Language | As the subject matter of each chapter varies, each chapter has its own specialist vocabulary.
De a Chuireas sinn Umainn? contains terminology relating to the making of clothes. Examples include srann na cuibhle-snìomh agus glag an spàil anns a’ bheairt (p. 9), sìoda (p. 9), sgonn de chlò-mor (p. 9), ròinneagan (p. 9), a toinneamh le ròinneagan eile agus a snìomh gu snàilean làidir subailte, a ghabhas figheadh (p. 10), a planndraisean (p. 11), canach (p. 11), cuiseag anairt (p. 11), clòimh chaorach (p. 11), fionnadh ghòbhar (p. 11), a’ deasachadh le ceimiceachd (p. 12), o ainmhidhean (p. 13), ’g àrach na leomhann-sìoda (p. 13), an toinneamh air cearluinn (p. 14), and an cìreadh agus an càrdadh ann an comh-shìneadh an roileig (p. 15).
Rubair contains terminology relating to the making, history, and uses of rubber. Examples include fèumalachd rubair (p. 17), Crìosgan Columbus (p. 17), an Saoghal Ur (p. 17), a’ spuaiceadh a’ bhainne (p. 18), ann an dùthaich Bhrasail (p. 19), pronnasc (p. 19) and pronnasdair (p. 19), oibre strìoc an rùsg na craoibhe le sgithinn air faobhar lannsa lighiche (p. 20), mun slànaich an gearradh (p. 20), tha so air a thaosnadh is air a dheagh nighe ann am bùrn (p. 21), air fhàsgadh eadar rollan iaruinn ’na leacan tana, geala (p. 21), anns an tigh-ceàird (p. 22), mar photaidh (p. 22), na Ròmanaich (p. 22), a’ ghliog ’s a’ ghlag ’s a ghlunngaraich (p. 22), tighean-eiridinn (p. 22), and na ròpan caola copair (p. 22).
Cumhachd an Smuirnein contains terminology relating to nuclear power. Examples include fuadaichear eagal is ginear irioslachd (p. 23), de’n neart a tha ann an gual, ann an ola, ann am bùrn is anns an dealan (p. 23), ocsaidhgean, haidhrogean, naitrogean, ìodainn (p. 24), dà dhearg phuinnsean (p. 24), ’ga eadar-sgaradh nas lugha is nas lugha (p. 24), an t-atom (p. 24), falamhachd (p. 24), ceangailte fìortheann ri chéile (p. 24), losgadh peileir air (p. 25), a’ cnàmh air falbh (p. 25), criomag bheag (p. 25), a’ searg (p. 25), a’ leigeil fa sgaoil (p. 25), bocsa tiugh de luaidhe (p. 25), galair (p. 25), cansar (p. 25), meatal (p. 25), àireamh do-labhairt (p. 26), and spreadhadh (p. 27).
Gun Solus Lanntair contains terminology relating to peat. Examples include fàd mòine an riochd lanntair (p. 29), A’ chruach mhòine aig ceann an tighe, leac an teinntean leis an eubhail dhearg dheàrrsach agus an toit liath-ghorm chùbhraidh a’ direadh ann an ciùineas na maidne (p. 29), gnethean de chòinnich, luibhean, fraoich is feur a dh’fhàs anns an lòn (p. 30), an riochd connadh (p. 31), aig a’ mhòinidh (p. 31), an ceanna-daonna (p. 31), na puill-mhòine (p. 32), an t-iarruinn-mòine (p. 32), claisean a ghearradh (p. 33), ag cuir gream air (p. 33), na stiallan fada (p. 33), cuibhlichean anns am bheil moran spuirean (p. 33), cairtean mora an rathaid-iarruinn (p. 33), mòine ùr-gheairrte (p. 34), bleith na mòine (p. 34), and a’ glanadh an sgrath far a’ phuill (p. 34).
