[C 1] [Blank] [C 2] [Blank] [C 3] DAIN IAIN GHOBHA. Morison’s Poems. GEORGE HENDERSON VOL. I. 1896. A. SINCLAIR, GLASGOW. [DA 1] DAIN IAIN GHOBHA. [DA 2] [Blank] [DA 3] [Blank] [DA 4] [Dealbh] TÙR CHLIAMAIN: ST. CLEMENT’S CHURCH, RODEL. [DA 5] DAIN IAIN GHOBHA: THE POEMS OF JOHN MORISON. Collected and edited with a Memoir BY GEORGE HENDERSON, M.A. Edin., Ph. Doc. Vienna, Honorary Scholar of Jesus College, Oxford. VOL. I. SECOND EDITION. GLASGOW: ARCHIBALD SINCLAIR, 10 BOTHWELL STREET. EDINBURGH: NORMAN MACLEOD, THE MOUND. MDCCCXCVI. [DA 6] ARCHIBALD SINCLAIR, PRINTER, CELTIC PRESS, 10 BOTHWELL STREET, GLASGOW. [DA 7] TO ALEXANDER CARMICHAEL, WHOSE DEVOTION TO THE RESCUE OF ANCIENT CELTIC LITERATURE IS NOT INFERIOR TO HIS PIETY AND WISDOM; WHOSE LOVE OF THE IDYLLS OF THE ISLES AND OF THE HIGHLAND PEOPLE IS EQUALLED ONLY BY HIS AFFECTION FOR WHATSOEVER THINGS ARE PURE AND LOVELY AND OF GOOD REPORT WHEREVER FOUND; WHO HAS ALWAYS ENCOURAGED ME IN MY LOVE FOR THE GAELIC TONGUE, ITS PRESTIGE AND ITS BEAUTY, AND TO WHOSE FRIENDSHIP AMONG OTHER BENEFITS I OWE MY FIRST ACQUAINTANCE WITH A NOBLE POET’S MIND, I DEDICATE THESE VOLUMES. [DA 8] CORRECT READINGS. ii. 7, Gobha’s: v. 16, muse on: xxii. 4, Chliar-Sheanchainn: xxii. 11, Cliar-Sheanchainn: xxvi. 30, meddle: xxvii. 15, the: 25, at: 29, soon as: xxx. 29, which: xxxi. 4, sanctify: 10, (and) then (man): 22, perusing: xl. 26, been: xliv. 4, unedifying: 14, scriptural. Text: 33, 19, fhoir’gneadh: 43, 9, uidh’: 61, 24, Sam: 62, 22, teanachds’: 70, 11, lasarra: 75, 7, seol for ceol: 75, 15, dheachdadh: 75, 19, Tha: 77, 14, gu dìth: 79, 12, crìch: 80, 16, sgeuil: 80, 19, fàillinn: 88, 7, a’ teachd: 106, 5, ghiùlan: 111, 21, ás for á: 123, 16 and 17, bhuillibh: 124, 2, acaid: 126, 9, chionn: 127, 14 chur: 132, 6, dòruinn: 151, l. 4 of sol-fa, first l should be l': 161, 5, gach: 167, 17, caidreamh: 171, 18, dh’ ullaich: 171, 24, d’ ur: 189, 3, b’ fheàrr: 190, 5, ghràs-sa: 193, 17, chrith: 197, 15, càraid: 210, 12, firean: 212, 9, chóbhar: 213, 14, brionnail: 216, 16, mhi-riaghladh: 218, 12, Bho for Fodh: 221, 8, mheallaidh: 230, 10, solus: 232, 20, le for leo: 234, 8, mhealtuinn: 248, 14, n-ùmhlach: 248, 16, fhìreantachd: 250, 17, laoigh: 253, 13, fuaight: 254, 2, mhùinnteach: 260, 23, àmhghair: 261, 3, piantaibh: 264, 9, dhaonnachd: 266, 1, uabharr: 276, 13, striochdadh: 282, 10, ghlan: 289, 2, ’cheud: 294, 12, aoibhneis: 295, 8, mhealtuinn: 296, 14, snuadh: 306, 24, boladh: 308, 14, ion-: 309, 16, Gu for Fu: 314, 14, leo for le e. N.B.—Strond, ionndruinn, deagh, leughadh, éiginn, sugh, chiùrrte—for—Stroud, iondrainn, deadh, leubhadh, eigin, sudh, chiùirte (wherever the latter occur). [DA 9] AN CLAR-INNSIDH PAGE Memoir, i--1xxv An Ionndruinn , 1 Buadhannan an t-Slanuighear, 7 Maise Chriosd, 17 Foghainteachd Gras Dhe, Earrann I, 22 Foghainteachd Gras Dhe, Earrann II, 33 Cuireadh Chriosd, 51 Eu-Comas an Duine, 66 An Nuadh Bhreith, 84 A’ Bhuaidh Larach, Earrann I, 106 A’ Bhuaidh Larach, Earrann II, 115 A’ Bhuaidh Larach, Earrann III, 127 A’ Bhuaidh Larach, Earrann IV, 137 An Cath, 151 Marbhrann d’ a Cheile, 160 An Airc, Earrann I, 166 An Airc, Earrann II, 182 An Airc, Earrann III, 193 [DA 10] Am Firean, 204 Cliu an Ollaimh Dhomhnullaich, 236 Cliu an Ollaimh Dhomhnullaich, Earrann I, 244 Cliu an Ollaimh Dhomhnullaich, Earrann II, 249 Cliu an Ollaimh Dhomhnullaich, Earrann III, 256 Cliu an Ollaimh Dhomhnullaich, Earrann IV, 263 Cliu an Ollaimh Dhomhnullaich, Earrann V, 272 Cliu an Ollaimh Dhomhnullaich, Earrann VI, 288 An Cuart Cuan no Dan Na Breadalbainn, 301 [DA 11-14] PREFACE. [Beurla] [MEMOIR 1-76] Memoir of John Morison. [Beurla] [TD 1] Dain Iain Ghobha. AN IONNDRUINN. I. “AIR fantuinn dhomh gu fad a’m’ thamh Luidh air mo chnamhaibh aois,” Luidh dusd us sgeo ro mhor us bàs, Luidh duibhr’ a ghnàth us daors, Luidh tosd us bron air iomadh fàth, Luidh cuing an aite saors, S mur faigh mi fuasgladh nuas o ’n aird Dhomh ’s dualach smaig an aoig. II. Mo chridhe trom gun fhonn s mi sgith, Us mi fo mhì-ghean mor; Gu bruit a’m’ chom gun fhois gun sith Mi sìor dhol cli fo neoil: Ged fhiosraich mi mu Fhear Mo Ghaoil Cha ’n eil a h-aon a’m’ chòir Bheir sgeul no seoladh dhomh san raon Gu faotuinn saor o m’ bhron. [TD 2] III. Cha chluinn mi guth a’ cholumain chaoin No comhradh caomh nan uan, Mu cheusadh Chriosd no air a ghaol Cha chluinn mi aon ’to’air’ luaidh A thogadh m’ aigne s m’ fhonn le saod; S cha ’n fhaic mi ’n raon mo chuairt Chuilc bhruit no lion na smuide caoil Ri ’n cleachduinn saors car uair. IV. Na neoil air comhdachadh nan gleann Gun bhoillsg bhi ann bho ’n ghrein, Na caoirich sgapt air feadh nam beann Gun bhuachaill ann ri feum; Droch aodhairean cinn-iùil nan dall Gun tuigs air call an treud, S ma bhriseas aon a mach bho ’n mheall Bidh coin gu teann na ’n deigh. V. Is aobhar m’ ionndruinn air an àm Mo neart ’bhi fann s mo spéird, Mo ghoruich s m’ aimideachd ro mheallt Ga m’ chumail mall san t-streip; Gun chrann-tabhuill bhi na m’ laimh;— Mo lann a bhi gun ghleus— Le ’m buailinn Goliah sa’ cheann S gu ’m faodainn danns us leum. [TD 3] VI. Is m’ ionndruinn mhor s mo bhron an tràths Cion foills air gras an Léigh, Nach faod run m’ inntinn us mo ghnàths Ri Fear mo Ghraidh bhi reidh; S e meud mo theagaimh—m’ aobhar cràidh!— A deagh-ghean s fabhar Dhe Taobh cruas mi-chreideamh air a shlaint A dh’ fhag mi ’m’ thraill dhomh fein. VII. Is aobhar m’ ionndruinn air gach uair Us fàth mo ghruaim s mo thurs Mo pheacaidh ghraineil s m’ inntinn thruailt Bhi folach bhuam a ghnuis Us m’ ardan ceannairceach s m’ fhein-uaill A’ glasadh suas mo chiuil, Mo chridhe naimhdeil aingidh buairt Mar theas a’ fuadach driùchd. VIII. Bidh mis an sàs gun bhaigh gun truas Fo bhuille chruaidh an uird Bidh mi gun tamh fo amhghar truagh Gu ’n cluinn mi fhuaim ás ùr; Gu ’n sil e ghras o ’n aird le buaidh Gu ’n seall e nuas le shùil S gu ’n sìn e lamh a ghraidh mu m’ chuairt Ga m’ tharruing suas ris dluth. [TD 4] IX. Tha eud ro lobhte laist a’m’ chre O ghrunnd ro bhreun us searbh; O ’n nimh ro throm tha’ m’ chòm ri streup Ga m’ lot gu geur le chalg: N uair ’s fearr mo ghleachd an aobhar Dhe Tha cuid dheth ’n stéidh o’n chealg S dhomh ’s eigin teich’ le luaths mo cheum Gu uamh an t-sleibh air falbh. X. Ged sheideadh stoirm us toirm ro bheur Chur chreag gu leir na ’n smur, Beithir, crith-thalmhainn gharbh le cheil Le ’n criothnaicht sleibht o’n grunnd: Ged thigeadh teine ’losgadh gheug Gach lus gach feur na ’n smùid Cha ’n fhaigh mi fois gu ’n cluinn mi fein N guth caoin o’n bheul ’tha ciùin. XI. Is m’ ionndruinn air a chomunn thlath Dh’ fhag guin a’m’ àirnibh geur; Us air an eifeachd ta na ’phlasd A dheanamh slan mo chreuchd: Ta m’ ionndruinn air a choimhneas ghraidh Chur blas a ghrais na m’ bheul A chuireadh casg air gath mo namh A tha do ghnath ga m’ theum. [TD 5] XII. Mo ghoimh gun lasachadh gach am Mo chreuchd a’ diultadh phlasd Gach buaidh dheth m’ anam lan dü dh’ fhannt Mo chreideamh gann gach tràth, Mi triall san dorchadas mar dhall To’airt beum do ’n cheannard ghraidh, Ga mheas gu leir mar shruthan meallt S gun m’ earbs ach fann na shlaint. XIII. Mi ’g ionndruinn geall a chumhnaint réit Trid aona Mhic De nan Dul A dhaingnicheadh gu teann le sheul Le ’n deidheadh gach beud air chùl, Le ’n gluaiseadh m’ anam na chois-cheum San leanainn e gu dluth Le aonachd ghlain a spioraid fein S le tarruing threin a chùird. XIV. N sin dh’ eireadh m’ eallach dhiom bha trom Ga m’ chumail crom ri lar Us leumainn ealamh air mo bhonn Us bhiodh mo chonn ni b’ fhearr; N sin dhannsadh m’ anam na mo chom Le oran fonnmhor ard S bhiodh fois aig m’ inntinn a bha trom N uair bhiodh gach tonn na tamh. [TD 6] XV. N sin bhiodh mo chonaltradh gu leir N co-chomunn seimh a ghraidh Bhiodh tosd air cosgaraich na beisd, Mo chridh air ghleus a ghrais; Gach buaidh dheth m’ anam cur gu treun Na oibre s reidh ri ’àithn Gun srì gun easonachd le chéil S bhiodh prois us fein fo thair. [TD 7] BUADHANNAN AN T-SLANUIGHEAR I. Se sgeul an aoibhneis ta ra inns An cluas gach ni dheth ’n t-slogh; Do chuid a bhios na sgeula sith, Do chuid na dhiteadh mor, Gun dh’ fhoillsich solus ann san t-saoghal An uair bha daoin fo sgeo, Gu ’n cuirt an dorchadas a thaobh, Gu ’n sgapt le sgaoth na neoil. II. Ach ’s naigheachd bhronach ta ra inns Am measg na mith s nan òg; An aireamh mhor a tha dol clì Nach pill ri sith d’ an deoin; A ghradhaich dorchadas na ’n cridh A bheir gu crich am bròn Nach eisd guth lòin an fhaidh Righ Tha gairm gach dith o ’n leòn III. Is faidh grasmhor, cairdeil, caoin Mac caomhach Righ na Glòir, A ghairdean laidir baigheil gaoil Ga chumail sgaoilt gach lò Ri pobull comh-runach ro bhaoth Nach taobh ri glaodh a bheoil, E tairgse dhoibh-sa sonas saor Bhi measg nan caorach beo. [TD 8] IV. O! sibhse ta ’nur cridhe cnamh Nach duisg ur pràmh gu luath Mu ’n tig an uair s an guth gun dail, Us cunnart bais ’nur suain Mur tig ath-nuadh’chadh oirbh tre ghras, Mur teich sibh trath o ’r truaigh Thig binn ur sgaraidh bhuan gun àgh Le sgrios gun bhaigh gun truas. V. O ’n tha sibh marbh as eugmhais grais Us feartan slaint an Uain Mur mosglaibh suas us gairm a ghraidh A nis gach là ’nur cluais, Teachd gu beatha leibh cha ’n àill Ach dol ’nur smàl bith bhuan, Mur dean sibh luathachadh fhad s is là S e ifrionn s bàs ur duais. VI. Nach gabh sibh ris an gairm a ghraidh Mun tig am bàs gu luath? E tairgs a shluagh deagh bheatha ghnàth Ribh sìnt tha lamh gach uair Gu ’r to’airt o dh’ uamharr dh’ ionnsuidh slaint Bho bhi ’nur traillibh truagh Gu seilbh gach buaidh ann fein s compàirt Ta fhacal grais a luaidh. [TD 9] VII. Le ’fhuil a dhortadh ás a chridh Thug e mor chis na ’r càs; Us thug e ’n àird a shlogh bha clith Bha teann an lìth a bhàis: N uair thug e buaidh air uaigh le strì Thug spùill le spìd o’n namh Le eirigh suas mar Uan an Righ Chuir e ’n droch ni na smàl. VIII. Nach b’ uamhasach an tair ro gheur N robh aon Mac De an sas? Bu trom a spairn, a leon s a phein N uair leig e ’n eubh an aird:— “Mo Dhia! Mo Dhia! O c’uime threig?” E goirt an eiginn chraidh A’ giulan truaigh gu ’n d’ thug e geill Le ’n d’ phàigh e ’n éiric lan. IX. Bha naimhdeas ifrinn guineach geur An toir air fein gu teann Bha diobhla’ fuilteach borba breun Bu neimheil beur us sgreann: Bha siol na nathrach neimheil gleusd Ga ’lot na chre s na cheann; Bha fearg us doinionn s mallachd De Air anam seimh na ’n deann. [TD 10] X. N uair chriochnaich Ios’ an iobairt réit Air crann na ceusd na bhàs, N sin luaisg an talamh s chriothnaich sléibht Cruaidh chreagan fein ghrad sgain, Do dhiult a ghrian a fianuis fein Us dhubh na speur’ gu h-ard Brat-roinn an Teampuill shrachd us reub S na mairbh ghrad leum á ’n àit. XI. Mar sin gach anam mar an ceun’, Gu ’n tig an sgeul le ghras, Theid dorchadas an inntinn fein A chur na ’n léirs gun dail: Ni ’n cridhe sgoltadh s fosgladh geur Us plosgadh réidh le gràdh, Bidh gnuis-bhrat teann na h-inntinn’ reubt, S bheir iad grad leum o’n bhàs. XII. S e ’n iobairt shiorruidh choisinn saors Le iocshlaint chaoimh na slaint, Thug beath o shuas a nuas do dhaoin’— Tha cuan a ghaoil gun traigh— S e ’n cuibhrionn bhuan fad cuairt an saogh’l S e ’n stòr, ’s e ’m maoin a ghràs; Fo bhrataich bhuadhmhoir bheir iad faobh Us creach far taobh an namh. [TD 11] XIII. S e ’n sagart siorruidh feadh gach re Thug gradh nach treig d’ a shluagh, S e thug na ’n àit an iobairt reit S an claidheamh gear ga ’n ruag: O theine cuartlan mallachd Dhe S e theasairg treud a chluain Fo bhuille cruaidh nan sleagh s nan spéic, Troimh chorp s a chre trom-bhuailt. XIV. S fear tagraidh shuas air luach us craobh Na fola ’thaom gu làr, Tha ’g eadarghuidh air son nan naomh Reir toil an aoin a’s aird; S e ’n t-eadar-mheadhon-fhear ro chaomh Na Dhia faraon s na Adh’mh, S e sheasas aobhar s aite dhaoin’ S thaobh Dhe ’s e ’n t-aon a mhain. XV. S e dhuisgeas iad le Spiorad Naomh Tre bhriathraibh caomh a ghrais, Le ’m faigh iad eolas air gach saod, An grunnd s am faontradh cearr: S e bheir dhoibh foillseachadh faraon Air olc us gaoid an gnàis, Le ’ghrasaibh tais mar fhrasaibh maoth Gu cur droch sgaoth fo smaig. [TD 12] XVI. S e sheid le anail orra gaoth An Spioraid Naoimh o’n aird, Chuir gradh na’ n anam dha us gaol Air nach tig traoghadh gu brath: Le meud a charthanais d’ an taobh Tha ’n abhuinn saor nach traigh Mar chuan a ghlanas o gach gaoid Le ’m bheil an aonachd lan. XVII. Tha neart a ghairdein laidir treun Do ’n neach tha ’n eigin chruaidh, S e iochd a bhuaidh bheir fabhar Dhe Do luchd nan creuchd fo ghruaim; Do luchd a chluain fo chridh reubt S e dhoibhsan leigh nam buadh S e bheir am plasd nach failnich beud Ged bhiodh am feum thar luaidh. XVIII. S e ’n cuspair graidh gu brath nach treig A chuideachd fein ni ’s mo; S e fein a phaigh na ’n àit na feich Air crann na ceusd ga ’leon: O bhinn a bhais ’s e shàth an eud, Fhuair ceartas Dhe lan chòir S e theasairg iad o mhàig na beist A bha le beichd na ’n toir. [TD 13] XIX. S e ’n t-aodhair ard os cionn a threud M bheil beath nach treig us lòn Ni ’n ionaltradh gu ciùin us seimh Air raontaibh réidh an sòigh; Ged nì na nathraichean an teum An lot le pein us leon Na fhuil tha ’n t-slaint oir their e ’n eubh:— O feuch mi ceusd air pòil! XX. S e ’n garadair s an fhionan fhior Nach tamh ach dian ri feum; Fear-aitich tha do ghnath ri gniomh Ni maiseach fiamh nan geug Ni ’n uisgeachadh gu pailt s gu fial Bheir meas bhios liont na dheigh; S o fhiacla mhadradh ’s e ni ’n dion Ged bhiodh am miann na ’n teum. XXI. S e rinn an sgaradh o’n stoc chrion A shearg o chian s a chnamh Gu ’n d’ phlanndaich e iàd na lios-fion A thaobh ro mhiad a ghràidh: Do ni e ’n glanadh o ’n droch fhriamh S an to’airt o nial a’ bhàis; A chum an toradh tho’airt am miad Thig dealt us grian a bhlàthais. [TD 14] XXII. S e ’m fionan maiseach a’s glan fiamh Nach mill an sion a bhlath; Tha gheugan ceangailt ris gach iall Ag gabhail dian fo sgail, Tha millseachd fhallain s bainne chioch A’ teachd o chliabh gu ’m fàs, Tha chuisle siubhlach ’sruladh nios Do reir am miann gu ’n sàth. XXIII. Ged tha na sionnaich carrach dian Us seolta riamh mar bha, Cha ruig iad orra chum an crion, Oir ’s teann tha ’m friamh an sàs; Tha fheartaibh glormhor dhaibh cho fial S na ’s leòr gu ’n dion na ghràs; S e ghliocas mor an seol s an rian S an treoir fo sgiath gach la. XXIV. Tha bhuille smachdachaidh d’ a chloinn A’ gineadh aoibhneis mhoir; Ach àm a bualaidh—chionn gu ’n d’ thoill— Bidh dhoibh na oidhche bhroin; S thig dealaradh a ghnuis le foills, An àm an teinn ro mhòir, A chuireas fuadach air gach sgoim, S a bheir dhoibh aoibhneas ceoil. [TD 15] XXV. N uair ghuileas Criosd os-cionn a shluaigh, Bha marbh san uaigh gun deò, Cha chum an Satan, bàs no uaigh Iad shios fo ’n truaigh ni ’s mò: Theid cuibhrichean a’ bhais gu luath Ghrad fhuasgladh dhoibh le deoin; Thig beath nan gras o lath ’r a nuas Ni ’n àrach suas gach lò. XXVI. N uair ghuileas Ios’ thig iads’ o’n bhàs Le gairdeachas us ceòl, S ni Criosda subhachas gu h-àrd N uair shileas iàds’ na deoir; Oir ’s ann tre bhron-san fhuair iad baigh Tre ’fhuil na ’n àit a dhoirt; S o’n rinn e’m peacadh searbh dha ’n cail Bidh ’n gairdeachas an gloir. XXVII. S e leagas sios s a thogas suas Us se bheir uath am bron; Se lotas iad air iomadh uair Le claidheamh cruaidh a bheoil: Se meud an calldach s an an-uair Bhios dhoibh na bhuannachd mhoir S á crann na ceusda ni iad uaill Le h-aiteas s luathghair ceoil. [TD 16] XXVIII. Si fhuil am plasd ’a bheil a bhuaidh Gu leigheas suas an leoin; Se ’sholus dealrach thig a nuas N uair bhios iad truagh fo neoil: S e ’n comhfhurtair tha lan dü thruas N uair bhios iad buailt fo ’n ord Se shlànuicheas an cnàmhan suas Bha brist s bidh ’n uaill na threòir. XXIX. S o’n rinn e ’n saoradh o gach beud Us o’n an-eibhinn mhoir, O dhamnadh ifrinn s mallachd Dhe, O ghal s o éigh a’ bhroin, Le saors o’n mhallachd dh’ ionnsuidh rèit, S a bheannachd fein gach lò Ged gheibh e ’n gaol cha n ioghnadh e, Le aont us géill d’ a ghloir. [TD 17] MAISE CHRIOSD. THA cliù an t-Slànuighir bhith-bhuan R’a sheinn le fuaim a ghnath, A thaobh a ghrais s a ghraidh d’ a shluagh, Bho ’n ’s E ’rinn suas an slaint; Cha dean iad tamh gu bràth dheth ’luaidh Ach gloir s gach uair ’tho’airt dha; S o’n thaom e ’ghaol na ’n cridhe le buaidh Tha ’n oran nuadh gach tràth. II. O’n dh’ fhosgail E an suilean suas Bha duint