e [ɛ]; bha ~ aice fhaicinn; bha ~ aig an fhear seo ‘ dhol a-mach [DAG]
toileachadhnn ‘liking’: ~ [t h ɔl´əx ə hɔɽʂ ʈa çe:l´ə]; agus ~ aice ' fhaicinn a' falbh; neo’r thàinig nach d’fhuair e ~ mòr às a seo; nì e ~ luinn [sic, = leinn]; chan fhaigh sibh mòran ~
toiseach, air th. airprep. ‘in front of’ : a’ coiseach’ air th. orra
toiseachnn : gabhaidh mi fear no dhà, Dia ’na th. ‘God willing!’
tòisichvb ‘begin’ : fut. rel.: n’air a thòis’s am fradhrac cuideachd air falbh; past: th. na h-eich air leum; thòis’ i air càineadh na nurseichean ‘s na nuns agus thòisich iad air [+ epenth. ə] bruidhinn m’a dheoghainn;
tollnn ‘hole’ : tha mi cinnteach gun tug iad ~ air bottom na cisteadh
tomhaisvb ‘’weigh’ : cond.: agus an uair ud cha thomhaisinn ach mu cheud gu leth punnt
tomhaiseachannn: ~ ‘riddle’
tomhaisaichvb ‘’weigh’ : past: ’s e four hundred seventy-five pounds a th. e; cha th. e ach mu thrì puinn[t]
Tormodnn ‘Norman’: Dòmhnall Thormoid [tɔ͂:l ̍hɔràmit´] [= a local bard]
torradhnn ‘’funeral’ : chaidh iad sìos an t-àite ~ [t hɔrəɣ]; a chuile ~ a bhiodh ‘ tighinn gus an eaglais againn
tòrradhnn ‘’funeral’ : gen.: latha an ~ aice
tràthadvb ‘at one time’ : ìnnsidh mi rud eile a bhithinn a’ faicinn ~
trèigvb ‘abandon, let down’ : past: cha do th. mo chasan fhathast mi
treisnn f ‘while, period of time’ . : bha ~ bhuaith’ sin; bha e ~ mhòr … gun duine ann; dh’obraich mise ~ ann; nuair a bhios e a-staigh ~ san taigh; bidh tu ‘ coimhead air na cruidhean ud ~ mhòr
tricadvb ‘’often’ : chunna mise an solas sin ~ [DAG]
trioblaidnn f. ‘trouble, anxiety’: bha e ’ cur ~ air an duine bhocht; cha d’fhuair mi an ùine seo a thoirt seachad agus tha e ‘ cur ~ orm; bha ~ a’ choreigin aice [DAG]; gheibh thu ann an ~ [DAG]
trip : nn ‘’time, occasion’: an ath ~ a thig sibh; bha an athair pòsta dà thrip; an dà thrip [rip]
troidvb ‘argue, dispute’ : past: chan e creideamh a th. siad air idir
tromadj. ‘heavy, overusing’: bha i car ~ air connadh
trom-laighenn : ~   ‘nightmare’: [t h r̻ɛmə ʎi-ə]
truaghannn ‘poor creature’ : Màiri Bhàn, an ~
trustnn ‘reliance’ : cha robh ~ aice aiste; cha robh ~ aige an Eachann
tuainealaichnn f. : gum biodh ~ anns a’ cheann aig’
tuarastalnn ‘salary, pay’ : ach bha an ~ glè bheag an uair sin
tuaghnn f. ‘axe’: ~ airson gearradh coilleadh
tuathadvb ‘north’: tha roinn do Ghàidheil __ sìos ~ oirne
tuathanachasnn ‘farming’ : nuair a bha sinn a’ ~
tubhailtenn ‘table-cloth’ : bhiodh iad a’ cur __ ~ air, their sinn, air a bhòrd
tuileanach(?) Polish man __ ’ fuireachd aig an eaglais againne __ ò tha ~ a th’ ann
tuilleadhnn : ~ 's a' chòir 'too much': deoch ~ 's a' chòir
tuitvb ‘fall’ : past: ach th. gu robh botal beag do __ bush whiskey às a seo a-staigh
tùrnn ‘sense’ : tha ~ sna beathaichean cuideachd
turadhnn ‘dry spell’ : gen.: chan eil fhios ‘am c’ dhiubh ‘s e soighne stoirme no soighne turaidh a th’ ionnta
tùrailadj. ‘sensible’ : tha iad ~ gu leòr [DAG]
uachdarnn ‘cream’: an t-~ anns a’ chrannagan
uachdar, air ~prep. ‘above’ : thilg e an t-ultach connaidh air ~ na pot-tì aig an fhear eile; bha e air ~ nan coillidh
uaighnn f. ‘grave’; gen.:bha iad a’ bristeadh nan leacan uaghach
uairnn f. ‘time, occasion’ : agus uair heile [sic] a theireadh iad air toiseach an earraich, ‘uair a’ ghille chonnaidh’ [FMM]; Ailein …, uair a bhiodh e air a ghlùinean, ’s uair nach biodh
uamhasnn ‘great number/ amount’ : chaidh ~ dhiubh a mharbhadh; tha ~ dha na h-Èireannaich sna States; tha ~ do dh’Èireannaich sna States; rinn e ~ airgid
uamhasachadj. ‘incomparable, outstandingly’ : bha e ~ [ũãfəsəx] uasal; bha e ~ air òrain; bha e ~ gus a bhith ‘ dol gu __ aireachan; bha e na mhechanic ~, style='background:yellow'>saighdeirean ~ a bha ionnta seo
uasaladj ‘generous, considerate’ . : cho ~ ‘s a bha iad ri-san (? < ris-san) [DAG]
uchdnn ‘chest’ : leum e ma[r] siud ‘s bha e suas ri m’ uchd
uidheamnn ‘device’: [ɯˑ-im]
uileadhadvb ‘all, every one’ : dh’fhalbh iad às a dheoghaidh ~ gu lèir a-nunn cros nam bailtean
ùinenn f. ‘time’ : cuiridh e seachad ~ cho math air duine; dè an ~ a dh’fheumadh am buntàta bhith na phòca; tha mi ‘ dol a phòsadh an ~ ghoirid; gen.: mun àm a bha iad air a __ a’ dol ‘ ghabhail an ~ aig a’ bhoireannach
ùirnn f. ‘earth, dirt’: gen.: rathad ùrach
ùirnenn f. ‘prayer’ : nach gabh thusa d’ùirne ri Saint Anthony; pl.: agus iad a’ gabhail __ ùirneachan
uisgenn ‘water’ : gen.: am boireannach a bha seo a bha ‘ dèanamh an _ uisge an airgid
ultachnn ‘load’ : ~ mòr connaidh aige [FMM]; an ~ connaidh [FMM]
uradnn ‘as/ so much’ : ‘s i cho [o] cheart ~; a’ cur __ ~ [ɤrət] do shuim __ sa sgoil
urballnn ‘tail’: [ur͜ùpəʁ̫]
urcharnn ‘shot’ : dh’fhalbh an ~ is chaidh i ann
urrainnadj. ‘possible’ : chan ~ nach robh e interesting  ‘must have been’ [MM]
urrasnn ‘surety’ : ‘vouch for’: gun [=gur] tusa a chaidh an urras air; gun tèid mise an [uras] ~ ort
wirenn : ~ [wa-ir] ‘wire’

© DASG
^ Return To Top ^