An Ataireachd Ard contains terminology relating to the sea. Examples include sluaisreadh na mara mar chrònan-cadail is tàlaidh na leanabas (p. 37), meadhon-tìre (p. 37), an Roinn Eòrp (p. 37), Aimeireaca (p. 37), ann an saoghal bhàtaichean is eathraichean (p. 37), làn bhàtaichean-iasgaich (p. 38), boirionnaich a’ cutadh sgadain is a’ lionadh bharrailean (p. 38), lionn is spioradan (p. 38), ìnnleachdan nigheadaireachd (p. 38), sruthan is uillt is aibhnichean (p. 39), gu ruige a’ chuain (p. 39), géurshùileach mu phìobean uisge (p. 39), gun aon deur ri òl (p. 39), gràinnean (p. 40), mar ghainneamhaich (p. 40), dusd mar saoith is stùr (p. 41), boinnean uisge (p. 41), aig isleachd na mara (p. 41), dòighean innleachdach (p. 41), sgòthan (p. 41), na h-eileamaidean (p. 42), is e sallainn cumanta an stuth as paillte a tha anns an t-sàl (p. 42), anns na cuantan (p. 44), caoibhruige meatal air aghaidh na talmhuinn (p. 44), cnuasachadh a steach (p. 44), tràighean a mhachaire de shligean mhaosgain air am pronnadh (p. 45), and air na rudhannan coral (p. 45).
Solus Air Ola contains terminology relating to oil. Examples include uilleadh (p. 47), ola-ungaidh no acuinn (p. 47), a’ tolladh troimh ùrlar na mara thun na tobraichean torrach de ola luachmhor a tha glaiste ann an achlais nan creag (p. 47), obair na h-ola (p. 47), air a mhèinneadh (p. 48), air a’ chrùisgean agus ola nan ròn (p. 48), ola nan trosg (p. 48), airson loisgeadh bha ola meas a’ chrann-ola (p. 49), ola fhrois-lìnn (p. 49), seòrsa de theàrr is ola thiugh a’ brùchdadh a mach a sgoran ’san talamh (p. 49), ’ga shlàbradh air aisealan nan cairtean (p. 50), anns na Stàtuin Aonaichte (p. 50), air a loisgedh ann an lampa (p. 50), beò-shlaint (p. 50), comas-leigheas (p. 50), Tinneas a’ chom (p. 50), and Lòinidh, tinneas nan alt, Sachd, Duachadh, tinneas an rìgh, Guirrein, briseadh craicinn, ruaidhe, bùidhre, sùilean goirt, cràdh anns na cnamhan (p. 50-51).
A Mhaireas Buan Gu Brath contains terminology relating to diamonds. Examples include is e an daoimean an stuth as cruaidhe agus as buaine a tha ann (p. 55), an séud as luach mhora (p. 55), beanntan-teine (p. 55), na creagan leaghta (p. 55), le cuinneig is le criathar (p. 55), Tha daoimein air an luach air ceithear buinn (p. 55), geall-soilleir (p. 56), gun smal gun ghaoid (p. 56), fo ghloinne an t-sèudair (p. 56), dearrsadh (p. 56), slat-rioghail (p. 57), tigh-iongantais (p. 57), am meairleach (p. 57), mallachd (p. 57), fortunn (p. 58), port-mara (p. 58), an dùbhadh a bhiodh air gloine an lòchrain-ola nan robh an t-siobhag ro àrd (p. 60), and ag ath-chruthachadh Carbon gu ruige Graphite (p. 60).