fo dhuathar bàis, Bho nochd E dhoibh E féin na thruas Bha ’n ceum gu luath na dhàil; Oir dh’ fheuch E dhoibh fior dhreach A ghruaidh Us mais’ A shnuaidh le fàilt, Le ’n d’ lean iad E s gach ceum mu ’n cuairt Gu dlù, mar fuaight ri ’shàil. III. Oir ’s maisich’ E no clann nan daoin’ An àilleachd s aobhachd snuaidh: Tha ’chomunn gradhach, grasmhor, naomh, To’airt beath’ o’n aog a nuadh: Tha ’ghradh cho blath ro bhaigheil caoin S gu ’n leagh e ’n daor-chridh cruaidh; B ’e ’n sòlas lan ’bhi ’m pàirt A ghaoil, S na ghlacaibh caomh do-ghluaist’. [TD 18] IV. Tha dreach A phears us mais A ghnuis Thar cainnt us ciùil r ’a luaidh, S e dearg us geal; tha ’anail cùbhr’, Mar ròs fodh dhriuchd sa’ chluain: Tha ’àileadh glan do ’n anam chiùrrt, Tha ’shealladh sùl làn truais, Tha ’bhriathran fallain’ reidh’ làn iùil Tha ghealladh ciùin do ’n truagh. V. Bhi dearg le fuil gu léir mu ’n cuairt, Fo ’n fheirg throm-bhuailt a dhoirt Air còm a ghraidh tha lan de thruas Dh’ fhag maiseach snuadh A neoil Do ’n pheacach leointe fo ’n gheur-ruaig, An ceartas cruaidh na thoir: Se siud an sgàil bho ’n mhallachd bhuan; S o’n teas s o’n fhuachd se ’n cleoc. VI. Bhi geal le fìreantachd neo-thruaillt, Le naomhachd bhuan gun sgleo, Gun smal gun spot gun ghaoid r ’a luaidh, Ni ’s glaine snuadh no ’n t-or: Se siud a’s trusgan réidh d’ a shluagh A chreid binn fhuaim A sgeoil, A fhuair compàirt na ghràs s gach buaidh; Gu bràth se ’n uaill ’chrun gloir’. [TD 19] VII. S E’ n t-Iongantach am measg an t-sluaigh, S nan ainglean shuas an glòir; S E thug an gràdh an aghaidh fuath, Nach fhaodar ’luaidh le beòil; An coslas pheacach ’theachd a nuas A dh’ fhulang truaigh’ ’san fheòil; Bhi ’n nadur duine ’bhos air chuairt S ’n A naomhachd shuas bith-bheo. VIII. S E Righ nan Righ gach linn gu bràth, Tha ’nis am Pàras shuas; Tha ’naimhdean ceannsuichte fodh shàil Oir chur E ’m blàr le buaidh; Tha ’cheannardachd a nis cho làn, Tha neart a ghàirdean buan: Tha gach uil’ iomlanachd a’ tamh N Emanuel nam buadh. IX. S e ’n Tì ro mhor, Iehobhah ’n àigh, S mòr inbh’ ro ard r ’a luaidh; Tha aingl’ A ghloir’ le ’n ceol na ’làtha’r, Ri seinn nan dan ’s binn fuaim; A’ comhdachadh an gnùis le sgàil, Le dealradh lan A shnuaidh, A tilgeadh sios an crùin gu làr, To’airt umhlachd dha gach uair. [TD 20] X. Tha aoibhneas lan, tha gràdh gun tnu, Ri ’mhealtuinn dlùth fo ’sgéith Tha beath’ us slàint’ am fàilt’ A ghnùis Do neach fodh chiùrradh geur; Tha ’ghealladh gràis ’to’airt blaiths ás ùr Do chuid ’tha ’n tùrs fodh chreuchd; Ach ’s bron s is bàs do chàch A chùl, Nach d’ chlaon an sùil na ’dheigh. XI. S E ’s sgiamhaich’ cas a dh’ imich feur Gun lùb na ’cheum gun fheall; Tha dealradh glan na ’eudann réidh, Mar dheàrrsadh gréin air bheann; Tha ’chonaltradh cho bàigheil, séimh, S E ’s milse beul us cainnt: N àm comhraig, carraid, strith no stréup Cha ’n fhàilnich beum A laimh’. XII. An cruas A ghleachd bha ’thapadh treun; Bu sgaiteach beum A lann; Fhuair buaidh a’ chath mar ghaisgeach gleust, Le ’chumhachd féin ’s gach ball; Na ’uachdranachd air uaigh s air eug Tha neart nan neamh na ’laimh; Le ’eirigh chuir E ’n nàmh fo stéill; Oir lot E bheist sa’ cheann. [TD 21] XIII. Tha còm A ghràidh cho lan de ghaol E mall chum fraoch s chum fearg; Tha ’iochd s A ghras do phobull naomh Am bann do-sgaoilt’ nach searg; Cha sgar gu bith bhuan olc no aog Aon anam saort’ air falbh O chaidreamh blàth A chàirdeis chaomh, Ged robh ’n droch aon ga ’n sealg. XIV. Tha E cho geur an leirsinn sùl Gu ’m faic E ’n smuirnean meanbh Tha E cho glan na bholadh cubhr’ Gu ’n to ’air E ’ghnuis air falbh N uair gheibh E goirteachadh ’san tùis: Bidh samh gach sgùm leis searbh, Gu ’n dean E ’n lot gu geur ás ùr, Gu sgrios gach grùid us searg. XV. Tha ’bhrollach fiorghlan siorruidh làn De ’n bhainne ’s fearr do chlann; Beò-uisge fior bho chliabh A ghraidh A’ ruith gun tàmh na dheann: Tha ’uchd ion-mhiannaichte cho blàth, Cho maoth, lan bàigh ’s gach àm— S mo mhiann cha riaraichear gu bràth Gu ’m faigh mi dh’ àit ’bhi ann. [TD 22] FOGHAINTEACHD GRAS DHE. EARRAN. I.—MOSGLADH. “Mosgail, thusa a tha a’ d’ chodal, agus éirich o na marbhaibh, agus bheir Criosd solus duit.”—Ephes. v. 14. O m’ anam! mosgail suas ás Do shuain s na dean dàil! Gabh ri tairgse luachmhoir An Uain, fhad s is là, O ’n dhoirt e fhuil ro uasal Gun duais air do sgàth, Mar iobairt chum do bhuannachd, Us t’ fhuasgladh o ’n bhàs. II. Gabh ri Iosa Criosda, Gu d’ dhion ás gach càs; Mar do bhunadh diongmholt, S do dhaingneach o d’ nàmh; Mar do charraig dhìdinn Nach dìbir gu bràth; Feadh gach àl mar t’ fhireantachd Do shith us do shlàint. [TD 23] III. Gabh ris mar an fhirinn, Ni lìrt thu o ’n chàin: Mar an aisridh chinnteach, Tha direadh an aird; Mar a bheath’ nach criochnaich, S nach dìthich ach lan; Mar thobar glan na fior uisg, Gu siorruich nach traigh. IV. S e ceannard treun na slaint chuir An namhaid air ruaig, A bhuinig a bhuaidh-larach, Fo spairn bha ro chruaidh, Fo phiantaibh fuar a bhais a Chum tearnaidh d’ a shluagh, S tha ’g ullachadh dhaibh àit ann Am Paras tha shuas. V. Na fannaich an àm gàbhaidh, Do d’ namhaid na striochd, Na biodh geilt na sgàth ort, Bi laidir an Criosd; Bi earbsach ás a ghairdean, Nach failnich gu sior, S biodh ’bhratach-san mar sgail dhuit, Gach là chum do dhion. [TD 24] VI. Gabh an cuireadh fial s e Ga d’ iarruidh gu teachd, Na biodh geilt no fiamh ort, Ge cianail do staid; Se fireantachd fuil Chriosda Ni sgiamhach do dhreach, Cho cinnteach s tha a bhriathran, Bithidh Dia dhuit mar thaic. VII. Gun leisgeul dhuit ri fhaotainn, Mar fritheal thu dha, S a bheannachdaibh gun chaochladh, Gun traoghadh air àgh; Do ghalairibh ro lionmhor Gu ’n lion e le phlàsd, S ro aimideach an gniomh dhuit, Mur striochd thu na thràth. VIII. S ro aimideach an ni dhuit, Mur aontaich thu dhà, S a gheallaidhean ro phrìseil, Chaidh innse mar tha; O ’n cheannaich e cho daor thu Le maoin bha ro ard, Gu ’n gabh e riut gu faoilteach, Nach caochail a ghras. [TD 25] IX. O gabh ri cuireadh Dhia tha Ga d’ iarruidh le ghlaodh, Le cuireadh failteach fial gus Do dhion o gach daors; Se bheir dhuit slaint us siochaint, Trid Iosa Mhac gaoil, Dhoirt fuil a choi-cheang’l shiorruidh, Mar thiodhlaiceadh saor. X. Na mealladh dia an t-saoghails’ A ris thu mar thraill, Se t’ allaban us t’ fhaontradh, An ni leis a ’s fhearr; Grad dhealaich ris s na taobh e, Bi cuibhteas dheth ’phairt, Us teich gu d’ bhaile didein, O dh’ iobradh t’ Uan caisg. XI. Dean faireachd us bi stuama, Le cruadal gu feum, Mar neach s a nàmh ga ’ruagadh, Grad luathaich do cheum, A chum gu ’n glac thu ’n duaise To’airt buaidh ’sa bhlàr-réis, Gu ’m faigh thu ’n crùn neo-thruaillte Ri ’bhuannachd na dhéigh. [TD 26] XII. Tho’air fainear cho anabarrach Cealgach s tha bheisd, Le innleachdan a’ sealg ort Gu d’ thearbadh na dhéigh; Cho lagchuiseach neo-chalma, S tha t’ anfhainneachd fein, Am feum th’ agad air earbsa San targaid nach tréig. XIII. Tha iomadh namh ma ’n cuairt ort, Ga d’ ruagadh gu cuil,— Tha Satan ga do bhualadh Gu cruaidh mar le dhuirn; Tha ’n saoghal ’g iarruidh buaidh ort, Le ’bhruadair nach fiù; An fheoil le ’miannaibh truaillidh, Ga d’ bhuaireadh gu dluth. XIV. Tha ’n cridhe graineil fuar lan, Do thruaillidheachd bhréin, Lan salachaireachd mi-stuama, Gu smuainteach dhroch bheus, Lan aingidheachd us uamhair, Lan uaill us fein spéis; Gach naimhdeas ’g eiridh suas ann, Le fuath ’n aghaidh Dhé. [TD 27] XV. Tha caraireachd do naimhdean, Le fealltachd co mòr, A’ feuchainn riut gach ainneirt, S iad teann ort an tòir, Gu d’ tharruing dh’ ionnsuidh t-aimhleis, Gu d’ shleamhnach o ’n ròd, Us gun do nearts’ ach fann gu An ceannsach no ’n leon. XVI. Tha ’n fheoil le h-anamiannaibh, Do-riaraicht a stréup, Ga d’ bhrosnachadh gu t’ fhiaradh O riaghailtibh Dhe; A tograidhean cho ciocrasach, Diorrasach geur, Ri ’n ceannsachadh ’s ro dhiomhain Dut fiachainn leat fein. XVII. Tog ort us glac deagh earbsa, Na dearmaid bhi gleachd; Ged tha do laigs no an-fhainn Neo-dhearbht agus tais, Gu tagradh na bhi balbh, ’g iar— Raidh tearmuinn us neirt, Gu ’n deonaich Dia le airchios, Dut armachd nan feart. [TD 28] XVIII. Na gabh an armachd fheolmhor, Tha breoite gun sgoinn, A dh’ fhailingeas na d’ dhorn thu N àm foirneart us teinn, Ni gealtair dhiot ’san tòrachd, Gu t’ fhogradh le sgaoim, N uair thachras riut Apoluon, Gu d’ leonadh le foill. XIX. Ach gabh ort airm Iehobhaih, Tha ordail s nach pill, Tha spioradail us beothail, N àm comhraig us stri, Us laimhsich iad gu h-eolach, Reir ordugh an Riogh, Le beumaibh gaisgeil, seolta, Ni ’n leomhann a chlaoidh. XX. Se armachd fhallainn Dhe ’n àm Nam feum a bhios ceart, Bhios ealant agus gleusda, Nach géill an àm gleachd, Bhios barant ann san t-stréip s nach Pill eiginn no airc, Gu cur na ruaig gu treun air A bheist le geur speach. [TD 29] XXI. S ro acfhuinneach an armachd, Neo-chearbach san t-stréip, An creideamh bhios neo-chealgach, S deagh-earbsa da réir, N àm eirigh do ’n gheur-leanmhuinn, Se dhearbhas bhi treun; Tha chuspair laidir calma, S a leanabaidh cha tréig. XXII. Se Criosd a charraig ailbhinn, Da leanabanaidh fein; Se o gach beud us anagnath Ni ’n teanachdsa gu leir; Se ’m bunait e nach cairichear Se ’s tearmunn da threud, Ged bhuail an tuil s an stoirm orr’, Bithidh ’n earbsa fo sgéith. XXIII. Is gasd an armachd chomhraig, Deagh dhochas tre ghras, Le irioslachd gun mhorchuis, Neo-bhosdail do ghnàth Le dilseachd ris a choir ann An roidibh na slaint, S bhi toilicht le do chò-roinn,— Seo-choirdte le gradh. [TD 30] XXIV. Gradh do Dhia na faoile Na d’ dhaonnachd gach àm; Gradh do ’n Mhac, t’ Fhear-saoraidh Thug daor na do gheall; Gradh do ’n Spiorad Naomha, Le faoilteachd gun fheall; Gradh do ’n lagh tha aont ann Am firinn gun mheang. XXV. Gradh do ’n chinne-daonna, Le gaol mar dhuit fein; Gradh brathaireil nach dean aon lochd Do dh’ aon neach fo ’n ghrein; Gradh cathrannach ro-chaomhail, Gun ghaoid gun droch bheus, Bheir creideas do gach aon ni O ’n fhirinn gun bhreig. XXVI. An gradh a chaoidh nach fuaraich Gu fuath chur air chùl; An gradh a sheasas suas gu Bhi fuadach gach tnù; An gradh a ghnà bheir buaidh air Gach fuachd us mi-rùn, S a bhios gu brath le luaghair Do ’n Uan a’ seinn cliù. [TD 31] XXVII. Biodh claidheamh ’n Spioraid Naomha Nach claon ann do laimh; Biodh sgiath a’ chreideimh daonnan Ga d’ dhion air gach àm; Biodh clogad slaint us saorsa, Gach aon uair ma d’ cheann; S cha dean do namh dhuit baoghal Le faobhar a lann. XXVIII. Na gabh fois no comhnuidh, Fo sgleo nach bi ceart; Ma d’ pheacadh bi ro-bhronach, Na sòr ris bhi gleachd; Biodh iotadh ort mu ’n chòir s cum An fheoil fo throm smachd, Trid Chriosda bhi mar threoir dhuit, Gu d’ dhòruinn a’ chasg. XXIX. Cum agad gach ni fhuair thu O ’n Uachdaran chiuin, Mu ’n glac neach eil’ an duais ort, S gu ’m buanaich e ’n crun; Dean dichioll agus cruaidh-spairn, Le cruadal s le surd, Gu ’m faigh thu steach do shuaimhneas Bith-bhuan Righ nan dul. [TD 32] XXX. Cum siorruidheachd a ghnàth ann An sàr bheachd do shùl, Tha àm cur dhiot a phailliun Tigh’nn gearr ort us dlùth; Na to’air mi-bhuil á gras thig, Am bas an gearr uìn, Gun ghealladh dhuit air là chur Ri aireamh do churs, XXXI. Bi tagradh ris an Ard-Righ, Air sgath fuil an Uain, Do dh’ fheartaibh pailt a ghrais ort Gu ’m bairig e nuas, Na neartaicheas tu ’n gradh dha Fad laithean do chuairt, Gu ’n seilbhich thu am Paras A lathaireachd bhith-bhuan. XXXII. A Thi sin a tha saoibhir An caoimhneas do ghnàth A dh’ fhuasgail bruid á geimhlibh, S á cuibhrichibh bais; O taisbein dhomh le aoibhneas, Glan fhoillse do ghraidh! Thoir neart dhomh ’n aghaidh saighdean Ro theinnteach mo namh! [TD 33] XXXIII. O thus! a Righ nan neamhan, Tho’air eisdeach dhomh ’n traths Air sgath na Ti a cheusadh Gu threud tho’airt gu slaint, O doirt do Spiorad fein us Lan eifeachd do ghrais, Air anamanaibh luchd leughaidh, Us eisdeachd mo dhain! XXXIV. Chum peacaich thruagh a philltinn O mhilltear nam breug, An tarruing dh’ ionnsuidh t’ oighreachd, S bithidh aoibhneas air neamh; O beannaich iad trid caoimhneas, Us toillteanas an Léigh, Sam faigh thu ’n cliu tre linne Nan linntibh, Amen! EARRAN II.—IOMPACHADH. I. BHA mis a’ m’ chreutair truagh ann An duathair a bhais; Air m’ fhoirgneadh leis an diabhol, A’ gluasad na cheaird; [TD 34] Air m’ iomain leis mu ’n cuairt, an Daors chruaidh aig mar thraill, Beo-ghlact na ghoisnibh buairidh, S fior luaidh agam dha. II. Is ann na oibre truagha-san A ghluais mi gach là; O ’n thuit o ’n bhroinn a nuas mi, Mo thruailleachd bha fas; Bha phuinnsean nimheil fuar a Tigh’nn suas rium gach trath, Ga m’ dhalladh leis gach tuaileas, Lan fuath do gach àgh. III. Se iomhaigh sgreitidh dhuaichnidh, Bha fuaight agus càirt, Air m’ anam san staid thruagh sin, O ’m dhualchas ri Adh’mh: Us chit’ air m’ aodach uachdair A shnuadh anns gach pairt; Bu shoilleir dha ’n an t-sluagh e, Thaobh gluasaid mo ghnais. IV. Nam foghnadh misg us poite Cluich, ceol agus danns; Le anacainnt s mionnan mora,— Gach droch ghloir bha na m’ cheann, [TD 35] To’air masladh do ’n ainm oirdhearc, Le spors anns gach àm, Ga luaidh na m’ bhilibh neo-ghlan, Gun sòradh do m’ chall. V. Bha mi na m’ fhear striochdaidh Do dh’ iodhalaibh breig; Leis gach sòlas diomhain A riaraich mo chre; Gach salachaireachd ga m’ lionadh Le mianntanaibh breun; S mo chridhe ’ghna sior fhiaradh O iarratas Dhé. VI. A ghloir a dhlighear dhasan A mhain o gach aon— An riaghladair a ’s airde, Tha thamh os ar ciunn, Thug mise ’sheirbhis Shatain, To’air graidh dha gu saor; Ris cul a chur cha b’ aill leam, S mi ’n sàs aig air taod. VII. B’ fhear truaillidh mi do ghnath air Na Sabaidibh naomh Eas-umhail s a to’airt taire, Do m’ pharantaibh caomh; [TD 36] A’ m’ mhurt-fhear air mo bhrathairibh, Mi ’m ’nàmhaid da ’n taobh; S neo-gheanmnaidheachd ro-ghraineil Ga h-àrach na m’ chaoch. VIII. S mi ’n gaduiche ro dhàna, Gun naire gun fhiamh, Ri slaid, ri braid s ri meairle, Air àithnteanaibh Dhia; Mar bhreugair thug mi ’m barr air Neart chaich ann sa ghniomh, S thaobh sannt cha ’n fhaodainn tharsinn Lan shasachd do m’ mhiann. IX. Cha ’n eil àithne sgriobht ann Sa Bhiobull gu leir, Air nach d’ rinn mi striopachas, Dimeas s neo-speis; Le buairidhean a mhilltfhear, Ga m’ shior chur ris fein, Mo chogais ga mo dhiteadh Gu binn na sgrios léir. X. Tha mo pheacaidh graineil, Do-àireamh am miad, Is ciontaich mi na Satan, S na thàrmaich a shiol; [TD 37] Oir bha mi na m’ fhear aicheadh Air nadur an Dia A ta na ghloir a’ dealradh Ni ’s àillte na ’ghrian. XI. Na Iudas cha mhi b’ fhearr, ged Bu ghràineil a ghniomh, An uair a reic e Shlàn’ghear Ri cach air bheag fiach; Oir dh’ ionnlaid mi mo lamhan Gu dana na chliabh, Le ith aig bord na làth’r, Gun fhios a’am ciod bu chiall. XII. Gach teagasg gheur no chruaidh, riamh A chual mi ri m’ là, Bha cogarsaich o ’n diabhol A’ m’ chluasan ag radh:— Cha bhuin e dhuits’ am fuaim ud, Na gluais ris an traths S gun ann ach bagradh fuathais Tha bualadh air cach. XIII. Bha cealgaireachd mo namhaid Ga m’ thaladh cho meallt, Ga m’ theannachadh na ghairdeainibh Grannda gu teann; [TD 38] Am b’ ioghnadh leibh mar bha mi Na m’ thraill dha gach àm, Us mi cho dluth dha ’n cairdeas Thaobh naduir le bann? XIV. Do sheirbhis an droch aoin thug Mi gaol agus toirt; To’airt cluais do dhia an t-saoghails’ S mi aontach dha thoil; O b’ e m’ oid fhoghluim s m’ aodhair, Mi daonnan na sgoil; Gun churam bais no caochlaidh, Gun smaoin air mo chor. XV. Gu ’n d’ fhuair mi buille threun le Sar bheum a bha ciùrrt, Le ’n d’ shaoil mi gu ’n robh ’n t-eug le Ghath geur orm cho dlùth, Gu ’n d’ fhosgail ifrinn s leirsgrios, A beul air mo chùl, Gach earbsa s dochas threig mi, Dh’ fhag deurach mi s brùit. XVI. Mo pheacaidhean ro mhor Thainig comhla na m’ chuimhn, Gach aingidheachd mhi-nosach O m’ oig rium bha straoi; [TD 39] Bha toillteanas gach do-bheairt Ga m’ leon s ga mo chlaoidh, Dh’ fhàg ceartas Dhe na gloire Mi’ m’ dheoiridh fo ’n chuing. XVII. Ach ’s ann do dh’ iochd s do throcair Iehobhaih na slaint, Nach d’ thilg e mi gu doruinn, Gun dochas ri baigh; Nach d’ sgrios á tir nam beo mi, Gu dòlas gu brath; Bu cheart a bhinn dha m’ fhògradh O choir air gach gras. XVIII. Bha mo dhuil nan eirinn O ’n phein bha ga m’ chradh Gu fasainn na m’ nuadh chreutair Na dheigh sin gun dàil, Gu ’n coisninn saors us reite, Tre gheill tho’airt do ’n àithn, S nach deanainn claonadh ceum air Gloir