Mòine / Peat-Working

Informant(s)
Name
Johnnie Alec MacPherson ( Seonaidh Ailig Mac A’ Phearsain )
Age
30
Origin
Uibhist-a-Tuath [North Uist]
Location
[Glasgow], BBC Queen Margaret Drive
1. Ag ullachadh na talmhainn airson mòine a bhuain
feannadh (v.n.)a’ toirt na sgrath far uachdar a’ phuill mus teid a’ mhòine a bhuain.
rùsgadh (v.n.)an aon chiall ri ‘feannadh’.
susadh (v.n.)a’ gearradh na talmhainn leis an spaid mus teid am poll fheannadh. Gearrar striochd fad a’ phuill.
ligeadh (v.n.)a’ leigeil air falbh uisge as a’ pholl.
sgrath (f.)an rusg talmhainn a theid fheannadh air uachdar a’ phuill.
meighe (m.)leud na sgrath. Ma tha ‘meighe’ mór agad tha barrachd fhòid ann agus tha iad na’s duilighe ’n tilgeil chun an uachdar. Bha ‘meighe mór’ ’na chomharra air neart an luchd buana.
2. A’ buain na mònach; na h-innealan a chleachdar; ainmean nam fàdan, etc.
spaid (f)an Uibhist cha chleachdar spaid ach san feannadh no glanadh, ach am badan dhe na Hearadh bidh iad a’ buain leis an spaid.
traoisgeir (f)an t-inneal leis am bheilear a buain.
am faobhar (m)‘the blade’.
golfhad (m)tha mi air a’ chiall a dhichuimhneachadh ach tha e gle bhitheanta an Uibhist. [The above crossed out and the following added:] Chuimhnich mi air – an dara fàd ’sa pholl.
caoran (m)am fàd mu dheireadh am bonn a’ phuill.
sgaoilteach (f)far am bithear a’ tilgeil nam fàd air uachdar a’ phuill.
barrfhad (m)am fàd is àirde ’sa pholl.
feanntach (f)a’ mhòine fo’n sgrath a bhithear a’ glanadh mus gearrar am barrfhad. Bithear ’ga cur gu feum uaireannan.
3. A’ tiormachadh na mònach
rùdhan (f)ceithir no coig de dh’fhòid air an seasamh air an ceann, agus fàd air fhaid air an uachdar.
rùdhadh (v)a’ deanamh rùdhain.
conachruachan (f)cruachan beaga – seachd no h-òchd de rùdhain.
4. A’ cruachadh na mònach
5. A’ toirt na mònach dhachaigh; an cliabh, etc.
a’ tarruing mhòna
gniamhadha’ togail na cruaiche aig an taigh.
6. Seòrsachan mònach
mòine bhàn
mòine chruaidh dhubh
caoran
cìbmoine phlocach anns nach ’eil móran feum.
pluic
7. Faclan eile

© DASG
^ Return To Top ^