Airgead Mar Bhonn-Steidh na Malairt contains terminology relating to money. Examples include Gròta a dhith air an tasdan (p. 62), tea is sùcar, aodach is brògan, soithichean is snàthadan agus goireasan eile bha dhìth oirre gu ruige luach na thug i a steach (p. 63), aon bhonn airgid (p. 63), not, (p. 63), sgillin (p. 63), airgead na rioghachd (p. 63), iomlaid (p. 63), grìogagan (p. 63), sligean tràghaid (p. 63), a bu bhonn stéidh air reic is ceannach (p. 63), anns an sporran (p. 64), glé bhochd nan crannchur (p. 64), na goireasan is na sòghan a th’agaibh (p. 64), malairt (p. 65), an tàillearachd (p. 64), a’ ghreusachd (p. 65), nas sgileil (p. 65), suaip (p. 66), ’tighinn gu còrdadh a thaobh luach nan nithean (p. 66), cunntas ann an deichean (p. 67), and ag gabhail aìte cleireach le peann (p. 68).
As an t-Saoghal So contains terminology relating to space travel. Examples include rocaidean (p. 69), air cumadh pìob mheatail (p. 70), sròn bhiorach air a bàrr agus ceithir sgiathan beaga air a deireadh (p. 70), stiallan fiodha agus cearcaill iarruinn mar creadhal (p. 70), dà ròp làidir de rubair mar clach-bhogha (p. 70), grad-leum (p. 70), neart spreadhadh an fhùdair a’ cur astar innte gu a ceann-iùil (p. 70), bùth-shaoirsneachd (p. 70), Bha an rocaid na laighe sgàinte agus oiteag ceothaidh aiste (p. 71), na spèuradairean Aimeireacanach ag gabhail an cuairt air uachdar na geallaich (p. 72), air lòrg nan rèultan (p. 72), troimh na spèuran (p. 72), gu’m b’e an saoghal deas-meadhoinn a’ chruinne-cé gu léir (p. 72), na rèultan-sìubhlach a’ dol timchioll na gréine (p. 73), na h-ìnnleachdan (p. 73), long adhair (p. 74), Rèul-siubhlach Màrs (p. 76), a’ cuairteachadh na gréine (p. 76), maireireachd a’ chuain (p. 77), and Vénus (p. 77).
Mar Leaghas Teine contains terminology relating to wax. Examples include céir (p. 79), buitsichean, firionn agus boirionn (p. 79), an cò-chreutairean (p. 79), a reichd an anam ris an Dìabhaul (pp. 79-80), air an sgiùirseadh as air an cuir gu bàs (p. 80), a’ bhuitseach (p. 80), an iomhaigh céire (p. 80), shàthadh i bioran is snàthadan anns a’ chéir (p. 80), fàigheadarachd (p. 81), na miltean thar mhiltean de phaipeir ga shuathadh le céir ann am factories phaipeir (p. 82), a’ lìomhadh ar brògan (p. 82), gan ungadh fhéin airson maise craicinn (p. 83), a’ spioladh itean a cearcan le céir (p. 83), ann an uirchrichean gunna (p. 83), céir nan seilean (p. 83), cnuimh bheag ann an Sineadh (p. 83), air a’ chraoibh uinnse (p. 83), a’ deasachadh an ròsaid (p. 84), dearcan coinnle (p. 84), ann am plandrais a’ chotain (p. 84), geir ainmhidhean (p. 85), coinnlean (p. 85), gràbhalachd (p. 86), and céir sèulaidh (p. 86).
Air Do Dheagh Shlainte contains terminology relating to wine-making. Examples include cis-mhaor (p. 89), am Maorsìthe (p. 89), dearcan a’ chrann-fìona (p. 90), sùgh nam fiondhearc (p. 90), dearcan an drumain, dìthean-bearnanbrìde, buntàta, oireangairean, sìol na cruinneachd agus fìon-dhearcan thiormaichte (p. 90), preis (p. 90), croga creadha (p. 90), soithichean ionnlaid (p. 90), botuil gu leòir airson torradh bhur saothair a chuir seachad (p. 90), gun an abaich e gu a làn-bhlas (p. 90), làn-torradh de mheasan abaich (p. 90), Deich pinntean uisge Unnsa buirm (p. 90), Bruithibh e air a shocair (p. 91), cop salach (p. 91), sìolaidhibh an sùgh troimh anart do’n chroga (p. 91), Plodaibh an sìol le uisge goileach (p. 91), thoiribh thun na goil iad (p. 91), meang-bhlàth (p. 91), a dhòrtadh bhàrr uachdar na grùid (p. 91), an dràbhag (p. 91), and buadhan ioc-shlàinteil (p. 92).