Dhe gu tigh’nn gearr, XIX. Bha Belial co luaineach, Le chluaintearachd mhor, Ro mhiodalach mu ’n cuairt dhomh, Le bhuairidhean seolt, [TD 40] Ga m’ chumail mar le buaraich, Fo dhuathar gach sgleo, Nach fhaoduinn teicheadh uaithe S mi ’n tuaicheal fo spoig. XX. Nuair fhuair mi seorsa faothaich, S a lughdaich mo bhron, Bha mi ’m beachd ri m’ shaoghal, Nach aontaichinn dho, Go leanainn ceum na naomhachd Gun aomadh gun gho, Nach mealladh e air aon achd Mi thaobh o na choir. XXI. Ar leam gu ’n d’ thug mi buaidh air, Gu ’n d’ fhuair mi e ’n sàs, Ach b’ aimideach mo smuaintinn, San uair sin s bu bhàth, Na h-uile ceum an gluaisinn Ga m’ fhuadach o ghras; Ga m’ mhealladh leis gach tuaileas, Tobhairt fuath dha mo shlaint. XXII. Oir stiuir e mi an duathar Le bhuairidh ag radh; Tre ’n lagh gu faighinn fuasgladh Gu luath o mü chàs, [TD 41] Ga m’ dhireadh le m’ throm uallach A suas ri Sinài, Gu ’n d’ mhothaich mi ’m mor-uamhas Ma ’n cuairt orra bha. XXIII. Bha lasraichean a’ dearrsadh Mar gharadh mu ’n t-sliabh, Le dealanaich us tairneanaich, Ard us tiugh nial; Chuir crith us giorrag bais orm, Ga m’ ghnà leagadh sios, A’ cur dhomh ’n ceill mar bhi mi, Na m’ nàmhaid do Dhia. XXIV. Bha tuillte feirg an Ard Righ Ga m’ chradh s mi gun chli, Thaobh bristeadh air gach àithn dheth N da chlar sin tha sgriobht; S gach puing mi bhi tigh’nn gearr air Gloir àluinn an Tri, Thaobh truailleachd mo staid naduir A dh’ fhag mi fo ’n chis. XXV. Bha mallachd Dhe a’ bualadh Le fuaim orm o ’n aird, Chuir deibhreach s gaoir a’ m’ chluaisibh Air luaths iad nach fag; [TD 42] Laidh tromadas air m’ uallach, Dubh ghruaim s mi ’n riochd bàis, Cha b’ ioghnadh sin san uair ud Bu truagh bha mo chàs. XXVI. Us bha mi treis an sàs ann Sa chàs sin fo bhron, Mar neach an galair craiteach Gun chairdean na chòir, Gun neart gun luths gun tabhachd Lan failinn gun treoir, Fo chuibhrich aig mo namhaid, Gun bhaigh aige dhòmhs. XXVII. Gu ’n cuala mi ’n guth graidh sin, O Ard Righ nam feart:— “Gach neach a ta fo àmhghar, “No ’n sàs ann an airc, “Bheir mise fois us sàmchair, “Mo ghrasan cho pailt, “S nach dìbir mi gu bràth sibh, “Ma ’s àill leibhse teachd. XXVIII. “Oir bhrist mi ’n geata pràisich, “Le tabhachd mo neart, “Gu priosanaich a thearnadh “Bh’ aig Satan fo ghlais; [TD 43] “O dh’ oibrich mi dhuibh slainte, “Fo spairn us cruaidh ghleachd, “Gu ’r fuasgladh o gach trailleachd “Gu Pharas a steach.” XXIX. Leum mi ’n sin le baoim ann An aoibhneas ro mhor, Le duil gu ’n d’ fhuair mi cuibhteas Gach cuibhreach us leon, Nach rachainn ceum o ’n aoidh sin, Gu m’ aimhleas ri m’ bheo S nach cuireadh feachd nan deamhnean Gu faing mi ni ’s mò. XXX. San àm sin bha m’ dhuil gu Robh chuis mar mo mhiann, Nach b’ eagal dhomh co-dhiu s gu ’n Robh m’ iompachadh fior, Gu ’n deanainn fein an t-iul gus Mo dhluth’ chadh ri Dia, Gun fheum air gras gu m’ stiuireadh A dh’ ionnsuidh fuil Chriosd. XXXI. Ri Satan chuir mi cul, bha Mi ’n duil ar leam fein: Bha m’ inntinn dhorcha mhuchaidh, Co dùr s nach bu leir [TD 44] Dhomh ’n namhaid bhi na dhuisg le Chuid chuilbhearta gleust, S mo bhàs a bhi na rùn le Dhroch ionnsuidhean treun. XXII. Nuair shaoil leam chuir mi cul ris, S nach b’ fhiu leam a rian, Se sin a nuair a dhluthaich, As ùr rium a bhiast Le charaireachd mhi-runach, Ga m’ stiuireadh na lion, Cur dalladh air mo shuilibh, Ga m’ lubadh o Ios. XXXIII. Oir bhrosnaich e gu luath mi Le uabhar ro mhor, Ga m’ thogail ann an uaill ’g iar— Raidh buaidh le fein ghloir; Na m’ fhireantachd ro thruailleadh Ga m’ shuaineadh le bosd; Air dhomh bhi’ m’ chreidmheach nuadh dh’at Mi suas mar thubhairt Pol. XXIV. Tha ’chealgaireachd s a’ dhraothachd, A’ stri rium s a’ streup, Ga m’ tharraing s ga mo shlaodadh, Le innleachdan breig; [TD 45] S e ’g iarraidh fàth gach aon uair, Gu m’ aomadh ris fein; A shaighdean teinnteach daonnan Na m’ chridh gu ro gheur. XXXV. Tha trioblaidean us amhghar, A ghnà rium a’ streup; Cur bacadh air mo shlainte, Ga m’ thaladh o ’n Leigh; Nuair shaoileas mi bhi sabhailt, Gun ghàbhadh, gun bheud, Air ball ’s ann tha mi ’n sàs aig An namhaid air éill. XXXVI. Tha uamharrachd us aing’dheachd, Gach àm orm a’ leum, Le ribeachan mo naimhdean Cho teann air a chéil’; Le lionmhoireachd s na th’ ann dhiubh, Do rannsaicht dhomh mheud, S nach cuir mi cunntas ceann orr, Le peann no le beul. XXXVII. Si ’n uideil bha dhomh ’n dualchas, O ghluais mi an tòs Air oiltheireachd mo chuairte, Is mi ’s truaighe dheth ’n t-slògh; [TD 46] Mo nàmh a ghnà ga m’ ruagadh, S ga m’ bhualadh a dhorn ’bh, Le piobraichean a bhuairidh Gach uair ga mo leon. XXXVIII. Tha phiobraichean gach uair ga Mo bhuaireadh san fheoil, Gun chomas dhomh am fuadachadh Uam le mo threoir; Fo chuibhrichean mar chruaidh-shnaim, S mi ’n truaghan is mò, Co nis a nochdas truas dhomh Na dh’ fhuasglas an cord? XXXIX. Co dh’ fhuasglas ach an son Ti A shaothraich fo m’ chradh, Leag braighdean bha ’n cruaidh dhaorsa Fo sgaoil trid a bhais, A dhoirt an iocslaint phriseil,— Fhuil rioghail gu lar, S thug tiodhlacan do dhaoinibh Air dha direadh an aird. XL. An Ti thug bruid á priosan, S a chriochnaich dhaibh slaint; An Ti tha tairis naomha, S nach traogh neart a ghrais, [TD 47] Do chuspairean a ghaoil se ’s Bun didean gu brath, Tha fheartan pailt us saor daibh, Lan caomhalachd us graidh. XLI. Tha fheartan pailt us saor daibh, S a chaoidh iad cha treig; Tha ghealladh dhaibh gun chaochladh Chaidh innse le bheul Gu ’n ceannsaich e gach aon olc, A dh’ fhaod riu bhi streup Fad reis an cuairt gu h-iosal An saoghal nan deur. XLII. Gad gheibh iad tailceas s dimeas O dhaoine s toibheum; Ged gheibh iad masladh s mì-chliu, Cha chlaon iad s cha gheill; Tha buaghaibh am Fear-saoraidh Ga ’n sior chur air ghleus, Le neart an Spioraid Naomha Ga ’n aonadh ris fein. XLIII. Tha feart an Spioraid Naomha Ga ’n aonadh ris fein, Cha deireas dhaibh mar chaoraich, Tha ’n Aodhaire treun; [TD 48] Cha laidh orr’ gort no caoil ach Tigh’nn daonnan fo sgeimh, S a’ bheath nach leir do ’n t-saogh’l orr Ga taomadh o neamh. XLIV. O thusa! Dhe na naomhachd, An Righ sin a’s aird, Air sgàth do throcair chaomh ann An aon-ghin do ghraidh, Do shochairibh na saorsa Dean mi’ m’ fhear co-pairt, Gu teann le bann neo-sgaoilte, Reir maoineachd do ghràis. XLV. Chum s gu faigh mi saorsa, Trid Chriosd agus slaint, O mhallachd an lagh naomh air ’n Robh mi deanamh tair; Gu ’n tarruing cord do ghaoil mi, Gu aontachadh dha, Le m’ thograidhean bhi daonnan Seo-aomaidh do ’n àithn. XLVI. Gu ’n gabh mi ris gu caomhail, Le faoilteachadh gràidh, Le inntinn fhallain aon-fhillt, Gun chlaonadh gun sgath, [TD 49] Gloir Dhe a bhi gach aon uair Na m’ smaoin mar chrich aird; Us diomhanas an t-saogh’l chur A thaobh mar fhaoin sgail. XLVII. O gearr mi o ’n stoc chrionaich! N t-seann fhriamh sin a chnamh, Us suidhich mi na d’ fhionan, Tha fior mar tha ’n ràdh; Us doirt do dhealt a nios orm, Saor thiodhlac do ghrais, Gu toradh tho’airt am fianuis Bhios ciatach s deagh bhlath. XLVIII. Air sgath na h-Iobairt réitich, Bi fein dhomh mar threoir, Do Spiorad doirt o neamh orm, Gu ceusadh na feol; Gu fuadach na fein-spéis rium Tha ’g éiridh gach lo, Us stiuir mi ann do cheumaibh Gu réidh mar is coir. XLIX. O glan mi o gach eucail, M fuil chreuchdaich an Uain! Dean m’ aodach loithreach, breun, dhiom A’ reubadh a nuas; [TD 50] Le t’ fhireantachd dean m’ eideadh, Le sgéimh a bhios buan; S mo naomhachd dean da réir o ’n S tu fein a bheir buaidh. L. Dhuits’ Athair chaoimh na siochaint, An riaghlaidhear is mo, Do Mhac do ghraidh-san, Criosd thug An iocshlainte ri h-òl, Do ’n Spiorad Naomh ion-mhiannaicht, N t-aon Dia sin tha beo, Tre linntinnibh neo-chriochnach Na siorruidheachd biodh ghloir! [TD 51] CUIREADH CHRIOSD. “Thigibh a m’ ionnsuidh-sa.”—Mata xi. 28. I. O’n tha sinn uile le ceannas, O dhualchas mearachd ar naduir, A’ bruchdadh aimhleis us ceannairc, Am buaireadh meallaidh ga ’r taladh, Le saighdean teinnteach ro nimheil, Mar chuinnsear sparraidh ga ’r sàthadh, O bhrùchd puinnsean na nathrach, S na dh’ inntrig carireachd Shatain. II. Cò ris an dean sinn ar gearan, Mur gabh sinn aithreachas slainteil? O bhàirig Dia oirnn am beannachd, Le Iosa thabhairt ga ’r tearnadh, Le ’n d’ chuir e crioch air a ghealladh, Roimh laimh a labhair Righ Daibhidh, Gu ’m faisgeadh Criosd an gath nimheil, Bha teann fo theangaidh an dragoin. [TD 52] III. Gur h-olc an draothachd s an dalladh, Na liontaibh meallaidh a chàireadh, Le dia an t-saoghails’ an caraibh, Gach aon nach dealaich ri ’n trailleachd, Nach iarr gu gluasad s nach caruich, Gu ’m buail trom ghalair am bais iad; Gur truagh ma ’s crioch air an anam Bith-bhuan a sgaradh o ghrasan. IV. Tha truailleachd naduir ga ’r mealladh, Le iomadh car agus fiaradh Ar cridhe cealgach neo-fhalluin, Lan aimhleis ain-iochd us diorrais, Gur tobar salchair e s drabhais, A’ bruchdadh nimhe bho ’n iochdar, Gu ’n oibrich gràs ann san anam, Le gradh us dealas do dhiadhachd. V. Gur sgeula duilich ri aireamh, Us sgeula cràiteach ri sheanachas, Ma ni sinn fuireach na ’r traillibh Do ’n pheacadh, namhaid ar n’ anma’, An Ti a dh fhuiling an taire, Fo osna bhais gu ar teanachdsa, Ag inns’ ar cunnairt gach là dhuinn, Mur gabh sinn trà ris an tairgse. [TD 53] VI. Ciod e seo ni sinn, a chairdean, An t-olc a ghnàth ga ar leanmhuinn, Mur cuir sinn cul le fior ghrain ris, S gu ’nochd an t-Ard Righ dhuinn airchis! Ma ’s ann air eiginn a thearnar Am firean c’ àite am bi ’n t-aingidh? A reir na firinn, a bhraithrean, Bidh ’n dara bas dha mar chrannchur. VII. Cha seas a chuiseag ’sa bheuma Roimh chorran geur an fhir-bhuana, No duileag sheargta na geige Roimh stoirm a sheideas le fuathas; Mar sin cha seas luchd na h-euceirt, An uair theid le leirsgrios am fuadach, Gu ionad duibhre, gun leirsinn, Fo gheimhlibh peine gun fhuasgladh. VIII. Gur ni gun stà dhuinn bhi diospad, Ma ’s e s gu leig sinn air dichuimhn; Oirnn fein a dh’ fhagar a chionta, Bhi dh’ easbhuidh fiosraich air diadhachd, S an t-Abstol Seumas to’airt fios dhuinn, A leigeadh ris dhuinn na bhriathraibh, Gach aon tha dh’ uireasbhuidh tuigse, Gu ’m faigh e gliocas r’ a iarruidh. [TD 54] IX. Ma ’s e s gu ’n iarr sinn le creideamh, Gun bhi ’cur teagaimh na bhuannachd; S gu ’m bi sinn cinnteach, neo-gheilear, Le inntinn sheasmhach, gun luaisgein; Tha Dia ro shaibhir gun easbhuidh, A ghras, gun teirc, bheir e uaithe, Ma bhios sinn earbsach, neo-eaglach, Gu ’n doirt E fhreasdal a nuas oirnn. X. An uair thig am breitheanas eaglach, S a dh’ fheumar seasamh na làthair, Is e dh’ fhagas shios sinn gun leisgeul, Gun seol air freagradh gus aicheadh, Cho lionmhor uair ann san eaglais, A dheisd sinn teagasg na Sabaid; Gach puing a chual’ sinn dheth ’n Sgriobtur, Gur truagh mur creid sinn le gradh e. XI. Gur cruaidh am bagradh ro-chianail, Air luchd mi-rian theid a dhortadh, Nach striochd do Shoisgeul na sithe; S an dream air Dia nach gabh eolas, An uair theid an aicheadh le Criosda, Gun duil ri siochaint, no trocair, Ach sgrios o làthaireachd shiorruidh, S o ghloir neo-chriochnaicht a mhorachd. [TD 55] XII. Gach aon nach eisd ris an fhacal, Nach geill do ’n reachd s nach to’air cluas da, Tha àm a dhiolaidh am faisg air, Sa ’m faom an t-achmhasan cruaidh air, Gun àite tearmaid no fasgaidh, No seol air seachnadh an fhuathais, Ach claoidh le doruinn gun mheachain, Fo phiantaibh lasraichean truaighe. XIII. Am faod do chridhe-sa ga fhulang? No ’m fund, a dhuin’, thu bhi laidir, N uair thaomas ’fhearg-san mar thuil ort, Cia ’n taobh is urrain thu tearnadh? Cia ’n taobh am fiar thu o ’n chunnart Gu d’ dhion o bhuilibh a ghairdean, Mur iarr thu Criosda mar t’ Urras, S mar dhaingneach muinghinn do shlainte? XIV. Thig sgrios air luchd na mi-dhiadhachd, Nach d’ aontaich riamh do na h-àithntean, Nach gabh ri teachdaireachd Chriosda, Nach geill do bhriathraibh a chairdeis, Gu slochd an dubh-aigein iochdraich, M bi bron ro-chianail us canran, S nach muchar teine no griosach, A’ chnuimh gu siorruidh nach bàsaich. [TD 56] XV. Gur geur am peanas s an doilinn, A thig air muinntir an ditidh, N uair thig a bhinn a bhios oillteil, A mach o cheannard na firinn: Bhi triall gu ionad gun chaoimhneas, Fo chuibhreach teann ann am priosan, San fhurnais ifrinneil, theinnteich, A measg nan deamhnean a diosgail. XVI. Nochd Dia a chaoimhneas ro chaomh dhuinn, An uair thug e Aon-ghin a ghraidh dhuinn, An uair chuir e nuas am Fear-saoraidh, A chriochnuich saothair na slainte; A thug e fein suas mar Iobairt, Gu clann nan daoine bhi sabhailt, Gun duais ga iarruidh air aon neach, Ach cridhe maoth le teas-ghradh dha. XVII. Cha ’n fhaod sinn gaol tho’ airt do Chriosda, S a bhi ri dimeas air àithntean; Cha ’n fhaod ar gradh dha bhi dileas, Us fuath na ’r cridh’ do ’r co-bhrathairibh; Mur bi ar n’ aidmheil s ar saothair, Co-shìnt an aonachd tre ’ghrasan, Bidh ar crideamh marbh dhuinn na aonar, Mur nochd ar gniomh a dheadh bhlàth oirnn. [TD 57] XVIII. Is e Dia a ghlorach’ s a mhealtainn, A dhaoin’, air fad ar crioch araidh;— Is e rinn an sgriobtur a nasgadh A nuas le ’fheartan o ’n airde, Le Spiorad Naomh rinn e ’dheachdadh, Mar sheol gu ’r n’ altrum s gu ’r n’ àrach, Gur trom an diteadh do pheacaich, A bhi le tailceas ga ’aicheadh. XIX. Nan coisneadh aidmheil dhuinn réite, S gu ’m b ’ann bhiodh eifeachd chum slainte, Co b’ fheàrr na sluagh Laodicea, Na ’n suilean fein a bha sàthach? Gu ’n d’ mhaoidh am bagradh bha geur orr’, A’ sgeith á beul an Ti ’s airde; Bha ’m barail mheallta gun fheum dhoibh, S nach d’ fhuair Mac Dhe ach meagh-bhlath iad. XX. Nan deanadh aidmheil na h-aonar, As eugmhais naomhachd ar tearnadh, Cha bhiodh ciont’ Annanias, No lochd Saphira cho graineil; An uair dhearbh spiorad na firinn, An cridh’ bhi lionta le Satan; An uair chaith le Peadar an diteadh, S a bhuaileadh sios gu grad bhàs iad. [TD 58] XXI. Oir reic iad seilbh an cuid fearainn, Gu dream bha ’n amairt a chomhnadh, Ach pairt dheth luach rinn iad fholach, An duil nach aithnicht an seoltachd; Mar sin do ’n bhreug bhi fo’ n teangaidh, S an sannt ga ’n tarruing o ’n eòlas, N uair fhuaradh teann iad ’sa mhearachd, Air ball ghrad sgaradh an deo asd’. XXII. Ged a dh’ fhaodte leinn aireamh, Sios an clar air a sgriobhadh, Gach olc a thuinich s a tharmaich, O thuislich Adhamh, ar sinnsir; Gach murt us neo-ghlain us meairle, Gach mallachd thainig r’a linn oirnn Is ann air a pheacadh a dh’ fhagte Gach lochd thaobh naduir us gniomha. XXIII. Is e ’m peacadh ùghdar gach amhghair, Gach ànradh ’thainig a nios oirnn: Is e ’n tùs a choisinn am bas dhuinn, Is e mharbh na faidhean diadhaidh, Is e choisinn masladh do ’n t-Slanuighear, A chuir gu nair’ e ga ’r dion-ne, S cha ’n fhaod sinn smaointinn, a chairdean, Nach ’eil e graineil na’ fhianuis. [TD 59] XXIV. Luchd draothachd, adhaltrais us bhreugaibh, Luchd breith-air-eigin s luchd foirneart, Luchd mhionn, luchd feirg us mi-réite, Luchd iodhal-aoraidh s luchd cò-stri, Luchd braid s luchd naimhdeis da chéile, Co-fharpais, striopachais s connsaich, Gach aon tha leanmhuinn nan ceum sin, Cha seilbhich oighreachd na gloire. XXV. Luchd misg us raoit us luchd tuasaid Luchd murt, to’ airt fuath da ’n co-bhrathairibh, Luchd sannt, luchd goid us luchd fuarchaint, Luchd neo-ghlain, uaibhrich s luchd ardain, Luchd macnuis, anacaint s luchd tuaileis, Luchd saoibh s luchd truailleadh na Sabaid, An uair theid an aireamh sin fhuadach, Cia tearc an sluagh theid a thearnadh XXVI. Ciod nis a ni sinn, a dhaoine? Cia ’n seol, ach aon, air bhi sabhailt? Cha saor ar gniomharan fhìn sinn, An lagh ga ’n diteadh s na h àithntean; Cha ’n ann o ’r n’ oibribh thig fireantachd, Ach ’mhain o shaothreachadh grais oirnn, Gu creideamh, treibhdhireach, dileas, An Iosa Criosda chum slainte. [TD 60] XXVII. Ach, cho mòr s dheth ’n d’ chaith do ar n’ uine, Air slighe dhùr na mi-cheille, Tha Iosa Criosda le durachd, To’ airt cuireadh dhùinne o leirsgrios; G iarruidh tionndaidh an ùmhlachd, Us tarruing dluth ris gu réite, Oir tha e macant us ciùin ruinn, S a chuing r ’a giulan cho éutrom. XXVIII. Is ann dhuinne thigeadh bhi taingeil, Sinn fein a stannadh gu ladair, Fo laimh na Ti rinn oirnn amharc, Air dhuinn bhi ’n teanndachd s an àmhghair, Choi-lion na briathraibh a gheall e Roimh-laimh, do chlann Abrahaim, Le teachd ’n Fhir-shaoraidh o Shion, Gu tionndaidh aingidheachd o Iacob. XXIX. Ged bha siol Iacoib na ’m muinntir Bha lionmhor, dumhail ri ’n aireamh, Tha ’m