Am Facal Air Paipeir contains terminology relating to the written word. Examples include as eughmhais an Leabhair Mhòir (p. 95), aibideal (p. 96), a sgròbar (p. 96), na shamhladh air (p. 96), am measg muinntir Bhàbuiloin (p. 97), air an ceangal ri chéile ann an sreathan ciallach (p. 97), a’ tarruing air creadh bhog agus ’g an cruadhachadh ann an àmhuinn (p. 97), gur ruige nan litrichean (p. 97), na h-Eubhaitich (p. 97) and anns an Eubhait (p. 97), le dubh-sgriobhadh de shaoigh agus bioran geur thòisich iad air sgriobhadh (p. 97), na Greugaich (p. 98), a’ deasachadh chraicionn ainmhidhean (p. 98), na Linntean Dorcha (p. 98), sgolaireachd (p. 98), manaichean (p. 98), ag ath-sgriobhadh nan soisgeul (p. 98), na Linntean Meadhonnach (pp. 98-99), clo-bhualadh a’ cur cabhag ann an deasachadh leabhraichean (p. 99), am facal clò-bhuailte (p. 99), aig an fhacal sgriobhte (p. 100), leth-bhreacan de’n Bhiobull (p. 100), le peann-ite air craicionn-sgrìobhaidh (p. 100), na Sìnich agus na Seapànaich (p. 100), mac-samhail (p. 100), airson taobh-duileig (p. 100), air a chraobh-sgaoileadh (p. 101), and na beairtean clò-bhualaidh (p. 101).
An Tigh A Thog Seoc contains terminology relating to house-building. Examples include ceangailichean an teaghlaich (p. 103), ann an cò-chomunn na dachaidh (p. 103), aig mullach dà staighreadh àrd (p. 104), na rumannan (p. 104), iomallan de’n tigh (p. 104), foir-sheòmar (p. 104), Rum-bithidh air leth bho’n rum-còmhnaidh (p. 105), Cidsean (p. 105), rum cadail (p. 105), rum-ionnlaid (p. 107), inneal-cladhach (p. 107), ghlan e làthrach an tighe (p. 107), na bunaitean (p. 107), clachair (p. 107), clachan-togalaich (p. 107), ghabhadh a laimhseachadh le sàbh, sgathair na geilb agus ghabhadh e tarraig sgrubha (p. 107), na sparran is na cabair (p. 108), an t-sarcuinn (p. 108), sgleatan (p. 108), and bruis-phent (p. 109). Also of interest in this chapter is Is tric a thainig fior a fanoid (p. 104), òbhaibh! òbhaibh! (p. 105), and tairgse-còmhraid (p. 106).
Cabhag Gu Ceilidh contains terminology relating to travel and to Switzerland. Examples include àite-suidhe air té de na h-itealan (p. 112), le aon suidheachan falamh (p. 112), aon mhàlaid le aodach oidhche, rasar, sguaib-fhiacail (p. 112), a’ dol troimh an luchd-cuspunn (p. 112), beanntan fìor àrda, glinn domhainn, srathan torrach agus monaidhean fàsail (p. 113), lochan àluinn, sruthan bras a tha air an ceannsachadh airson neart an dealain (p. 113), Tha mu chóigibh a’ bruidhinn Frangais agus mu fhicheadaibh cuid a labhairt cànain Eadailteach (p. 114), Romansach (p. 114), luchd-streap is coiseachd (p. 115), and innealan móra beartan snìomh is fidhe (p. 115). |