faidh Isaias to’ airt cunntais, Gur fuighleach dhiubh theid a thearnadh; Ach cliu do Ard-Righ nan duilean, A reir a ruinteanaibh grasmhor, A dh’ fhàg seachd mile gun spùileadh, Nach d’ lub an glun do dhealbh Bhaail. [TD 61] XXX. Cliu do Ard-Righ na cathrach, Dia nan aingeal s nam buadhaibh, Is e throcair chaomh a bhi maireann, A ghras bhi tairis do thruaghain, Chuir Mac a ghraidh, an sar charaid, A nuas ga ’r glanadh o thruailleachd, Gu leigheas eucail gach galair, S a reiteach bealach an fhuasglaidh, XXXI. Is e Iosa Criosd’, an sàr ghaisgeach, A bhuin a mach sinn á gàbhadh, A dh’ orduich Dia dh’ fhuasgladh pheacach, S nan truagh bha glaist an cruaidh-chasaibh; A thog e suas, le buaidh thapadh, Le ghualainn neartmhor s le ghairdean, Mar cheannard, cruadalach, smachdail, Thug buaidh, le ghleachd, thar ar nàmhaid. XXXII. Le teich o ’n fheirg tha ri teachd dhuinn, Mu ’m buail i cas oirnn le farbhas, Bidh Criosda fein mar chul taic dhuinn, Cho fial s a tha fhocal ga’ thairgse; Bidh sinn fo sgaile a bhrataich, Gu ’r dion mar achdair ar n’ anma; Is e ’n daingneach laidir us neartmhor, Sa ’m faigh sinn fasgadh us tearmunn, [TD 62] XXXIII. Tha’ chuireadh grasmhor gach uair dhuinn, Ga ’r gairm o thruailleachd s o dhòlas, An uair tha e’ g eigheach ruinn bualadh, Gu ’m fosglar suas dhuinn a chomhla; Bheir e dhuinn furtachd o ’r n’ uallach; Tha’ iochd cho buan s a chaomh throcair, A ghlaodh to’ airt saorsa do thruaghain, Gu sonas us suaimhneas a ghloire. XXXIV. Is e ni o shlighe na doruinn, Ar cas a threorachadh dìreach, Ar ceum a shocrachadh comhnard, Air sligh’ an t-solais s na sithe; Is e ’n fhior chairt-iuil ni ar seoladh Gu cala ’n dochais s na firinn, Go tobar dh’ uisgeachan beotha, San caisg na sloigh ann ’n ìotadh. XXXV. Is e ’m bunait diongalta, daingean, Ri stoirm no gaillion nach caraich; Is e ’n t-Urras treun air ar n’ anam, A dhiol fo fhallus ar n’ ainfheuch; S le luach cho daor rinn ar ceannach, Le dortadh fhola gu ’r teanachdsa; Is e ghaol do ’n t-sluagh a bhi maireann, Thug buaidh air nimh an fhir chealaich. [TD 63] XXXVI. Ma ’s e s gu ’n geill sinn do ’n ordugh, Thug Righ na gloire mar àithn dhuinn, S gu ’m bi sinn diongmhalt an dòchas, Le creideamh beò trid a ghrasan, Bidh Dia na siochainnt s na trocair, Mar thaic s mar threoir dhuinn tre ’n fhasach, Gu ’r cur air ceumaibh a roidean, Air curs’ an eolais gu Pàras. XXXVII. C’ uim’ nach deanamaid cabhag, Gu tir a gheallaidh, le durachd? Tir far bheil mil agus bainne, Nios mar abhuinn a’ sruladh; Craobhan fiona gun ghainne, Le meud an toraidh a’ lubadh; S gach miann a riaraicheas anam, Co-liont an sealladh an suilean. XXXVIII, Ged tha laigs agus failinn, A’ ruith an nadur na feòla; Ged tha teachdaire Shatain Ag iarruidh fàth gus ar leonadh, Thig dhuinn gleachd ris gu dàicheil, Le earbsa laidir s le dochas, S bidh Spiorad neartmhor nan grasan, Mar thacsa ghnath leinn ’sa chomhrag. [TD 64] XXXIX. B ’e ’n solas inntinn s a mhuirne, Bhi triall gu duthaich an aigh sin, Duthaich far an criochnuich ar tursa, S ar snuadh air tionndadh gu àilleachd; Ri gleusadh teud ar cruit chiuil dhuinn, A chum bhi seinn dha ’n an Ard-Righ, Am bannal aoibhneach a chùirte, San nuadh Ierusalem àghmhor. XL. An là na h-aiseirigh eiridh Na naoimh, le seul an Aoin ghloirmhoir, O ’n ’s iadsan caoraich a threudsan, Bidh iad na ’sgeimh air an comhdach; Bidh seilbh gu siorruidh air neamh ac’, Oir bheir Mac Dhe dhoibh an còir air; S cha sgar am bas iad o chéile, A’ bheath’ nach treig bidh mar lòn dhoibh. XLI. An uair thig Breitheamh na glòire Air carbaid neoil o ’n an airde, S a theid na firean na chòdhail, Le aoibhneas mor s le luath-ghaire; S a theid an truailleachd air fògradh, Bidh ’n cruth mar lochran a’ dearsadh, Ag dol gu oighreachd an t-sòlais, Gu tir nam beo mar thom-tàmha. [TD 65] XLII. Cò nach striochdadh le cùram? Nach deanadh umhlachd do ’n Triath sin? Cò neach nach lubadh a ghluin dhuit, Le cridhe brùite s le diaribh? Cò ’m beul nach aidicheadh cliu dhuit, O Righ nan dul le sàr mhiann ort? S nach iarradh solus do ghnuise, Gu bhi mar stiuir gus an riaghladh? [TD 66] EU-COMAS AN DUINE. I. S ni ro-àraidh tha ’n tràths ann a’ m’ rùn, Le comhnadh grais ga mo stiùireadh sa’ cheum, Mu eu-comas chloinn-daoine teachd dluth, No staid an naduir a mhùthadh dhiubh fein; O ’n tha ar truailleachd cho uabharach dùr, Duibhre duathair ga ’r mùchadh gu leir Sinn mar luing ann sa’ chuan gun chairt-iuil, Ceò mu ’n cuairt dhuinn s do ’r suilibh cha leir. II. “Tha do bhriathraibh ro-dheuchainneach leam; S cainnt gun riaghailt, gun sudh, tha na d’ bheul; Cha ’n ’eil mo thuigs a’ co-sheasamh ri d’ phuing; Tha do theagasg gun ghrunnd leam s do sgeul: C’ àit an cual thu no ’n d’ fhuair thu ás ùr, N cràbhadh fuar sin chuir thu ás do cheill? S creideamh nuadh e nach cualas o thùs, A rinn thu chnuasach o t’ ughdarras fein.” III. Tha e coslach nach d’ smaoinich thu riamh N cudthrom feirg us an doimhne do thruaigh, Fo na thuit thu an cumhnant nan gniomh, Trid eas-umhlachd do shinnsir gu tuaitht; [TD 67] Dh fhàg thu ’d namhaid an-iochdmhor do Dhia; Na do thraill do d’ anamianna gach uair; Na d’ mhac do Shatan á Pàras thuit sios; S na d’ oighre graineil air piantaibh bith-bhuan. IV. “Cia mar dhearbhas tu ’n seanachas sin domhs’? Cha ’n ’eil do theagasg a’ cordadh ri m’ chàil; S buaireadh eanachainn leam labhradh do bheoil; S teagasg chealgach do storie a bharr: Na bi ga m’ leanmhuinn le d’ anacaint gun doigh; Caisg air falbh dhiom do chomhradh gun stà: Cha ’n ’eil mi dearmad leas m’ anma cho mor; Ma bhios mi beo ni mi ’n corr mu ’n tig bas.” V. Tha sinn na ’r coigrich gun eolas air slaint, Fo pheacadh graineil s ar nadur cho truaillt, Duinn fein ’s eu-comas ar saoradh o ’n bhàs, An ni a bhagradh air Adhamh mar dhuais; Tha brat an dorchadais druit oirnn mar sgleo, E air iathadh mar chleoc oirnn mu ’n cuairt, Gus am boillsg oirnn a ghrian tre na neoil, Leis an soillsich a ghloir a bheir buaidh. VI. “Bheir mi comhairl’ ort s gabh i gu luath, Na bi ri aimid gun bhuannachd gun sta; Gabh ri m’ earail s leig tharad do smuain, Na bi ’g aithris air tuaileas cho bàth, [TD 68] Mu ’m bi cairdean an nimh riut s am fuachd, Cuid mu thràth dhiubh ri luaidh ort le grain; Tu’ d’ chuis fhanaid a ghnàth measg ’n t-sluaigh, S iad ri fuarchaint le fuath ort gach la.” VII. O’ n chaidh ar nadur a thruailleadh an tùs, S ni tha dualach do ’r durachd bhi cearr; Tha sinn buailteach do dh’ uamhar s do thnù, Leis gach tuaileas cur diombaidh air cach; Tha siol na nathrach cho aingidh us dur, Ann an naimhdeas s mi-run do luchd grais; S nimh a phuinnsein fo ’n teangaidh gu dluth, Gu sliochd na mna a ghrad chiurradh gu bas. VIII. “Thubhairt mi cheana gu ’m ’mhearachd do sgeul, S tha mi ’m barail nach breug dhomh ri radh; Tha do chainnt cho do-bhreithnicht leam fein, S nach ’eil m’ inntinn to’ airt geill dhuit sa’ phairt; Is ann tha t’ eachdraidh mar neach ás a chéill: Threig do bheachd thu le leubhadh cho ard; S mar a caochail thu t’ fhacla gun fheum, Cha bhi tlachd dhiot no speis ann sa chearn-s.” IX. O’ n chaidh ar sinnsir a bhuaireadh le ceilg, Rinn iad tailceas le cheil air an àithn; Rinn iad dimeas air iarratas Dhe, S thug iad eisdeachd le speis do ’m fior nàmh; [TD 69] Dh’ fhag siud an àlach ro bhuailteach na ’n deigh, Gu to’ airt cluaise do ’n eacoir a ghnàth, Le bhi to’ airt geill agus creideas do ’n bhreig, S a’ deanamh dimeas air sgeula na slaint. X. “Cha d’ rinn mi dimeas le tair na neo-speis, Air briathraibh firinneach Dhe no air slaint, Bha mi oidhearpach s dileas ’s gach ceum, A’ cleachdadh dichill gu geill tho’ airt do ’n àithn; Bha mi teo-chridheach s iochdar le cheil, A’ to’ airt seachad mo dheiric mar chàch; S bidh mi ghnath ga mo bheannachadh fein Air gach tràth ’n àm dhomh eiridh us tàmh.” XI. Ma bhios ar n-earb-s ás ar fireantachd fein, Bithidh ar n-urnuigh gun eifeachd s ar bron; Bithidh ar saothair gun bhrigh dhuinn s gun fheum; S ann bhios ar n-eaceart ag eirigh ni ’s mo; Cha bhi stàth dhuinn n’ ar n-oibre gu leir, Ged bheir sinn deachamh us deiric gach lò; S ann bhios ar peacaidh ag àt mar na sleibht:— Tre lagh nan aithntean cha teid aon gu gloir. XII. “Tre lagh nan aithntean mur tearnar a h-aon, Cha ’n fhios domh fàth air an saorar neach beo; Bidh siol Adhaimh gu brath dheth fo dhaors, Oibre lamh an Ti naomha tha ’n glòir: [TD 70] S ni do-radht e ri àireamh le daoin’, Gu ’n sgrios an t-Ard Righ a shaothair gu bron; An Ti tha throcair us fhabhar co caomh, Cha to’air e sgriob cho di-mhillt air an t-slogh.” XIII. Tha e iochdmhor us teo-chridheach caoin, S deigh ro-mhor aig air saothair a lamh; Chaidh a throcair thar eolas chlann-daoin, Ach tha ’cheartas neo-chaochlach gu bràth; Cha saor e ’n ciontach a sheasas cho dian N aghaidh firinn na briathraibh a’s fearr, O ’n teine lasara dian-loisgeach, Dia A mach á Criosda, Mac siorruidh a ghraidh. XIV. “Cha ’n ’eil mo pheacaidhean graineil ro mhor; Cha ’n ’eil mo nadur ni ’s mò co ro thruaillt; Cha bu tric mi air mhisg san tigh òsd, S riamh o m’ oige gu neo-ghlain cha d’ ghluais; Le neo-gheanmnaidheachd cha d’ bhrist mi snaim-posd, Cha d’ thoill mi masladh no beol-bheum an t-sluaigh; S o nach d’ choisinn mi fein dhomh do-bhron, Gheibh mi coir air an t-sòlas tha shuas.” XV. N uair dh’ aontaich Adhamh le Satan s a chlaon Ann sa gharradh, le innleachdan breig, Rioghaich peacadh us bas air gach aon Dheth ’n an àl bha gu cinntinn na dheigh; [TD 71] Dh’ fhàg siud a chruitheachd ag osnaich fo dhaors; S i mar mhnaoi ann an saothair s am pein, A’ feitheamh fuasglaidh o thruailleachd chlann-daoin’, Gu ’n togar suas iad an naomhachd clann De, XVI. “Cia mar dh’ fhaodainns’ bhi ’n sas cho ro-theann Ann sa chumhnant a bh’ ann o linn chéin? Ged chiontaich Adhamh s ged dh’ fhailling e ann, S ann bha amhghar s a challdachd dha fein; Cha robh mis’ ann san t-saoghal ’san àm San deach a bhuaireadh le mealltair nam breug, S o nach robh bidh mi saor o na chall, S cha teid mo dhìteadh na gheall-san gu pein.” XVII. Thaobh s gu ’n d’ chiontaich e ’n coimhcheang’l nan gniomh: Chaill e iomhaigh an Triath sin a’s aird; Chaill e comunn ro-bhlasda ri Dia, Thuit e sios mar chraoibh chrionaich gu lar; O b’ esan ’n stoc dh’ fhàs na mhosgan gun bhrigh, Tha sinne, ’mheanglain, mar ’n ceudna gun bhlàth, S tha sinn buailteach do dhoruinn r’a linn, O’n thuit sinn cho luath fo ’n bhinn us fo ’n chradh. XVIII. “Tha thusa dàna gu labhairt le bosd, Ag iarraidh seoil air seann nois a chur cearr; [TD 72] Tha thu ’m barail le mearachd do sgeoil, Gu ’n tilg thu thairis an doigh a bh’ aig cach; Ach ’s meanbh an earrann a leanas do sgeul-s’, Na bheir aire no eisdeachd do d’ dhàin, No bheir cluas do d’ chainnt mheallaidh le speis, Mur to’air amadain géill di ’bhios bà.” XIX. Tha ’n duine neo-iompaicht gun chiall, S e na choigreach air briathraibh na h-àithn’, E na umaidh gun eolas air Dia, Olc an comhnaidh s mi-rian ris a’ fas; Tha staid a naduir cho truaillidh s a chrìdh’ S e ga ’bhuaireadh le innleachdan bàis, Gun chomas dusgaidh, gun umhlachd do ’n Triath Gu ’n oibrich ùghdarras Chriosd air le gras. XX. “Ma bhios mi saothreach le dichioll o m’ chrìdh’, Mu leas m’ anma, gu m’ shaoradh o ’n bhàs, Tha mi ’n dochas nach fagar mi shios, Ged robh failinn na m’ ghniomh ann am pairt; Cha ’n ’eil mo ghluasad no truailleachd mo chré, Ann an uabhar air direadh cho ard, A chuid nach faod mi choilionadh dhiom fein, Ghabh Criosd ’air fein iad gu leir air mo sgàth.” XXI. Tha slainte trid Chriosda gu dearbh, Ach cha ’n ann air son airgid no feich; [TD 73] S ged tha ’n iocslaint ro phriseil ga ’tairgs Cia mar ghlacas sinn seilbh orr’ dhinn fein: Tha ar saothair s ar gniomh dhuinn gun stà, Tha ar n-oibre gu bràth dhuinn gun fheum, Gu ’n tarruing Dia sinn le liontaibh a ghraidh, Gu creideamh slainteil ’san t-Slanaighear threun. XXII. “Cha ’n ’eil mo pheacaidh cho graineil a thrian S a tha mi claistinn o bhriathraibh do bheoil-s’, Cha d’ rinn mi gadachd no meairl air neach riamh, Cha d’ rinn mi murt no droch ghniomh air neach beò; Cha d’ bhrist mi ’n t-sabaid an là sin tha naomh, Ghabh mi tamh oirr’ o shaothair mo dhorn; S ma ’s nì e tharlas nach sabhalar mi, Is trom an aireamh a dhìtear dheth ’n t-slogh.” XXIII. Tha binn an lagha ga d’ dhìteadh gach uair, S a’ teachd a nios ort le fuathas nach tlàth, Air son smaointinn do chridh’ ’bhi gu truagh, A’ sior chlaonadh gu truailleachd do ghnàth Tha tein’ us tairneanaich ard-ghuthach cruaidh, O shliabh Shinai a nuas teachd a d’ dhàil, A’ bagradh mallachd us bas ort gun truas, Gu ’n oibrich gras Righ nam buadh ort chum slaint. XXIV. “Na bi ’cur dragh orm s bi dealachadh uam, Cha bheag a charraid measg sluaigh thu le d’ ghnàs; [TD 74] Ma bhios mi caillte ’s mi fein dheth bhios truagh, Us cha tusa bheir duais ann a’ m’ ait; Caisg dhiom tabhunn do theanga gu luath, S e mar ghabh ann na m’ chluais s na chuis ghrain; Na bi ga m’ leantuinn s tho’air aire dhuit fein, Ma bhios tu sabhailt dhuit fein a bhios àgh.” XXV. Gur truagh an gliocas, an tuigse s a chiall, Dü luchd mi-riaghailt a bhi ’n dìorras co ard, Nach dean iad striochdadh do fhirinn an Triath, S a chuireadh fial dhuinn ga ’r n’ iarraidh gach là; Tha ghairdean sìnte s a ghlaodh ruinn gach ial, Chum ar tearnadh o liontaibh a bhais, S o chumhachd Shatain gu sabhail e sinn, Ma bheir sinn aoidheachd na ’r cridh dha le gràdh. XXVI. “Cha ’n fhaod thu dhearbhadh na chomhdach a chaoidh, Nach faigh mo dhichioll gu cinnteach dhomh bàigh; Nach faigh mi duais le lan bhuanachd gun dìth, Ma bhios mi gluasad ’s na gniomhaibh a’s fearr, Ged thigeadh buaireadh air uairibh a’ m’ chrìdh’, Ni mi fhuadach ás m’ inntinn gun dail; S mur faigh mi trocair tre ’n doigh sin, cha ’n fhaod Mi bhi ’n dochas á saorsa gu bràth.” XXVII. Tha staid do naduir ga d’ fhàgail fo ’n chìs, Gun chomas tearnaidh o ’n bhinn sin leat fein; [TD 75] Gun ghnè ach grainealachd tàmh na do chrìdh, S a chuid a’s fearr dheth do ghniomh mar shal breun;— Leanabh feirg thu gun teanchds theid gu dith, S diomhain t’ earbsa ri siochaint no réit, As eugmhais aithr’chais thaobh t’ anma trid Chriosd, Le gras ath-ghin’mhuinn saor thiodhlaca Dhe. XXVIII. “Cia nis an ceol air an sabhalar mi, Ma ’s e ’s gur firinn air chinnt tha thu ’g radh? Teagaisg dhomhsa cia ’n doigh air am faod Mi bhi ’n dochas á saorsa o ’n chàin: Ma tha thu ’g radhtinn nach stà dhomh bhi ’stri Ri lagh nan aithn’tean gu m’ shith dheanamh slan; Nochd dhomh ’n trasa cia ’m fath air mo shith A dheanamh ’n aird ris an Ti sin a’s aird.” XXIX. Chaidh an sgriobtur a dheachadh gu leir Le Spiorad neartmhor an De a’s ro aird’, Chum ar mosgladh le brosnachadh geur, Leis an nochdar dhuinn eucail ar craidh;— Tho dorus fosgailt am Focal A Bheil, S fuaim an t-Soisgeil ag eigheachd gu h-ard, A chum A thruaghain ’bha ’n truailleachd gu leir, A thogail suas le fior eifeachd a ghrais. XXX. “Mur dean mi aon nì le m’ shaothreachadh fein, S gu bheil mo dhichioll gun fheum dhomh gun sta; [TD 76] Urrad s creidsinn an Criosda chum réit Nach faod mi dheanamh ás eugmhais neart grais; Ciod a ni mi? cia ’n taobh gus an teid Mi ga iarraidh s mi ’n eigin an sàs? Cha ’n ’eil mi smaointinn cia ’n t-innleachd fo ’n ghrein Le ’m faigh mi fabhar an Leigh a chum slaint.” XXXI. Iarr bainne fior-ghlan an Fhacail gu luath, Leis an nochdar dhuit buaghanaibh Dhe: Ciod am fios duit mach pill e le truas, S nach fag e beannachd bheir buannachd na dheigh, Le ’n tig àm grais ort a nasgaidh gun duais, Gu cur a phlasd riut, fuil luachmhor a’ Leigh; S e Spiorad neartmhor nam feart ’thig a nuas, Chuireas smachd dhuit air truailleachd do bheus. XXXII. “Ge do theannainns ri leubhadh gu dluth, Bithidh mo chairdean rium diombach le grain; Mas e ’s gu leag mi gu leir air mo ghrunnd, Bheir iad beum dhomh s cha diu leo mo phairt; Ge do lubainn le durachd mo ghluin Ann an urnuigh le umhlachd gu lar, S ann lasas blàths agus naire na m’ ghnuis, Le eagal tair’ agus cùl-chaint o chach.” XXXIII. Cha dean eagal thaobh dhaoine dhuit cuis, Biodh t’ eagal druiteach le curam thaobh Dhe; [TD 77] Cha dean aon leisgeul do dhion aig a mhùd, Nuair a ghairmear gu cuirt thu o neamh; Ma bhacas nair’ thu o ’n t-Slanaighear chiuin, Tha ’bheul ag radh s cha dhubhradh leis breug, Gu ’n gabh e naire dhiot s baigh cha ’n faigh thu, Ach sgrios gu bas s do ghrad sgiursadh gu pein. XXXIV. “Mas teagasg fhirinneach briathraibh do bheoil-s Tha mis’ gun dochas á trocair no sith, Mi mar neach fo dhubh neul ann an ceò, Gun fhios cia ’n doigh air mo threorachadh nios; Cha ’n eol domh innse cia ’n t-innleachd no ’n seol, Air mo shaoradh o ’n doruinn gun chrich; Dh’ fhàg mo thacsa, mo neart mi s mo threoir, Bithidh mi bronach air m’ fhògradh dìth.” XXXV. Bi ri tagradh le durachd ri Dia, Bi ri urnuigh gu dion air son grais, Chum s gu ’n nochd e dhuit deadh-ghean trid Chriosd, O ’n ’s e ’n Iobairt thug dioladh na d’ àit’; O ’n ’s e ’m Faidh, an Sagart s an Righ, Bhios gu siorruidh os cionn luchd a ghrais; Dhoirt e fhuil doibh mar iocshlaint gu saor, Gu casg an iotaidh s cha traogh i gu bràth. XXXVI. “Ma dh’ ordaich Dia dhomh le riaghladh a ghrais, A dheadhghean s fhabhar ’n deigh trailleachd mo bheus, [TD 78] S gu ’m faigh mi fuasgladh tre bhuaghaibh a ghraidh, O chuibhreach Shatain ’bha ghna rium a streup, Ciod an truailleachd theid fhuadach o m’ chàil, Bha ga m’ bhuaireadh s a’ tamh na mo chre? Ciod na subhailcean caomh thig na ’n àit, A bhios a’ fas rium gu laitheil na ’n deigh?” XXXVII. Nuair thig an Spiorad ro-naomh ort a nuas, Traoghaidh t’ àrdan us t’ uabhar s t’ fhein-speis, Theid do nadur ath-ùrachadh suas, Creutair nuadh thu na d’ bhuaghaibh gu leir; Tobair grais theid dhuit fhosgladh gu luath, Gu tobhairt neart dhuit gach uair an àm t’ fheum; Lasaidh blàths ann san àit an robh fuachd, Teine graidh far ’n robh fuath mar nimh geur. XXXVIII. “Ma thig an t-oibreachadh grasmhor mu ’n cuairt, S gu ’m faigh mi fuasgladh o m’ dhualchas ri Adh’mh, Ciod am beannachadh àdhmhor us nuadh, A theid a dhortadh a nuas orm o ’n aird? Leis am fairich mi ’n caochladh gu luath Air mo smaointibh us gluasad mo ghnàis? Leis am faod mi bhi cinnteach gu ’n d’ fhuair Mi lamh-an-uachdar us buaidh air mo nàmh?” XXXIX. Teichidh talach us farmad us tnù; Teichidh cealgaireachd lubach s mi-bheus; [TD 79] Teichidh macnus us anacaint gun sudh, Cainnt neo-tharbhach s baoth shugradh gun fheum; Theid an-tograidhean talmhaidh air cùl, Bha ga d’ thearbadh o churam thaobh Dhe; S e Criosd a leanmhuinn rùn t’ anama ’s gach cuis, S cha dean thu earbsa ni ’s mò na d’ neart fein. XL. “N teid mo chaochaladh gu h-iomlan ’san uair O m’ uile thruailleachd bha fuaighte ri m’ chré? No ’m bi mi foirfe an naomhachd cho luath, An teid mo thionndadh gu nuadh us ùr-sgeimh? No ’m faigh am peacadh a steach air mo smuain Gu crioch mo shaoghail s mo chuairte fodh neamh? No ’m faigh fath orm gu bràth o sin suas Gu ’n teid mo chaireadh ’san uaigh leis an eug?” XLI. Cha bhi thu iomlan an naomhachd a chaoidh Gu crich do laithean s do shaoghail fo ’n ghrein, Gus ’n tig cuireadh a bhais ort o ’n Righ, Mar theachdair samhchair gu oighreachd nan neamh; Ach uile thograidhean t’ anma bidh stri Gu plaigh us salachar do chridh’ chur ri srein; Tha gras ro-neartmhor do d’ anfhainneachd o Chriosd Gu casg gach anabas s droch ghaoid riut tha streup. XLII. “Mur faigh mi cuibhteas an truailleachd gu bràth Gus an la ’n tig am bas air mo thòir, [TD 80] S gu ’m bi ’m peacadh rium fuaight’ ann am pairt Gus an la ann sam fag mi an deo; Dean domh innse gu cinnteach an tràths Cia mar dhìreas mi ’n aird air le treoir? Ciod na buaghaibh ’san gluais mi gach la, Ri ré mo chuairte am fasach nan deoir?” XLIII. Bithidh tu basach’ do ’n pheacadh le buaidh, S tigh’nn beo do fhireantachd suas, ceum air cheum O neart gu neart bithidh tu fas o sin suas, Ann sa ghras bheir dhuit fuasgladh ’s gach beud; Bithidh t’ earbsa laidir á fabhar an Uain, A dh’ oibrich slaint’ dhuit le bhuaghanibh treun; Is e chaisg do nàmh dha ’m bu traill thu bha truagh, Gath-nimh an dragoin ’s e bhuail le sàr bheum. XLIV. “Nach robh na creidmheich a b’ aird a dol clì, Mar tha sgriobtur a Bhiobuill ’to’airt sgeul? Mar tha e ’gradhtin mu Dhaibhidh an Righ, S a chuid a b’ fhearr dheth na naoimh sin gu leir; Gu ’n robh iomadaidh failinn na ’n gniomh, Bha ga ’m faomadh o iarratas Dhe; S an gearan bronach bh’ aig Pol mar an cian’, Air gach leon a bha fiachain ris fein.” XLV. Bha iomadh tuisleadh ro bhuailteach do naoimh, O fhuigheall truailleachd bha stri riu san fheoil; [TD 81] Bha Daibhidh suairce ga bhuaireadh s ga chlaoidh S caochladh uairibh a claonadh o ’n choir, Bha saighdean cràiteach a ghnà’ teachd gu chrì, Teachdairean Shatain bha sior ghleachd ri Pol; Is cumhachd grais bha ga ’n tearnadh gu saor, O neart a namhaid bha dian orra ’n tòir XLVI. “Ma bhios mo namhaid a’ streup rium s a’ stri Le saighdean sìobhaide siubhlach ga m’ leon, Am faod mo choguis bhi reidh rium le sith Ma bheir e beum dhomh s gu ’n claon mi o ’n chòir! Ciod e bheir sòlas no dochas dhomh ris Gu ’m faigh mi trocair o ’n Ti sin tha mor? Gu ’m faigh mi seilbh air an oighreachd gun chrich Tha ’measg nan ainglean an rìoghachd na gloir?” XLVII. Bithidh do choguis a ghnath na glan duisg Air eagal sleamhnachadh cuil a chum lochd; Bidh Spiorad Naomha nan gras ort mar stiuir, Is e ’neart a shabhalas tu o gach lochd; Ged fheuch do namhaid gach innleachd na run, G iarruidh fàth gus do chiurradh gu goirt, Bithidh Criosda laidir mar gheard air do chul, Gu casg gach amhghair s droch ionnsuidh thig ort, XLVIII. Ged thig do namh ort le draothachd mu ’n cuairt, Cha dean thu faomadh le bhuairidh ga d’ dheoin, [TD 82] Ged gheibh e fàth ort gun fhios duit air uair, Dol fo imcheist trom-uallach s fo bhron, Le diobhail misnich ged thuit thu fo ghruaim, Bheir gras t-Fhir-saoraidh dhuit fuasgladh us treoir, S cha bhac geur-leanmhuinn no anacaint an t-sluaigh, Thu gun soirbheachadh suas an deagh nos. XLIX. Cha bhac geur-leanmhuinn no anacaint chloinn daoin, Thu gun ghaol a tho’airt daonnan do ’n àithn: Cumar thu le a bhuaghaibh ro chaomh, Gu tigh’nn suas ann an naomhachd s an gras, Gu ’n tig an t-àm faisg air laimh ann san triall Thu gu saoghal na siorr’dheachd gun dail, S an giulain ainglean air culthaobh an sgiath Thu gu luchairt an Dia sin a’s aird. L. Theid casg air bron, sguiridh deoir agus caoidh, Lasaidh sòlas s toilinntinn na ’n àit; Theid gach dòlas air fogradh a chaoidh, Bha ga d’ leonadh fo chuinnsear do namh; Bithidh cliù Iehobhaih mar cheol duit gach uair, Gloir an Uain, o ’n ’s e buanaich dhuit slaint; O chumhachd Shatain se dh’ ardaich thu suas, Le neart a ghairdein thug buaidh le cruaidh spairn. LI. Nuair a sheidear an Trombaid le fuaim, Le guth an Ard-aingil nuas o na neoil, [TD 83] Leis an duisgear na mairbh ann san uaigh, Bha gu h-iosal na ’n suain fo ’n an fhod, S a thig am Breitheamh, le ’n gairmear an sluagh, Leis an cruinn’chear iad suas chum a mhòid; Gheibh thusa seilbh air an oighreachd neo-thruaillt, Nuair theid na h-aingidh air fuadach gu bron. LII. Nuair theid na h-aingidh gu priosan na claoidh, Do ’n ifrionn iochdraich ’s nach cluinntear do cheol, Ach gul us giasganaich fhiacal us caoidh, Sgreadail chianail fo phiantaibh us deoir, Bithidh aoibhneas siorruidh, nach criochnaich a chaoidh, Do ’n mhuinntir dhiadhaidh a chiosaich an fheoil, Oir trid an Uain fhuair iad buaidh air gach baogh’l, S bithidh ’n crun neo-thruaillidh measg naoimh dhoibh an glòir. [TD 84] AN NUADH BHREITH NO GLEACHD AN T-SEANN DUINE AGUS AN DUIN’ OIG. “Gu ’n cuir sibh dhibh, thaobh a’ cheud chaithe-beatha, an seann duine, a tha truaillidh a reir nan ana-miann cealgach; agus gu ’m bi sibh air bhur n-ath-nuadhachadh ann an Spiorad bhur n-inntinn; agus gu ’n cuir sibh umaibh an nuadh-dhuine, a tha air a chruthachadh a reir Dhe am fireantachd agus am fior-naomhachd.”—Ephesianaich iv. 22-24. LUINNEAG. THA duin’ òg us seann duin’ agam, Tha duin’ òg us seann duin’ agam: Nach robh ’n seann duin’ air mo chulthaobh, S an duin’ òg ni ’s muirnich agam! I. Seann duin’ mi o leasraidh Adhaimh O ’n do shiolaich mi thaobh nàduir, Ach duin’ og tre Léigh na slàinte Shaor o ’n bhàs mi tre ghràs naisgte. Nach robh ’n seana duin’ na ghrain domh S an duin’ òg na ghradh ni ’s faisge [TD 85] II. Rinn an seana duin’ daor-thràill dhiom Thug mi ’m braighdeanas do Shàtan, S e’n duin’ òg a shaor o mhàig mi Dh ’ionnsuidh slàint o phlaigh a’ pheacaidh. Leag an seann duin’ ann san ùir mi S e’n duin’ òg a dhuisg a mach mi. III. N uair a thàir an t-òg a m’ ionnsuidh Fhuair e’n seana duin’ na dhùsal, Le cheud fhàilte rinn e dhùsgadh, Siud fo lùirich thugadh braidean! Chaidh an seana duin’ fo luirich S e’n duin’ òg a ruisg am brat deth. IV. Air a bhonn do chaidh an comhrag Tarruing lann ro ghleusd’ air gheòiread, Fhuair an seann duin’ buille leonaidh, Nach cuir e ri bheo ás altaibh. Chaidh an seana duin’ gheur chiùrradh Sheas an t-òg a chuis mar ghaisgeach. V. Riamh o sin cha ’n fheud iad còrdadh Ann an réit cha ’n fhan iad còmhlamh, Cha ’n àraichear le aona sògh iad S iad an còmhnuidh a’ co-ghleachdadh. Ach tha ’n seana duin’ cho brùideil S an duin’ òg cho cliùiteach tlachdmhor! [TD 86] VI. Dithis iad nach còrd an càraid Ged tha ’n còmhnuidh san aon àros, Gus a leagar nuas am pàilliun Ann sna ghabh iad tàmh mar chairteal. N seana duin’ gu carach lubach S an duin’ ur to’airt cuis gach gleachd deth. VII. Cha dean imeachd iad mar chàirdean Ged a shaoilt gum b’ iad na bràthairean, Bhi co-chàirdte san aon nàdur Air an taobhs do ’n bhàs cha tachair. N seann duin’ lan do chàil na bréine S an duin’ òg na bheus cho maiseach. VIII. Is e’n seann duin’ neach a’s gòraich, Ach ’s e Aosd’ nan làithean m’ òig-fhear An seana duin’ na riogh an tós orm, S ni an t-òig-fhear na stòl-chas e. An seana duin’ s a lus ga ’fhagail S an duin’ òg a’ fas ni ’s neartmhoir. IX. Is e’n seann duin’ leam a’s annsa Ach ’s e cusbair m’ fhuath us m’ anntlachd, S mi do ’n òig-fhear am bith naimhdeis Ged ’s e m’ annsachd e s mo chaidreamh. An seana duin’ na ghalair bais domh S an duin’ òg air gras ga m’ altrum. [TD 87] X. Tha mi bàit’ an cuan an t-seann duin’, Fo gheur fhuar-dhealt s fuachd a’ gheamhraidh Thig an t-òg na ghlòir gu ’theampull Chuireas mis’ a’ dhanns’ le m’ chasaibh. Is e’n seann duin’ chuir fo neoil mi S e’n duin’ òg mo lochran laiste. XI. Ged is duilich leam an sgeula An seana duin’ bhi dol g’a cheusadh, Aig an òg bidh buaidh an t-séisdidh S ann leam fein gun bhreig is maith siud. Bidh an seana duin’ fo mhùiseig Cuiridh ’n t-òg an cuil gu grad e. XII. Bheir an t-òg fo bhuaidh an seann duin’, Ni e òglach dheth fo cheannsail, Dhìdean leagaidh e s a dhaingneach Le thréin laimh gu ’m prann e ’chlaigeann. An seana duin’ ri dealbh dhroch innleachd S an duin’ òg a sior tho’airt chreach air. XIII. Is mor ioghnadh e le reusan Teagasg diomhair seo mu sgeula: Na leth-aona seo bhi ’m’ chreubhaig S gur mi féin le chéil’ mu seach iad: Is mi seann duin’ do thaobh nàduir Ach duin’ òg tre ghras a nasgaidh. [TD 88] XIV. Mar tha ’n seann duin’ s an duin’ òg ud Ann an aon a’ gabhail còmhnùidh Aon diubh neamhuidh, aon diubh feolmhor, Toimhseachan ro mhor gun ag e. N seann duin’ miannachail us geocach S an duin’ òg o ghloir na feartaibh. XV. Aon air mana teachd beo dhiubh Aon air dusalach an otraich, Mis’ an cuimrigeadh an comhnuidh S an aon lòn nach cord ri neach dhiubh. N seana duin’ do reis na feola S an duin’ òg cha chord ris srad deth. XVI. Ged a rinn an seann duin’ m’ fhàgail N culaidh bhreun mo bheusaibh gràineil Spionar leis an òg mar àthainn Mi a mach o’n àmhuinn lasraich: Dh’ fhag an seana duin’ gun lùths mi S an duin’ òg ás ùr ga m’ neartach. XVII. Is mi-shon’ an creutair beò e S i thoil-inntinn meud a dhòlais Shonas ri a chàil neo-choirrdte, Miann a shòlais-sa ga chreachadh. Seann duine ga m’ chradh le bhuairibh S an duin’ òg ga m’ fhuasgladh asda. [TD 89] XVIII. Ni ach corruich Dhé cha ’n òl e Ioc-shlàinte cha ’n iarr ach dòruinn S a chàil mhiannach, chiocrach, fheòlmhor, Mhisgeach, gheòcach ’n tòir air mallachd: N seana duin’ cho salach gruideil S an duin’ òg cho cùbhraidh fallain. XIX. S e féin-mhealltair’ th’ ann an còmhnuidh S i thoil féin is iodhal mhòr dha, A mhiann a riarachadh ’s e dheoin e Dòruinn bheir e air do-chaisgte: Seann duin’ ga mo chlaoidh le mhiannaibh S an duin’ òg le chiall ga ’chasg dhiom. XX. Bhrù nuair lionas e gu sàthach Le chuid féinealachd ga àrach, Eiridh suas gu h-ana-dàn e A shràidimeachd air bharr nam baideal: N seana duin’ ag iarraidh ’n aird orm S an duin’ òg le ghras ga ’bhacadh. XXI. Cia cho mòr s a thogt an àird e Chionn nach caochail e na ’nàdur Thuiteadh sios e mar a b’ abhaist E na ’eabar a sàs sa’ chlabar: Seann duin’ aig na poitean feola S an duin’ òg ri gloir dlu-bheachdaidh. [TD 90] XXII. Fhuair na mhealltair mi e ’n còmhnuidh Le ’chuid gealltanasaibh mòra, Le dheis ghil a’ sìor cur sgleò air S mi ’n dùil gu ’m b’e an t-òig-fhear macant! Seana duin’ ga m’ mheall le dubhradh S an duin’ òg to’airt sùl dhomh dh’ fhaicinn. XXIII. Dh’ fhàg a chleasachd mi cho baoghalt Us gu ’n creidinn ’bhriathra faoine, E ràdh, an uair bha ’n t-òg ga m’ shaoradh Uaith, gur sgriob an aoig bha ’m fagus: Seana duin’ cur orm droch ghnuis-bhrat S an duin’ òg ga ’rusgadh sracta. XXIV. Dh’ fhàg siud m’ fhaireachduinn neo-stòlda, Uair ag itealaich sna neòltaibh Uair ga m’ iomairt san dùn òtraich Ri fair còmhlamh s mi a’ m’ chadal: N seana duin’ ga m’ fhagail tonn-luaisgt S an duin’ òg mo shuaimhneas caidreach. XXV. Uair s mo chas air carraig chòmhnaird Mi gu binn a’ seinn nan oran Uair ri toirm air teud ro bhrònach Agus bil mo bheòil gun ghabadh: N seann duin’ dh’ fhàg mo bhuadhan duinte S an duin’ òg to’airt dhiubh nan glasan. [TD 91] XXVI. Nuair a thig an t-òg gu sheòmar Theid an seann duin’ sin a leònadh, Saoilimid gu marbht gun deò e Us nach tig e beò le gradaig: N seana duin’ ri call a dheorachd S an duin’ òg tigh’nn beo air thapadh. XXVII. Gus an tigeadh e na dhéigh sin Le chuid arm gu h-ùr air ghleusadh, Feuchainn ionnsuidh ni bu tréine Le geal sgèimh an éididh-bhradaich: N seana duin’ ga mholadh fein domh S an duin’ òg gu treun ’cur smachd air. XXVIII. Chuirinn feum air ol an ùngaidh, Thogail lannan far mo shuilean, Gu ’n geur amhaircinn le dùrachd Mu an aithnichinn gnùis a’ mhadaidh. N seana duin’ ga m’ char le cuilbheart S an duin’ òg ri m’ chùl air fhaicill. XXIX. Ged is tric a rinn e tràill dhiom To’air aobhair casaide do Shàtan, Dh’ innseadh an duin’ òg gu sàmhach Nach robh stàth dha bhi ri tagradh: Seana duin’ cur liontaibh bais domh S an duin’ òg ga m’ thearnadh asda. [TD 92] XXX. Ged tha m’ pheacadh dearg mar scàrlaid Mar an corcair tre ro-dhànachd, Trusgan sgiamhach na mor-shlainte N làthair m’òig-fhear rinn mi maiseach: Dh’ fhàg an seann duin’ tinn le plàigh mi S an duin’ òg to’airt slaint air ais domh. XXXI. N uair a dh’ fhoillsicht a ghnùis òirdheirc Rach an seann duin’ sin air fògradh, Mach á ’chùirte le cheann còmhdaicht Shaoilt nach tig e m’ chòir ni b’ fhaide; N seana duin’ a’ teich fo mhuiseag S an duin’ òg to’airt lùiths a neart ás. XXXII. Ach bha ’chealgaireachd cho lùbach Daonnan seòlt mar shionnach chùiltean, S ann a gheibht ri meairl an liùgair Ann an seòmar cùil Bhenhadaid! N seana duin’ ga fhal an cuiltean O’n duin’ òg s e’n dùil nach glact e. XXXIII. Oir tha innleachdan cho dùbailt E’n cruth càirdeis ach droch-rùnach, S e ghlain-amhairc dheanadh cùis domh Rannsachadh char-lùb an t-sladair: N seana duin’ s e ghnàth droch-runach S an duin’ òg s gach cuis tigh’nn trasd air. [TD 93] XXXIV. Tha a bhraighdeanas ga m’ chiùrradh Anail breun a chléibh ga m’ mhùchadh, Dh’ fhàg mi fann an ceann na h-urnuigh Dh’ easbhuidh driùchd an ùraich neartaich: S e’n seana duin’ a dh’ fhàg gun lùths mi, S an duin’ òg chuir sugh na m’ altaibh. XXXV. Ged tha mi s an seann duin’ graineil A’ co-chordadh san aon nàdur, S e duin’ òg mo threòir s mo shlàinte Ceòl mo ghairdeachais us m’ aiteis: S e’n seana duin’ a chlaon o’n chòir mi Bheir an t-òg le chord mi faisg oir’. XXXVI. Chuir an seann duin’ mi ’san làthaich Ga m’ shior aonagraich sa’ chlàbar, Chuir an t-òig-fhear suas mi sàbhailt Chor us nach do thair e m’ thachdadh: N’ seann duin’ g imlich na h-ùrach S an duin’ òg gu dluth ri tagradh. XXXVII. S e’n duin’ òg an treun-fhear glòrmhor Do réir m’ fheumsa bheir e treòir dhomh, Seasar eadair mharbh us bheò leis Bheir e lòn us sògh do m’ altrum: An seana duin’ ga m’ bhual le dhornaibh, S an duin’ òg le treoir ga chasg dhiom. [TD 94] XXXVIII. Fàilt a ghnùis is ùrach beò e, Chuireadh lùths a’ m’ dhùirn gu còmhrag; Chur air cùl an trùthair seolta Le fiaclaibh mor le ’m b’ dheoin mo chasgairt: Bhiadh an seann duin’ mi air plaosgan S ghabh an t-òg na ghaol dhiom ath-thruas. XXXIX. N uair bhiodh m’ anmhuinneachd gun tàbhachd Mi gun airm s tre fhailbh air fàilinn, Thigeadh m’ òig-fhear le ghnùis fhàilticht A lann tarr’ngt le ’n gearrt righ Agag: Dh’ fhàg an seann duin’ mi lan fàilinn S thug an t-òg le ’ghrasaibh neart dhomh. XL. Is mòr mo chall le easbhuidh graidh dha Ged is tric a shaor o’n bhàs mi, Tobhairt neirt domh, eòlais, slàinte, Mo Righ e, m’ Fhàidh us mo Shagart: N seann duin’ a’ cur bac’ air m’ urnuigh S an duin’ òg cur tuis air m’ altair. XLI. Is aobhar bròin ro mhòr dhomh s nàire Cho lion uair s a rinn mi tàir air, A’ tionndadh m’ chùl ris ’nuair a bha mi Sàbhailte fo sgàil a bhrataich: N seana duin’ to’airt uam mo dhochais S e’n duin’ òg mo chord us m’ achdair. [TD 95] XLII. S tric a shaoil mi gu ’m b’ chrioch bàis domh N uair bha dheiligeadh ’n rùn-gràidh dhomh, Glanadh a’ chruithneachd o an chàthaidh A ghuit na làimh aige gu fasgnadh: N seana duin’ a’ meudach m’ uamhais S an duin’ òg to’airt suaimhneas ceart domh. XLIII. Cainnt an t-seana dhuin’ ga m’ thàladh Le droch mhùinnteachd s grùid an àrdain, G iarruidh mo dhùil tho’airt deth fhàbhar N uair b’ e ghairdean mo chul-taice: N seann duin’ deanamh daor-thraill dhiom S an duin’ òg to’airt aite Mhac dhomh. XLIV. Dh’ fhàg an seana duin’ cho bath mi Fulang calldaich a’ to’airt sgàth dha, Deanamh dimeas air m’ aon ghradhach A bheireadh dhomh-sa blàths fo fhasgadh: Dh’ fhag an seana duin’ mi gorach S gliocas an duin’ òig sior phailt dhomh. XLV. Is olc an companach seann Adhamh Beul gun bhreug thug corp a’ bhàis air, Cha sheinn a leam air a’ chlàrsaich N uair bhios mo ghàirdeachas fallain: Tha duin’ og us seann duin’ mar rium Tha duin’ og us seann duin’ mar rium An seann duin’ a’ bac mo shòlais S an duin’ òg ’cur beo na m’ anail. [TD 96] XLVI. Is tric a sheirm e us nach b’ fheairde Mise bhrionnal baoth gun stà dhomh S e ghuth a chluinneamaid ni b’ àirde Cluicheadh tràth air dàn a mheallaidh: N seann duin’ ga mo dheanamh baoghalt S m’ òig-fhear ga mo shaor o charachd. XLVII. Dh’ fhàg siud tonn-luaisgt mi an còmhnuidh, Thuig us uaithe mar na Locuist, Acrach, iotmhor airson trocair S iomlanachd mo stòir gun ghainne: S e’n seana duine ao’ar mo luasgaidh S e’n duin’ òg mo shuaimhneas fallain. XLVIII. Tha mi aineolach s làn eòlais Tha mi dubh ach geal gun sgleò mi, N dorchadas fo dhuibhr an còmhnuidh Solus mo lòchrain sior lasadh: N seann duin’ ga m char an comhnuidh, S an duin’ òg na ròd ga m’ tharruing. XLIX. Tha mi bochd s a ghnàth lan saibhreis Brònach na mo chonn s làn aoibhneis, Bacach, leòinte s mi làn-choimhlìont Mall s a’ ruith gu teann le cabhaig: An seana duin’ ga m’ fhagail daibhir S e’n duin’ òg mo shaibhreas falaicht. [TD 97] L. Tha mi dall s mo fhradarc dùbailt, Tinn s mi slàn s a ghnàth ga m’ chiurradh, Sòlasach s an còmhnuidh tùirseach, Gaoideil, grùideil us glan fallain: N seana duin’ a’ dall mo shuilean S an duin’ òg to’airt dhiubh nan lannan. LI. Tha mo lotan mòr s mo chreuchdan Us mi slàn gun chàil do eucail, Iomlan s neo-fhoirf le chéile Sàsaicht gun éis s mi falamh: N seana duin’ ga m’ fhagail craiteach S an duin’ òg mo shlaint o ghalair LII. Tha mi fuathar us ro ghràdhach Tha mi duaichnidh ach ro àillidh, G imeachd ris an ùir a’ snàgadh S a’ marcachd àrd le buaidh-chaithream: Ni an seann duin’ m’ fhagail fuathar Ni ’n duin’ òg mo shnuadh a ghlanadh. LIII. Tha mi siochainteach s fo amhladh Air bheag dòchais ach làn-earbsach, Tuisleach tuiteamach s làn-dearbhta Falbh nach sleamhnuich uam mo chasaibh: N seana duin’ ga m’ fhagail anmhunn S an duin’ òg gu calm ga m’ neartach. [TD 98] LIV. Tha mi làg ach treun us làidir Creachte, spùilt us m’ ionntais làn domh, Sileadh dheur s a’ deanamh gàire Maill’ ri Sàrah saor tre ghealladh: N seana duin’ ga m’ lot le bheumaibh S e’n duin’ òg mo Leigh o’n ghalair. LV. Aimideach ach glic a ta mi, Aon air faondradh mi san fhàsach, Aon do-ghluaist air carraig slàinte Bunait láidir i nach caraich: N seana duin’ ga m’ fhàg fo luasgan S an duin’ òg gach uair mo charraig. LVI. Tha m’ iobairt gràineil agus m’ urnuigh Ach ged tha, tha m’ fhàile cùbhraidh, Theid e’n àird mar dheataich tùise Pillidh e le driùchd nam beannachd: N seana duin’ ga m’ fhagail mùchaidh S an duin’ òg to’airt lùthais do m’ anail. LVII. Is cuspair feirge mi do ’n àrd-Righ Cuspair deadh-ghean agus fàbhair, Tha mi mallaichte na làthair Us beannaichte a ghnàth na shealladh: Thug an seann duin’ mi fo dhìteadh S shaor an t-òg mi le daor-cheannach. [TD 99] LVIII. S oighre mi air ifrinn s leir-sgrios Oighr air gràs s air Paras Dé mi, Air na h-aingidh ’s mi ’n ceann-feadhna Us mi airidh nèamh nan aingeal: Thug an seann duin’ mi gu leir sgrios Dhoirt an t-òg fhuil fhein ga m’ cheannach. LIX. Is peacach gràineil mi us firean Is Satan mi do reir na firinn, Us gineil an àrd-Righ gu direach Chaoidh nach ditear le binn-sgaraidh: Dh’ fhàg an seann duin’ naimhdeil geur mi Rinn an t-òg dha fein mi’ m’ charaid. LX. Is creutair truagh mi tha do-bhronach Sona suaimhneach le sòlas, Cha dlighear urram dhomh no bosda Ged ’s leam oighreachd glòir us talamh: Dh’ fhàg an seann duin’ mi cho truaillidh S an duin’ òg gach uair ga m’ ghlanadh. LXI. Is creutair tha gun bhuaidh gun fheum mi Gidheadh cho luachmhor us gur éigin, Nach bi mhuinntir fhoirf’ sna nèamhan Iomlan ás m’ eugmhais mar riu: Rinn an seann duine cuis-ghrain diom S e’n duin’ òg a ghradhaich m’ anam. [TD 100] LXII. Fhuair mi suilean leis am feud mi Sealltuinn air an tì nach leir dhomh, Amharc air-san ann san eudann Roimh ’n teich néamh nan speur us talamh: Thug an seann duin’ uam mo shuilean Thug an t-òg dhomh ungadh seallaidh. LXIII. S e bhi ’g amharc na ghnùis ghlormhoir Sòlas slàinte fhad s is beò mi, Ach nam faicinn a ghnùis oirdhearc Cha ’n fheudainn a bhi beò na shealladh: Leag an seann duin’ mi ’n an-dochas S thug an t-òg mi beo o’n talamh. LXIV. Chì sibh gur mi ’n creutair neonach Cuspair amharc aingle s shlòigh mi, Anabas na h-uile fòtais Ach ni ’s glòirmhoire no aingeal: Rinn an seann duin’ cuspair fuath dhiom, S an duin’ òg thug buaidh air thairis. LXV. Nach ioghnadh leibh-sa mar a ta mi Mi bhî tinn le galair slàinte, S m’ aona-ghaoil na m’ anam tàmhachd Gun àite agam dha gu ghabhail: Tha ’n seana duin’ a’ fàs leam suarach S an duin’ òg na luach do-cheannuicht. [TD 101] LXVI. Ged is òigh mi tha ro fhior-ghlan Rinn mi striopachas le briodal An t-seana duin’ a chuir fo nial mi, Ni tharruing orm-sa priam a chadail: Rinn an seana duin’ mo thaladh N uair bha m’ òig-fhear graidh na chadal. LXVII. Mar churaidh mi a dhùisg o dhaoraich Dh’ éirich mo fhear-fair us fraoch air, Fhuair e ’n Eglon mi fo dhaorsa Leig e mi fa-sgaoil gu h-aith-ghearr: Fhuair mi fuasgladh o’n t-seann laoch ud Leig an t-òg a ghaorr m’ a chasaibh. LXVIII. Ghlac na Canaanaich mi ’n uair sin Rinn iad braighdeanach gu luath dhiom, Shéid iad sin an trompaid fuaimneach Thog iad bratach suas le caithream: Chuir an seann duin’ orm droch-bhuaireas Mhill mo shuaimhneas car tamuill. LXIX. Ta mi fosgailt do gach buaireadh, Mar thobar seulaichte neo-thruaillte, Mo chridhe briste troma-bhuailte Gun aobhar gruamain domh no gearain. An seana duin’ ag iarr srian-fhuasgailt S an duin’ òg le buaidh ga ’cheangal. [TD 102] LXX. Iodhail ga mo tharr o’ m’ shuaimhneas Us mi air bhi call mo luaidh dhoibh, Is àite tàimh mi gach eun fuathar Ged a chaidh iad uam a sgaradh: N seana duin’ ga m’ cheangal ri m’ iodhail, S an duin’ òg o’ m’ mhiann ga m’ fharadh. LXXI. Ged is ciomach mi fodh dhaorsa Braighdeanach a bhàis gach aon uair, Cha reicinn cuibhrichean mo shaorsa Air saibhreas gach maoin air talamh: N seann duin’ ceangailte fo dhìteadh Aig an òg fo dhaorsa-geamhail. LXXII. Tha mo chnàmhan sgàint o chéile Mar shoitheach briste breoit do chré mi, Ach dlù-cheangailte r’a chéile Eadar altan, fhéithean s bhannan: Dh’ fhàg an seann duin’ mi na m’ eiginn Shaor an t-òg mi le treun tharruing. LXXIII. Tha mi loma ruisgt gun chòmhdach Fo dheis uir do dh’ éideadh glòrmhor, S mi ’n daor thràill air dun an òtraich S Prionns ro oirdhearc chaoidh a dhealras: Dh’ fhàg an seann duin’ lomnochd ruisgt mi, S an duin’ òg ás ùr ga m’ fhalach. [TD 103] LXXIV. Is creutair marbh mi chaoidh nach bàsaich Sior theachd beò air lòn deadh-àraich, Bàsachadh gach là le slàinte Seargt s a sior fhàs fo bhlàth fallain: N seana duin’ a’ searg o fhriamhaibh Us fàs an òig ro sgiamhach sgeànail. LXXV. Ged is saor mi o gach truaighe S éiginn domh gu ’m faic mi truailleachd, Ged nach adhlaicear san uaigh mi Gu là bhràch tighinn uaip’ cha ’n fhaigh mi: Thug an seana duin’ do ’n uaigh mi S e’n duin’ òg thug buaidh air thairis. LXXVI. Tha mo chaoile dhomh na reamhrachd Tha mo ghorta daonn na saill domh, Mo shith a’ meudachadh m’ fhior ann-sith Us naimhdeas ri m’ annsachd ceangailt. N seana duin’ a sas san t-saoghal S an duin’ òg o ghaol ga m’ sgaradh. LXXVII. Ged a fhuair mi m’ aon-gaoil iarraidh Tha mo shùil na dhéigh gu cianail, Ged ’s dlùth E eadar mo dha chiochan S fada cian E ás mo shealladh: Dh’ fhàs an seana duin’ na chuis-ghrain domh S an duin’ òg le ghradh ga m’ tharruing. [TD 104] LXXVIII. Mi a’ deanamh ni nach b’ àill leam A’ to’airt fuath do ’n ni a b’ fhearr leam A’ to’airt gaoil do ’n fhior chùis-ghràine Us gur e mo shlàint mo ghalair: An seana duin’ air fàs na phlaigh domh S e’n duin’ òg aon-gradhach m’ anam. LXXIX. Gun mi ’g amharc air ni ’s réidh dhomh Mi bhi faicinn ni is péin domh Ta mi sealltuinn ni nach léir dhomh Ged tha mi gu geur ga amharc: Dh’ fhag an seana duin’ cho dall mi Us thug an t-òg glain-amhairc ghlan dhomh. LXXX. Cha mhi-fein mi féin oir tha mi M neo-ni; ’s e’n Ti ’s mi is fearr domh, Mo chaithe-beatha ann sna h-àrdaibh Mi m’ fhear-àiteachaidh air talamh: N seann duin’ triall gu tìr na di-chuimhn S an duin’ òg ri Criosd dlu-cheangailt. LXXXI. Sheann duin’ ta ri éisneachd m’ òrain Nach do shealbhaich deadh-ghean m’ òig-fhear Mur gabh thu ri gairm a thròcair Fhearg bidh dòruinneach do t’ anam: Cha ’n ’eil òg ach seann duin’ mar riut, Cha ’n ’eil òg ach seann duin’ mar riut, Tilg an seann duin’ air do chultaobh, S gabh an t-òg mar t’ earradh. [TD 105] LXXXII. Fòghlum faigh air brigh mo chòmhraidh Feuch gu reusanta s gu còmhnard, S mar treabh thu le m’ agh gu seòlta Bidh mo thòimhseachan-s ort falaicht. Cuir an seann duin’ uait gu h-ealamh, Cuir an seann duin’ uait gu h-ealamh, Fàs m’ un t-seana duin’ caoin-shuarach, S bheir an t-òg dhuit buaidh le caithream. LXXXIII. Gabh sar-bheachd air luach na tròcair Peacaich bheir o bhruaich na dòruinn, Steach tre dheuchainnibh co mòra Gu fairg glòrmhor ’boillsg mar gloinidh: Mu ’n to’air an seana duin’ do ’n uaigh thu Grad theich uaith a chum na carraig. LXXXIV. Far an seinn iad gu luath-ghàireach,— Clàrsaichean do Dhé na ’n làmhan, Oran Mhaois s an Uain a ghràdhaich Iad s a shaor o ’n bhàs trid fhal’ iad. Dh’ fhag an seann duin’ thu fo ’n truaighe Teich gu luath oir ’s luachmhor t’ anam. Na meas fonn an t-seann duin’ eutrom Ge’ b’ àrd fhuaim am beul an t-saoghail Fhuaireadh leam-s e trom s gun d’ shaoil leam Gu ’m b’ shlainte domh bhi saor o ’eallaich. [TD 106] A’ BHUAIDH LARACH: NO AM PEACADH. EARRANN I. I. THA mi an-shocrach, bruite, Tinn, fo ghalair ro chiuirte, Dh’fhag neo-gheanail gun sunnd mi; Fàth mo ghearain s mo thursa, Truimead m’eallaich ri ghhiulan, Mi gun neart, mi gun luths s mi gun tàbhachd, Mi gun neart, &c. II. Tha uile bhuadhannaibh m’ anma Air an truailleadh s an salachadh, Lan do thuargneadh s do anagna, Lan do fhuath us do aingnidheachd, Lan do uabhar s do anabarr G àt an uaill le fior chealgaireachd Shatain. G àt an uaill, &c. III. Cridhe cruaidh mar an ailbhinn, Druite, duinte gun oircheis, Naimhdeil, graineil, neo-gheanmnaidh, Ionad taimhe gach anamaint,— [TD 107] Tobair nimhe ro shearbh e, Lan do phiunnsean ro mharbhteach an Dràgoin. Lan do phuinnsean, &c. IV. Tha m’inntinn dorcha gun eolas, Mi duint an duibhre mar chleoca, M’uile bhreithneachadh feolmhor, Gun fhois ach daonnan neo-stolda; Tha gach cuidhl’ ás an ordugh, Mar a chuibhrig an sgleo sin mo nadur. Mar a chuibhrig, &c. V. Tha m’uile thograidhean truaillidh, Tha m’uile aignidhean luaineach, Mar an fhairg’air a luasgadh, A sheidear thuig’agus uaidhe, Gun fhois gun tamh air mo smuaintinn, S m’uile dhichioll gus fhuadach gun stà dhomh. S m’uile dhichioll,&c. VI. Ged tha’n guth rium ag eigheach, Cha’n ’eil m’inntinn ’tobhairt géill da, Tha mo chridh’air bheag speis da, Tha mo chluasan gun eisdeachd, Tha mo shuilean gun leirsinn, Mi dol clì anns gach ceum’n uair is fearr mi. Mi dol clì, &c. [TD 108] VII. Is creutair aimideach truagh mi, Tha do mhearachdan buailteach, Fein ga m’ mhealladh s ga m’ bhuaireadh, G eirigh’n ceannairc s an uamharr, Gath na nathrach ga m’ ruagadh Air gach taobh ga mo bhualadh gu laidir. Air gach taobh, &c. VIII. Tha e daonnan ga m’ ruagadh, Air gach taobh air an gluais mi, G iarraidh fàth air gach uair orm, Le ghath basmhor gun truas rium, Fàth mo chaoil agus m’uamhainn, Dh’fhàg mo theudan gun fhuaim na mo chlarsaich. Dh’fhàg mo theudan,&c. IX. Tha mo chlarsach gun ghleusadh, Cha ’n ’eil fuaim na mo theudan, Tha gach buaidh dhiom lan eiceirt, S mo thruailleachd ag eirigh Leis gach druaip a’s mò breine, Dol g’a fhuadach dhiom fein ’s beag is feairde Dol g’a fhuadach, &c. X. Is tusa, pheacaidh, a leon mi, A dh’ fhàg an tacaid fo m’ chòta, [TD 109] Dh’ fhag ro mheata gun treoir mi, Dh’ fhag gun tlachd mi cho breoite, Leis gach anabas co feolmhor, Lan do bhreine s do fhotas ro-ghraineil. Lan do bhreine, &c. XI. S e sgrios m’anma bu deoin leat, Us mo thearbadh o throcair, Thu ga m’ leanmhuinn an còmhnuidh, Dian an sealg air mo thorachd, Le do chealgoireachd mhora Milleadh m’ earbsa s mo dhochas á slainte. Milleadh m’earbsa, &c. XII. Ged is meanbh ort mo leirsinn, Is iomadh airc agus eigin, San do ghlac thu gu geur mi, Ged robh m’fhaicill a’ streup riut, S beag mo neart ’n àm na deuchainn, Gus do chasg ’nuair dheireas tu’s ràs ort. Gus do chasg, &c. XIII. Iomadh caochladh air t’ iomhaigh, Nam faodainn innse co lionmhor, Tigh’nn ga m’ bhuaireadh le d’bhriodal, Gus mo shuaineadh na d’ liontaibh; [TD 110] Is tric thu mùthadh do bhiathaidh Air do dhubhan mar iasgair ga m’ thàrsinn, Air do dhubhan, &c. XIV. Chuir thu draothachd nach beag orm, Chuir thu m’inntinn na breislich, Dh’fhag thu ’mi-ghean s an geilt mi, Dol gach aon uair a léth-taobh, Ris an fhirinn neo-sheasmhach, Ta mi daonnan mar sgeig do m’ eas-cairdibh Ta mi daonnan, &c. XV. Ni tha ghnà dhomh na dhiteadh, Na aobhar nair dhomh da rireadh, Bhi faicinn chaich le mor dhichioll Air taobh Shatain cho dileas, Dol cho dan’ anns gach stri leis, S mise claon air taobh Chriosd us lan failinn. S mise claon, &c. XVI. Dhaindeoin doimhneachd mo chreuchdan, Le do shaighdean ga m’ leireadh, Ga mo leon s ga mo reubadh, Ga mo lot mar le speicibh, Cha ’n ’eil aon ni gu feum dhomh Gus an cairich an Leigh rium a phlasda. Gus an cairich, &c. [TD 111] XVII. Plasda leigheis gach creuchda, M bheil an tàbhachd s an eifeachd,— Acfhuinn shlanuich gach eucail, A bheir slaint do gach creutair, Ris an càirich e fein e,— Chuireas fuadach gu leir air gach plaigh uath. Chuireas fuadach, &c. XVIII. Siud am plasd’ chuireas fogradh Air an-earbsa s mi-dhochas, Dh’aiseag anmaibh gu solas, Rinn e fhuasgladh na throcair, As gach cuibhrichean broine,— S ni na sloigh sin a ghloir a thobhairt dha-san. S ni na sloigh sin, &c. XIX. Righ nam feartaibh s na naomhachd, Reir do ghraidh san Fhear-shaoraidh, T’ aon-ghin Mic thug an Iobairt, Rinn do cheartas a dhioladh, Deonaich comunn do ghaoil dhomh, Ni ás eugmhais nach fhaod mi bhi sabhailt! Ni á eugmhais, &c. XX. Ged thuitinn sios ann san smurach, Gus’n tigeadh failinn na m’ ghluinibh, [TD 112] S ged robh mi’g eibheach le tursa, A sileadh dheur o mo shuilibh, Cha ’n ’eil eifeachd na m’ urnuigh Gu’m foillsich solus do ghnuis orm o’n airde. Gus’m foillsich, &c. XXI. M’uile dhleasdnais aoraidh Tha gu buileach gun fheum dhomh, Dh’aindeoin saothair us deuchainn, Ged robh mi doilgheasach, deurach, Iad gu h-iomlan gun eifeachd Dh’easbhuidh comunn us deagh-ghean do ghras-sa. Dh’easbhuidh comunn, &c. XXII. Deonaich grasan ás ùr dhomh, Na do staitean ga m’ stiuireadh; Blas do ghraidh ’tha ro-chubhraidh, Chuireas m’amhghar air chul dhomh, Lasas blàths na mo dhurachd,— Oir is creutair gun diu a measg chaich mi. Oir is creutair,&c. XXIII. Mi ro mhuladach, claoidhte, Tinn fo thrumadas inntinn, G ionndrainn comuinn do chaoimhneas, Bheireadh òlas sdhomh s aoibhneas, [TD 113] Nuair bu mho ann an teinn mi, An dubh-bhron fo gheur shaighdean mo namhaid. An dubh-bhron, &c. XXIV. Siud an comunn ro chubhraidh, Comunn solus do ghnuise, Thilgeadh geilt air mo chulthaobh, Gach droch theagaimh tha dluth dhomh Bheireadh eolas an iuil dhomh, Chum do ghloir bhi mar churam gach trath orm Chum do ghloir, &c. XXV. Ged bhagradh cach mi le muiseag, Ged mheasadh iàd air bheag diu mi, Ged robh mi graineil na ’n suilibh, Bu bheag mo chàs dheth’n cuid diombaidh, Nam bitheadh do ghras dhomh mar chul-taic Chuireadh t’ aoibhneas gach tursa mu lar dhomh Chuireadh t’-aibhneas, &c. XXVI. Is iomadh sgleo agus tuaileas, Is iomadh ànradh us duathar, Phobull De tha ro bhuailteach, Tobhairt fios ni’s fearr dhoibh mu’n truailleachd, S na ’n comas fein nach dean fhuadach, Ach bithidh ’ghras-san an uachdar gu brath dhoibh. Ach bithidh ghras-san, &c. [TD 114] XXVII. Is iomadh teanntachd us daorsa, S iomadh trioblaid us caonnag, Agus naimhdeas nach aotrom, Tha dhoibh an gealltainn o’n t-saoghal, Ach tha’n Ceannard cho caomhail, S e na throcair bheir saors dhoibh o’n amhghar. S e na throcair, &c. XXVIII. Nuair is daine s is luainich, Bhios Abadon mu’n cuairt orr’, Le bhrionnal tlà a tighn’nn suas riu, Gus an tàrsainn le bhuairidh, Is tus’ a mhain a bheir buaidh dhoibh, A ni’n teasruiginn uaith us an tearnadh. A ni’n teasruiginn, &c. XXIX. Nuair thigeadh geilt agus uamhann, Tre mhi-chreideamh air uairibh, Bhitheadh ga’n leagadh na ’n truaghain, Is e do dheadh-ghean ro-uasal, S neart do ghrais thogadh suas iad, Bheireadh treoir dhoibh s a dh’fhuasgladh o mhaig iad. Bheireadh treoir dhoibh, &c. XXX. Oir tha cordaibh a ghaoil-san Ga’n ceangal teann ris an aonachd, [TD 115] M banntaibh co-cheang’l na saorsa, Leis na geallaidhean caomha, Air dha’n Spiorad a thaomadh, Orra nuas le mor fhaoilt riu ga’n càradh. Orra nuas le mor fhaoilt, &c. EARRANN II. I. OCH a pheacaidh, a chealgair, S iomadh olc riut tha leanmhuinn, Dh’fhag thu’n saoghal an aimlisg; S tu fear ditidh nan anama, Rinn thu milltean a dhamnadh, Thug thu sgrìob orr’ air falbh ri linn Noah. Thug thu sgrìob, &c. II. Iomadh olc ort r’a innse, S ann ort a dheireadh an t-aoireadh, Is tu fior namhaid chloinn daoine, Ge mor an gradh us an gaol ort, Rinn thu phlaigh orr’ a sgaoileadh, Dh’fhag thu’n teanntachd s an daorsa ro mhor iad. Dh’ fhag thu’n, &c. III. Is puinnsean nimh thu ro laidir, O ghath na nathrach, an Dragoin, [TD 116] Tharruing mallachd us bas oirnn, Iomhaigh sgreamhail an t-Satain, S pian do’n anam a bharr air, Do gach aon a ni taire air trocair. Do gach aon, &c. IV. S ann ri murt us ri mi-stath, S ann ri dealbh gach droch innleachd, Bha thu riamh o na dh’inntrig Thu’sa namhaid, a’ milltear Leis’n do bhuair thu ar sinnsir, Dh’fhàg cho buailteach do’n diteadh am mor-shluagh. Dh’fhàg cho, &c. V. Cha robh maill’ ort na d’ eir-bheart, O ghabh Satan an seilbh thu, Gu cur aird air gach ceilg leat, Us gach innleachd a dheilbh leat,— Saighdean nimhe ro dheilgneach, Siud na h-innleachdan mairbh chuir thu’n ordugh. Siud na h-innleachdan, &c. VI. Chaidh tu mach feadh an t-saoghail, Fad us farsuing gu chriochaibh, Shiubhladh muir agus tir leat; Thruaill thu uile chlann-daoine, [TD 117] Cha d’rinn thu di-chuimhn air aon diubh, Beag us mor, eadar aosd agus oigridh. Beag us mor, &c. VII. S ann ri mealladh a bha thu Riamh o charadh leat Adhamh, Bha gach mallachd a’ fàs riut; Sgaoil gach carraid s droch ghnà leat,— Dh’fhag thu Sodom na lathrich, S thug thu sgrios air luchd-aitich Ghomorraih. S thug thu sgrios, &c. VIII. Chuir thu braighdibh do Bhab’lon, Chuir thu teann ann an sàs iad, S tric a mheall thu sliochd Iacoib, N àm bhi triall trid an fhasaich Le do bhuairidhean graineil,— Sgrios thu milltean gu bas ann dhiubh comhladh. Sgrios thu milltean, &c. IX. Rinn thu moran a thaladh Gu tobhairt seirbhis do Bhaal, Leig thu’n ruaig air Righ Saul, Dh’àt thu suas e le tamailt, Gus’n do bhuair thu gu bas e, S thug thu buaidh air Balaam mac Bhosair. S thug thu buaidh, &c. [TD 118] X. Luchd an uabhair s an ardain, Dh’eirich suas ann san fhasach N aghaidh Mhaois agus Aaroin, Chuir thu’n t-iomlan mu lar dhiubh, Clann us taighlaich s gach earnais, Bh’aig Abiram, aig Datan s aig Corah. Bh’aig Abiram, &c. XI. Is teann a fhreumhaich do nadur Anns gach treubh do shliochd Adhaimh, Sgaoil thu sior feadh gach pairt dhiu; Sgap do shiol feadh gach àit orr, Siud an siol thug a’ phlaigh orr, Dh’fhàg gu truagh iad da’n namhaid n’ an oglaich Dh’fhàg gu truagh, &c. XII. Ghineadh mort agus bas leat, Ghin thu naimhdeas s eascairdeas, Ghin thu fuath eadar bhrathairean, Ghin thu breugan us meairle, Ghin thu trod agus caineadh, Ghin thu mallachadh, a ghnath b’ e ’n droch phor thu. Ghin thu mallachadh, &c. XIII. Ghineadh farmad us sannt leat, Ghineadh fearg leat us gannlas, [TD 119] Ghineadh stri leat us aimhreit, Ghin thu connsachadh s anntlachd, Iodhal-aoraidh s gach aing’dheachd, Mi-chreideamh, saobhadh, ’s e’n calldachd is mò e. Mi-chreideamh, &c. XIV. Luchd na gisreag s na draothachd, Luchd nan òrachan baotha, Luchd na poite s na daoraich, Luchd gach comhraidh mhi-naomha; Thug an treud sin dhuit aontadh,— S tu fior shòlas luchd craois agus geocaich. S tu fior sholas, &c. XV. Tha gach misgeir dhuit cairdeach, Thug luchd striopachais gradh dhuit, Do luchd macnuis cha ghrain thu, Do luchd mhionn’s tu’n oid àraich, Ri tobhairt seirbhis da ’n namhaid, S e fior cheannard nam ballachan òil thu S e fior cheannard, &c. XVI. S e bhi poit air dibh laidir, Ceol do dhilsibh s do chairdibh, Siud an solas s an ailein, Sgeith mu’n bhord mar is gnàth leo,— [TD 120] Bord an diabhail us Shatain, O’n se fein tha ga’n arach ’san t-seol ud. O’n se fein tha, &c. XVII. Cha ’n ’eil ioghnadh mar tha iad, Ag obair daonnan ’sa cheaird sin, Ri seirbhis mhilltich a namhaid, Dha’n droch aon na ’n daor thraillean, S nach ’eil aon ac’ tha ghna ris, Nach ’eil teann aig an Abharsair beo-ghlact. Nach ’eil teann, &c. XVIII. Is fairmeil t’ fhuaim ’san tigh thairne, Nuair a chruinn’cheas do ghraisg ann, Dh’ ionnsuidh comunn na trailleachd, S coinneamh mhallaicht na gadrisg, Theid an ridhl ud air lar dhiubh, An oid a seideadh s a’ mhàl a’ to’airt ceol doibh. An oid a seideadh, &c. XIX. Is ullamh chruinn’cheas do ghillean, Air do ghairm s tu ga’n sireadh Dh’ionnsuidh cuirm an fhir mhillidh, S ged tha gairm dhoibh gu pilleadh Is beag an gairisinn no ’n giorrag, Triall gu furnais an teine ga’n rosladh. Triall gu furnais &c. [TD 121] XX. Ged tha d’ chuirm leo ro-mhilis, Le do bhairm dol air mhire, Mur dean Criosda riu pilleadh, S an tobhairt o d’chuilbheartaibh innealt, Bithidh e seorbh daibh ri shileadh, N lasair anabaraich ifrionn na doruinn. N lasair anabaraich, &c. XXI. Sgeul tha uamhasach buileach, Tha ro chruaidh agus duilich, Dh’anamaibh luachmhor na h-uiread, Do mhuinntir thruagh an rag-mhuineil, Bhi danns’ air bruaich a mhoir chunnairt, Aig an diabhol ga’n iomainn na ghoisnibh. Aig an diabhol, &c. XXII. Rinn thu cealgairean lionmhor, Tha ga’n ainmeach’ air Criosda, S nach ’eil a leanmhuinn a riaghailt, Mar shligean falamh gun bhiadh annt’, Gun chàil na ’n anmaibh do’n diadhachd, Iad ga h-àicheadh s a fiaradh a roidean. Iad ga h-aicheadh, &c. XXIII. Se’m fior chealgaire dàn’ thu, Siud mar ainm ort chà chèarr e; [TD 122] A rinn luchd aingidheachd cho laidir, Bha ri marbhadh nam faidhean; S tric a’ sealg air luchd grais thu,— Fior luchd leanmhuinn àn t-Slanuighir ghlormhoir. Fior luchd, &c. XXIV. Cha ’n ’eil tlachd ort ri radhtinn Cha ’n ’eil maise no àgh ort, Tha thu ladurn’ mi-narach, Do gach creidmheach ’s cuis ghrain thu, Cha ’n ’eil aon do shliochd Iacoib Nach e’n leirsgrios a b’fhearr leat gu dolas. Nach e’n leìrsgrios, &c. XXV. Is trom a t-eallach air pairt thu, Mheud s a bhreithnich do nadur, Chuir thu’n gean diubh s an gaire, Dh’fhàg thu bronach gach la iad, Rinn thu’n anamaibh a chradh annt’, Dh’fhag thu bruit iad na ’n airnibh a’ comhnuidh. Dh’fhàg thu bruit, &c. XXVI. S iomadh creidmheach us firean A bha seasmhach us dileas, Rinn thu leagadh gle iosal, Ann an eagal s am mi-ghean, [TD 123] Ann an teagamh mu’n saorsa, Greis le d’ bhuairidh s le d’ dhraothachdaibh seolta. Greis le d’ bhuairidh &c. XXVII. Mheud s a chreid ann san Fhirinn, Fhad s tha’n Sgriobtur ag innse, B’ olc do theist aig gach aon dhiubh, Le do bhuairidhean millteach, S lionmhor uair thug thu claoidh orr’ Le do chluaintearachd s t’ innleachdan mora. Le do chluaintearachd, &c. XXVIII. Is iomadh ciùrradh ro laidir, Bha ro ghuineach us craiteach, Agus cunnart us gàbhadh, Foidh’n do chuir thu Rig Daibhidh,— Tric a ghuil e fo amhghar, Le do bhuilibh a ghnà bha ga ’leonadh. Le do bhuilibh, &c. XXIX. Ged fhuair Solamh mor ghibhtean, Ann an ciall s ann an gliocas, Ann an rian s ann an tuigse, Leag thu sios dha ceap-tuislidh, Ghlac thu ’d’ lion e gun fhios da; Chuir air fiaradh le brisdeadh o’n chòir e. Chuir air fiaradh, &c. [TD 124] XXX. Bu tu namhaid nan Abstol, Bha ga’n cradh mar throm àcaid, Ann an amhghar s an arsneal, Tric a dh’fhag thu’m mor airc’ iad; Rinn thu Stephen a chlachadh, B’ olc an companach astair do Phol thu. S b’olc an, &c. XXXI. Searbh an comunn do phairt thu, Bhlais air sonas nan grasan, Sgreataidh t’ aogaisg a ghnà leo, Annta fein s na ’n co-bhrathairibh; Cha dean iad faoilte roimh t’ fhailte,— Domblas nimhe leo t’ fhàile fo’n sroinibh. Domblas nimhe, &c. XXXII. Ged thug mi’n ionnsuidhs an traths ort, Ann an durachd dha d’ chaineadh, S beag an iomradh mu d’ nadur, Ma do dhraothachaibh graineil Mu t’ aisinnleachdibh àireamh, Cha ’n ’eil m’ inntinn ach gearr ort an eolas. Cha ’n ’eil m’inntinn, &c. XXXIII. Cha ’n ’eil m’ eolas ach beag ort, Ge tric thu caochladh do dheise,— [TD 125] Mùthadh t’ aogaisg le d’ bheadachd, G iarruidh m’aomadh le d’ chleasachd, Gus mo chlaonadh a leth taobh, S gath an aoig air do leis fo do chota. S gath an aoig, &c. XXXIV. Cha ’n ’eil m’eolas ach gann ort, Ged robh mi bronach fo d’ anntlachd; Le do bhruadairibh meallta, Nach fhaod mi luaidh air an àm-sa, Is tric ga m’ bhualadh gu dall thu, S ga mo sparradh gu teann ann san otrach. S ga mo sparradh, &c. XXXV. Cha ’n ’eil m’eolas ach gearr ort, Ged is bronach mo charadh, Air gach lo fo do mhagaibh, Thu gun trocair gun bhaigh rium, Is tric a chuir thu ’san lathaich mi S na d’ eabar an sàs air bheag dochais. S na d’ eabar, &c. XXXVI. Is tu’n droch shladaire millteach, Tha ri creachadh s ri mi-sta, Tha ri dealbh gach droch innleachd; Thug thu masladh do Chriosda, [TD 126] N àm tobhairt suas da na h-iobairt, Fo na ghleachd leis na dhit e ’san fheoil thu. Fo na ghleachd, &c. XXXVII. Siud an gaisgeach a dhìt thu, Fhuair le ghleachd thu gu h-iosal, S le bhuaidh thapaidh thug claoidh ort; Le threun neart chuir fo chis thu, A chumas smachd feadh gach linn ort, S moladh siorruidh ga choinn agus gloir dha. S moladh siorruidh, &c. XXXVIII. Moladh siorruidh gu brath dha, Nochd a chaoimhneas us ’fhabhar Do chaoraich chaillte tigh Iacoib, Nach d’fhàg an geimhlibh an sas iad, Dh’oibrich saors, dhoibh us slainte, Trid na h-iocslainte ghrasmhor a dhoirt e. Trid na h.iocslainte, &c. XXXIX. S e thaisbean caoimhneas a ghraidh dhoibh, A bha na ’n naimhdean thaobh naduir, Ann na’n inntinn s na ’n gnàth dha, Nach d’fhag na’m braighdibh mar chach iad, A thug o’n cuibhrichean bais iad, S a ghlan o’n eucail gu slan iad gu teòchridheach. S a ghlan o’n eucail, &c. [TD 127] XL. Siud na dibaraich bhochda, Rinn e ghairm ann san t-Soisgeul, Le’n d’ thug e tairgse, gu coitchionnt, Do luchd aingnidheachd s droch bheairt, S a chuid nach pill s nach to’air toirt da, Theid an tilgeadh do’n t-slochd tha gun sòlas. Theid an tilgeadh, &c. XLI. B’e sgeul an àigh e ri chluinntinn, Do’n chuid ri’m pairtich e ’chaoimhneas, Nuair thig am bas ni e’m foighneachd A steach gu Paras an aoibhneis, Nuair theid iàdsan, na h-aingidh, Chur gu aite nan deamhnan air fogradh. Chuir gu aite, &c. EARRANN III. I. A pheacaidh, namhaid na dunaich, S tu’n nimh a ghànraich an cruinne; S tu rinn dhuit traillean dhinn uile, Thug binn a’ bhais air gach duine, Tre ghineadh nadur a thuinich, O’n t-sinnsir Adhamh ’sna chuireadh an tòs thu. O’n t-sinnsir, &c. [TD 128] II. Tha seo mo s tràth leam gu sgur dhiot, S e sin dheth d’chaineadh gu buileach, Gun tuille àireamh, mas urra, Gu’m faigh mi gras gu bhi cur leam, Mu’n staid na dh’fhagadh gu tur leat Luchd dreuchd gun àgh a tha cur an droch phor leat. Luchd dreuchd, &c. III. Is olc do bheusaibh ri sheanachas, Na h-uile ceum ann san d’fhalbh thu, Feadh gach rioghachd us talmhainn, Is mor do mhi-sta feadh Albainn, Rinn thu ’n eaglais a shalachadh Le droch aodhairean cearbach gun eolas. Le droch aodhairean, &c. IV. Dh’fhag thu’n cearnsa na ’chruadhlach, Gun dealt a ghrais tigh’nn a nuas air, S e mar fhàsach ro fhuaraidh, Gun ghrian a bhlàthais a’ cur snuaidh air; S mar seall an t’ Ard Righ na thruas oirnn Bidh sinn caillte chion buachaille treoraich. Bidh sinn caillte, &c. V. Thruaill thu ’n sagart s am faidhe, Thruaill thu cleachdadh a chràbhaidh, [TD 129] Le luchd teagasg gun ghrasan, Their gur Iudhachaibh iàdsan S nach’ eil annt ach fior thraillean, Buill do shionagog Shatain lan neoghlain Buill do shionagog, &c. VI. Siud na madraidh s na mearlaich, Mu’n do theagaisg an Slanaighear A chuid Abstolaibh gradhach A bhi na’m faicioll a ghnà romp’ Mu’n deagh’n glacadh no’n tarsinn, Ann an ribeachan bais luchd na do-bheairt. Ann an ribeachan, &c. VII. Luchd faire dall us coin bhalbha, Madraidh alluidh an anmoich, Tha cumail sluaigh ann an aimlisg, S pobull Dhe ga’n geur-leanmhuinn, Cha’n ’eil breug an ri sheanacas, Oir tha’n sgriobtur ga dhearbhadh s ga ’chomhdach. Oir tha’n sgriobtur, &c. VIII. N àm bhi sgriobhadh an t-searmoin, O na h-inntinnibh talmhaidh, Bidh sgrudadh geur air an eanchainn; Na ’n eolas cinn a tha ’n earbsa; [TD 130] Cha chluinntear ni mu’n ath-ghineamhuinn, S bidh chrioch gun eifeachd s neo-tharbhach do’n t-slogh uaith. S bidh chrioch gun &c. IX. Theid am paipeir a sgaoileadh Ann am fianuis nan daoine, Us cuid air ciaradh le aois dheth, Leis na briathraibh a’s faoine; Le seann teagasg nan sgriobhach, Leis na dhiteadh gu binn an dubh-bhròin iad. Leis na dhiteadh, &c. X. Rinn iad dimeas air Criosda, Rinn iad tailceas air ’Iobairt; Tair us masl’ air ’fhuil phriseil; Do thairgse ghrais cha do shriochd iad, Dhiult iad fhasgadh s a dhidean, O’n an fheirg ’thug sgrios mhillt’ orr’ gun dòchas. O’n an fheirg, &c. XI. Rinn iad tarcuis air ’Fhirinn, Dhiult iad ’Fhocal le dimeas, Nuair bha ’chaismeachd s a ghlaodh riu, Tigh’nn fo bhrataich a ghaoil-san; [TD 131] Chraidheadh’n Spiorad ro naomh leo, Chuir iad cul ris gach saors agus sòlas. Chuir iad cul, &c. XII. S mar sin a reist a ta iàdsan A’ deanamh dimeas us taire, Air fuil Iobairt na slainte, Gealltainn saorsa tre’n àithne, S an lagh naomh ac fo thamailt, Leis na dhiteadh siol Adhaimh bu bronach. Leis na dhiteadh, &c. XIII. Is ni e dh’fheudar a radhtinn S do neach ri innse cha naireach Gur ni gun bhrigh a bhi claistinn Na teagaisg mhi-chrabhach, Tha tigh’nn o’n chridh tha’n staid naduir, Tha gun saothreachadh gras Righ na glorach. Tha gun, &c. XIV. Bhi gealltainn saors agus siochaint, Trid a chumhnanta ghniomha, Siud an teagasg mhi-dhiadhaidh, Sgriosas anama gu siorruidh Dh’ionnsuidh’n t-slochd tha gun iochdar, Far nach cluinntear o Dhia dhoibh guth trocair. Far nach, &c. [TD 132] XV. Theid an t-searman a leughadh, S b’e siud seanachas gun eifeachd, Is ni neo-tharbhach do’n treud e, S cha chuis fharmaid luchd eisdeachd, Tha ’cur an earbsa ’san steidhidh, Ni a thearbas na dheigh iad gu doruiun. A ni thearbas, &c. XVI. Cinn-iuil nan dall tha gun leirsinn Siud an tiodal s cha bhreug e, Tha gu trom fo’n an-eibhinn, Gun iul air buaidh a chroinn-cheusaidh, Bhi teagasg sluaigh b’e ’m mor bheud e, Air slighe leithinn an leirsgrios ga’n treorach. Air slighe leithinn, &c. XVII. Mur bi’m buachaille saothreach, Is ni tha’n dual do na caoraich, Dhol air fuadach s air faontradh, Feadh nam bruachaibh s na fraochaibh; Sgeula truagh e r’a innse, N àireamh shluaigh tha dol cli a chion eolais. N àireamh shluaigh, &c. XVIII. Nuair bhios am buachaill gun churam, E’n cadal suaine fo dhusal [TD 133] Ged robh’n ruadh-mhadadh dluth dha, E gun uallach gun dusgadh, Cha bhi’n treud air dheagh stiùireadh, S do neach a dh’fhaodadh bhi’n dùil b’e ’n fhior ghoraich. S do neach, &c. XIX. Is aobhar broin do gach aon neach, Bhlais air trocair’n Fhir-shaoraidh, Bhi faicinn doigh nan droch aodhairean, Tha ’cumail sloigh ann an daorsa, Fad air astar san aonach, Far’n d’fhàg am peacadh fo dhraoth ann sa’ cheò iad Far’n d’fhàg, &c. XX. Gur bochd ri innse s gur cianail, Na h-anmaibh priseil us fiachait, Bhi triall gu furnais an Diabhoil, Dh’ionnsuidh gainnteir an riaslaidh, N teintean ifrinn ga’m pianadh, Trid droch aodhaireachd dhiabhluidh an t-seors ud Trid droch, &c. XXI. Dhall thu, pheacaidh, an suilean, Dh’fhàg thu’n claisneachd cho duinte, Dh’fhàg thu’n tuigse neo-thurail, Dh’fhàg thu’n inntinn cho muchaidh, [TD 134] Dh’fhàg thu’m fois iad gun churam, Dh’fhàg na’n truaigh gu teann duinte fo d’ sgleo iad. Dh’fhàg na’n, &c. XXII. Na nithe naomha gun seachnadh, Ga’n tobhairt gu saor dha na madraidh, Seul na Suipeir s a’ Bhaistidh, Gun luaidh air umhlachd no aidmheil, S iad coma dhiu o’n ’s e chleachd iad, Ged tha e toirmisgt san Fhacal gu sòlaimt, Ged tha e, &c. XXIII. Iad a’ mionnachadh ’n t-sloigh sin, Ga ’n cur gu teann fo throm bhoidean, Gu’n gabh iad curam dheth’n oigridh, Gu’n tog iad suas iad am foghlum, S ann an teagasg Iehobhaih, Ni nach urr’ iad ri’m beo s gun iad eolach. Ni nach urr’ &c. XXIV. Siud na h-aodhairean aingidh, Tha ’g iomain chaorach gu meallta, Dh’ionsuidh ionaltraidh ’n aimhleis, Mach air raontaibh an naimhdean, Leis an glacar an laimh iad, S theid am punndadh gu’n cailltear gun deo iad. S theid am, &c. [TD 135] XXV. Cha bhi ’n t-uachdaran toilicht, Air dha ’n treud dol a dholaidh; Bidh e diombach s ro dhoilich, Lasaidh ’ghnuis an dian chorruich, S theid na h-aodhairean don’ ud, Chur air fuadach o shonas gu dolas. Chuir air fuadach, &c. XXVI. Siud mar tharlas e dhuibhse, Ann an la’n tig bhur binne, Mur iompaich gras an Ard-Riogh sibh, Ged chuir sibh’n tràths air bheag suim e, Nochdaidh ’m bàs dhuibh air chinnt e, Nuair theid bhur tilgeadh gu doimhne na Topheit. Nuair theid, &c. XXVII. Ach Dia gu’n taisbein a thruas dhuibh, Gu seid e thrombaid na’r cluasan,— Trombaid Soisgeil nam buaghan, Gu’n doirt e ’ghrasan a nuas leis, Gus o’r namhaid bhur fuasgladh, Chum mar thraillean nach gluais sibh ni’s mò dha. Chum mar thraillean, &c. XXVIII. Gu’n gabh e shaighdean gu luath dhuibh, O’n lagh tha naomha neo-thruaillidh, [TD 136] Gu lot bhur cridheachan cruaidhe, Gu’n sgoilt e’m brat th’air an uachdar, Leis am faic sibh bhur truaighe, S gu’n cuir e sholus a nuas oirbh, ma ’s omhail leis. S gu’n cuir e, &c. XXIX. Le neart a ghairdean tha uamhar, A chlaidheamh laidir tha buaghar, Gu’n dean e shathadh le fuathas, Steach triomh’r n-airnibh gu’m buail e, Bheir fios dhuibh s eolas air uamhas, S gu’n cuir sibh impidh air sluagh tha’n staid bhronach. S gu’n cuir sibh, &c. XXX. A reir mar tha na ’run siorruidh, Tre Mhac a ghraidh thug dha dioladh, S umhlachd lan ann sna na fiachaibh, Bha ’cheartas ard-san ag iarruidh, Gu’n dean le ’ghras e bhur lionadh, A dh’fhàgadh saothrach na ’fhionan ri’r beo sibh. A dh’fhàgadh, &c. XXXI. S gu’n doirt e bheannachd le eifeachd, Bheir dhuibh eolas us leirsinn, Chum bhi teagasg a threud-san Gu bhi gluasad na ’cheumaibh [TD 137] Dh’fhagadh son’ agus eibhinn, Sibh an comunn ris fein chum a ghloire. Sibh an comunn, &c. EARRANN IV. I. ACH na saighdearan tapaidh, Shonruich Criosda gu gleachdadh Bidh’d mar shaighdean geur sgaiteach, Ann na laimh mar threin ghaisgich, Cha dean iad pilltinn le gealtachd, S iad ga’n dionadh fo bhratach Iehobhaih. S iad ga’n dionadh, &c. II. Air àm tuairgnidh, ged thachradh Iomad fuathas nach tais orr’, Mar is dual dhoibh dol tharta, Fad an cuairte s an astair, N am chruadail s na h-airce, Bheir an ceannard a steach iad fo chleoca. Bheir an ceannard, &c. III. Sruthaidh Criosda gun airceas, As an lanachd tha beairteach, [TD 138] A nuas o neamh air gach teachdair, Chuir e sgaoileadh an Fhacail, Neart a ghrais ann am pailteas, O’n ’s e’n crioch-san bhi taisbeanadh ’ghloir-san. O’n ’s e’n crioch-san, &c. IV. Cuiridh Ard-Righ nam feartaibh, A nuas gu’m beoil-san o’n altair, An eibhleag bheo a bheir neart dhoibh, Dh’fhuadach neo-ghlain us peacaidh Chuireas deo ann san Fhacal, A ghairm a shluaigh a bha glaist aig Apolun. A ghairm a shuaigh, &c. V. Siud an eibhleag bheir misneach Dhoibh us foillseachadh tuigse, Deagh-ghean Dhe s a shaor ghibhtean, Fosgladh saoibhreis a ghliocais, S e ga ’dhortadh gu tric orr’, Chum a threud a bhi ’g itheadh dheth lòn-san. Chum a threud, &c. VI. Siud na teachdairean earbsach, Dh’ullaich Criosda s a dhearbh e, Chum bhi dluth ris ga leanmhuinn, Ann an disleachd neo-chearbach, [TD 139] Le’n tig a chaismeachd ro chalma Dhuisgeas sluagh a bha marbh s a bheir beo iad. Dhuisgeas sluagh, &c. VII. Nur thig a ghairm sin gu’n cluasaibh, Tre chumhachd soisgeil nam buaghaibh, O’n cuibhreach bais a ni’m fuasgladh, Le feartaibh grais an Ard-bhuachaill, Thig creach o Shatan ’san uair sin; S ni aingle gairdeachas s luaghair an gloir ris. S ni aingle, &c. VIII. Timchioll-ghearrar na cluasan, Bha gun chlaisdeachd roimh’n uair sin, Thig an lagh le mhor uamhas, Air na cuspairean truais ud Leigear ris dhoibh an truailleachd, Sgoiltidh’n cridheachan cruaidhe le ’ord-san. Sgoiltidh, &c. IX. Nuair thig am Focal da’n ionnsuidh Mar chlaidheamh sgaiteach ro chiùirte, Leis an srachdar an gnuis-bhrat, Theid am peacadh a rusgadh, Theid a choguis a dhusgadh, Thogail fianuis mu’n cuilbheartaibh feolmhor. Thogail fianuis, &c. [TD 140] X. N cridhe stampte bha duinte, Cha bhi seomar no cuil ann, Nach teid a rannsach s a ruamhar; Gu’n teid na deamhnan a sgiursadh A mach s an teampull ath-ùrach Le siol nan gras nach gabh muchadh ni’s mo ann. Le siol nan gras &c. XI. Thig gras umhlachd o’n aird orr’, Chum an cridheachan àiteach, S thig an soisgeul le failt orr’, Cumhachd Dhe e chum tearnaidh, Deagh-ghean Iosa s a shlainte, Chum an saoradh o’n amhghar gu dochas. Chum an saoradh, &c. XII. Is e’n cridhe nadurr an teampull, Bha na ’aros aig deamhnaibh, Ri reubainn, meairle s gach aing’eachd, Bha lumha lan do gach naimhdeas, A dh’ fheumadh Criosd thighinn a’ cheannsach S a’ sgrios le sgiursair na ’laimh do chaol chordaibh. S a sgrios le, &c. XIII. B e’n obair àdhmhor us uasal, An cridhe grannda ro fhuathor [TD 141] Bha tobhairt àit do gach buaireadh, Le neart a ghrais a ghlan-sguabadh, Dh’ fhàdadh graidh s a sgrios fuachda, Le Spiorad Naomh chuir le buaidh ann a chomhnuidh. Le Spiorad Naomh, etc. XIV. N cridhe teann bha rag fheitheach, Leaghar sios mar a cheir e, Le teas ghradh dha ’n an Leigh ud Thug o’n bhas us o phein iad, Le mor amhghar us eiginn, Trid na fol’ air crann-ceusaidh a dhoirt e. Trid na fol’, etc. XV. Siud na teachdairean gradhach, Tre mor fheartaibh an Ard-Righ, Tha ’g aiseag sgeula na slainte Do phobull Dhe anns gach aite, Le ’n teid a sheula ro adhmhor N clar an eudainn a charadh gu comhnard. N clar an eudainn, etc. XVI. Bheir e o namhaid mar spùill iad, Theid iomhaigh Shatain dhiubh thionndadh, Gheibh iad grasan gun chumhnadh, Gu staid an naduir a mhùthadh, [TD 142] Le sgeimh ro àluinn na h-ùr-mhais, Theid o’n t-Slanuighear umpa mar chomhdach. Theid o’n, etc. XVII. Siud na h-aodhairean buaghmhor, A bheir na caoraich o’n chruadhlach, Dh’ ionnsuidh ’n ionnaltraidh luachmhor Bhairig fabhar an Uain orr’, Dh’ fhosgail tobair na ’thruas dhoibh, Bhruchdas uisge neo-thruaillidh ri òl dhoibh. Bhruchdas uisge, etc. XVIII. Siud an gras a bheir ceannas A nuas gu lar agus ceannairc, Spiorad oirdhearc nam beannachd Bheir gach sòlas do ’n anam, S thogas suas e o’n talamh, Le uile bhuadhaibh tre ghealladh Iehobhaih. Le uile bhuadhaibh, etc. XIX. Is e ghras s a ghradh tha do-rannsaicht, Thar gach eolais us labharaidh: An Tì ro-ghloirhor a dh’ amhairc Air staid a shluaigh bha na ’m braighdibh, Le theachd ’san fheoil ’n to’airt o ainneart A mach le coir mar a gheall e na ’chumhnant. A mach le coir, etc. [TD 143] XX. Tha stor nan neamhan dhoibh fosgailt, Rinn Mac De dhoibh a chosnadh, A bheatha shaoibhir neo-ghortach, Dheth ’m faigh na feumaich s na bochdaibh, S gach aon tha ’g eigheach fo lotaibh, Siud a chungaidh bheir fois dhoibh o ’n leontaibh. Siud a chungaidh, etc. XXI. Tha tigh taisg dhoibh aig Criosda, S a bheil pailteas ga ’riaghladh, Bheir e seachad gu fial dhoibh, Chum a sgapadh s a riarach Air muinntir ocrach us iotmhor, Tha fo thart us fo chiocras na corach. Tha fo thart, etc. XXII. Bithidh naomh bheannachd an Ard Righ N cois an arain gu gnàthaicht, Chum s gu sgap iad air cach e,— Phobull saoirt tha to’airt graidh dha, Gheibh gach aon ac’ co-phairt dheth, Chum am biathadh s an àrach gu sòghar. Chum am biathadh, etc. XXIII. Siud an t-aran ro phriseil Bhios e ’sruthadh a nios orr’, [TD 144] As a lanachd neo-chriochnach,— E to’air nam beannachdaibh siorruidh; Gheibh na bochdaibh an diol ás Dheth na sochairibh lionmhor us mor ud. Dheth na sochairibh, etc. XXIV. Siud am fior aran grasmhor Thig o’n ionad a’s airde, Chuireas Criosd ás a lanachd, Dh’ fhàgas anmanaibh sasaicht, Mana falaicht, ro-adhmhor, Nach tuig aon neach ach iàdsan gheibh coir air. Nach tuig aon neach, etc. XXV. Tre chreideamh slainteil neo-fheallsach, Cuiridh ’n t-Ard-Righ gach àm orr’, As an lanachd tha saoibhir, Neart a ghras-san gun ghanntar, Sgriosas ardan us aingidheachd, S chuireas namhaid an aimhleis air fogradh. S chuireas namhaid, etc. XXVI. Siud na h-aodhairean caomhail, Bhios ag arach nan caorach Le fior fhaicill gach aon uair, Chum nach sgapar a h-aon diubh, [TD 145] S nach cunnt an costus no ’n saothair’, Iad ga ’m biathadh air raontaibh, an sòlais. Iad ga ’m biathadh, etc. XXVII. N àm bhi deanamh a bhalla, Cha chriadh gun taoisneadh fallain, Leis an tilg iad e thairis, Ach stuth ro dhearbht agus barrant, Sheasas earbsach us daingeann, S ged do bhuail a chlach mheallain nach leon e. S ged do bhuail, etc. XXVIII. Tha faobhar s durachd an ciocrais, A ghna gu dluth romh ’n dion iarrtas, Thaobh an eucail bhi lionmhor, O chuir an Leigh iad na ’m fianuis, S bheir e fein dhoibh an iocslaint, O ’n ’se ’n cuibhrionn gu ’m biathadh gu sòghail. O ’n ’se ’n cuibhrionn, etc. XXIX. Bithidh naomh reachdan na rioghachd Air an cridheachan daonnan, Air an inntinnean sgriobhta, N àm do ’n sluagh dhaibh an liobhairt, Bithidh Spiorad Dhe ’tobhairt gu ’n cuimhne S cha ’n fheum iad paipeir no ing gus an steornadh. S cha ’n fheum iad, etc. [TD 146] XXX. Cha bhi comunn gu brath ac’ Reir an comais ri cach ud, Tha gun eolas air gras-a, Oir is leir dhaibh mu ’n gnathaibh, S bheir iad géille do ’n àithne, Sin bhi cuibhteas am pairt mor ni neo-ghlan. Sin bhi cuibhteas, etc. XXXI. Tha teas a ghraidh annt air fhadadh, Le Spiorad laidir nam feartaibh, Mar theine blath tha do-chasgaidh, Nach faod an namhaid cuir as da, Ged fheuch e thabhachd s a neart ris, S òla ghrais a sior-lasadh na ’n lochrain. S òla ghrais, etc. XXXII. Siud na h-aodhairean ciatach Sin a runaich an Trionaid, Chum an treud a dheagh riaghladh Leis na sochairean lionmhor Bhuilich Criosda gu fial orr’,— Bheatha naomha ro-fhior-ghlan gun fhòtas. Bheatha naomha, etc. XXXIII. Thig na caoraich bha caillte, Fad air seachran roimh ’n àm sin, [TD 147] Mach air aodann nam beanntaibh, Fo na h-aodhairean dall ud, N uair thig iadsan da ’n amhrac Bheir iad dhachaidh le ceannsachd do ’n chro iad. Bheir iad dhachaidh, etc. XXXIV. Sruthaidh ’n t-Ard-Righ a nios orr’ As an lanachd neo-chriochnaicht, N tobair grais sin tha lionta, Feartan aghmhor fuil Chriosda, S iad a ghnath le fior chiocras G òl an sath á naomh chiochan an sòlais. G òl an sath, etc. XXXV. Thig beath us slaint leis an Fhacal, Chum na pairt dhiubh tha ’n lag-chuis, S trom le àl a sheimh altrum, Luchd an amhghair a neartach’, Thig gach àgh orr’ a chaisgeas Nimh ro laidir a pheacaidh tha ’n tòir orr’. Nimh ro laidir, etc. XXXVI. Bheir e misneach us treoir dhaibh, Bheir e ciall dhaibh gun soradh, Chum bhi triall a reir orduigh; Bheir e’n Spiorad gu ’n seoladh, [TD 148] Chum an teagasg na ’roidean, S bheir e gliocas us eolas gun bhosd dhaibh. S bheir e gliocas, etc. XXXVII. Am fearann cruaidh a bha tartmhor, Thig uisg a nuas air gu frasach, Grian an àigh le blàth dhealta, Bheir gu sgeimh us ùr-mhais e, S theid dion mu thimchioll us fasgadh, Gu toradh s blàth thobhairt gu pailt mar bu choir dha. Gu toradh ’s bláth, etc. XXXVIII. Siud na h-aodhairean sgiamhach, Leis nach fhaodar bhi diomhain, S a bhios tarbhach ’san fhion-lios, Le bhi nochdadh ’n run-diomhair, Reir mar dh’ fhoillsicheas Dia dhaibh, Bheir a phobull o chian an an-eolais. Bheir a phobull, etc. XXXIX. O ’n chuir an Triath ann san dreuchd iad, Bithidh iad dileas da reir sin, Bithidh iad saothrach le deagh-thoil, Gu bhi dìteadh gach eucoir, S cha bhi sgios orr’ no eislein, G innse ’n aon ni tha feumail do ’n mhor-shluagh. G innse ’n aon ni, etc. [TD 149] XL. Bithidh iad dileas da reir sin, Air taobh Chriosda ro eudmhor, Cha bhi tosd air am beul-san Gun bhi ’g inns’ do ’n luchd eisdeachd, Peanas millteach luchd euceart, Theid a thilgeadh gu leir-sgrios gun trocair. Theid a thilgeadh, etc. XLI. Ach misneach s sòlas o mhi-ghean, Do ’n mhuinntir an-shocrach dhiblidh Tha caoidh fo ’n eallach na ’n sineadh, Thig sgeul na slaint thuc’ le siochaint, Le gean us failte gu ’n cridh-san, Bheir sith us sonas s toilinntinn o ’m bron daibh, Bheir sith, etc. XLII. S e Iosa Criosd air a cheusadh, Mar gach buaidh bhios gu leir dhaibh, Mar an gliocas s an leirsinn, Mar am fireantachd ghle-ghlan, Mar an saorsa s gach deuchainn, Mar an naomhachd s bun steidhidh an dochais. Mar an, etc. XLIII. Ged dh’ eireadh naimhdeas ri ’n aodann, O mhuinntir aingidh an t-saoghail, [TD 150] Ged dh’ eireadh deamhnaibh na ’n sgaothaibh, Le ’m prionnsa Beelsebub s fraoch air, Cha dean iad beud dhaibh no baoghal, Bithidh ’n claidheamh geur air dheagh fhaobhar na ’n dorn-san. Bithidh ’n claidheamh, etc. XLIV. Bithidh ’n leasraidh crioslaicht le firinn, Uchd-eideadh fireantachd Chriosd orr’, A chlogad slainte ga ’n dionadh, Sgiath a chreidimh ga’n didean, S ullach Soisgeil na sithe Air an cosaibh, gu diongmhalt, mar bhrogaibh. Air an cosaibh, etc. XLV. Uil’ armachd Dhe tha cho saor dhaibh, A chum am feum ann sa’ chaonnaig, N armachd threun nach dean claonadh, Chaoidh nach treig iad na ’n saothrach, S le sar-bheum’naibh neo-fhaoine, Bheir iad buaidh anns gach’ raon agus tòrachd. Bheir iad buaidh, etc. [TD 151] AN CATH. [Ceòl] I. IS iomadh còmhrag, stréup us strìth Do ’n chreidmheach fhìor tha ’n dual, Tha naimhdeas ifrionnail le spìd Ga’ ruith gach mìr dheth ’chuairt; Us buairidhean bho ’n t-slochd a’s ìsl’ A’ lot a chrìdh’ gu cruaidh: Ach bheir e buaidh ’san ruaig gu crìch, Fodh bhrataich shith an Uain. [TD 152] II. Is lionmhor cath us gleachd us duaidh, Us buille bhualadh dhòrn, Us àmhghar trioblaid, teinn us truaigh, Tha dhaibh an dual ’san fheòil; Ach armachd Dhé bheir dhaibh a’ bhuaidh, S thig iad an uachdar beò; Trid neart an Tì ’rinn sìth dhaibh suas, Bidh gaisge chruaidh n’an treòir. III. Tha buairidhean a’ teachd bho ’n nàmh Air iomadh fàth mu ’n cuairt, Mar dhiachainn theinnteich ’bhios ’g an cràdh, A’ to’airt dhaibh tàire cruaidh’; Cha nochd e caoimhneas dhaibh no bàigh, Gun iochd na ’ghnàths no truas; Ach chum an dearbhadh anns gach càs, Bheir iad tre ghràs làn bhuaidh. IV. N uair ’thig an leòmhann béucach, garg, Le ’shaighdean s fhearg ’na ’léum, Bidh ’n còmhrag tròm, bidh ’n ionnsaidh garbh, Bidh gleachd ro shearbh ’s gach céum; Ach saighdearan ’bhios ullaicht, calm’, Us deas fodh armachd Dhé, Bheir dùbhlan dhaibh fodh ’n éideadh dearbht Gu teich air falbh le béum. [TD 153] V. N uair thig feach Mhidian do ’n tìr, S a bhios an crìdh’ ga’ chràdh, Theid Gideon fodh airm nach clì, Us bheir e’n cinn gu làr: Air cuirp nam marbh cha tuislich aon, Ged thuiteadh daoin’ sa’ bhlar; Theid buaidh a’ ghleachd le feachd nan naomh, S lóm-sgriosar sgaoth an nàmh. VI. N uair dh’ éireas Belsebub gu garg, Fodh lasan dearg s le ràs, Bidh fearas-chlaidheamh ann gu dearbh, Le iomairt arm gun tàmh; Thig Criosd ’san eadraigean gu calm, S ann dha nach cearbach làmh; S e ’ghràs ’ni féum ’san éiginn shearbh, Gu to’airt nan dealg á sàs. VII. Bidh ’làmh a ghnàth am measg nan séud A thagh e fein bho ’n tòs; S iad ’àilleagain dh’ an tug e spéis, A dh’ ullaich e chum glòir, Bheir e á àmhainn àmhghair ghéir A mach gun bhéud mar òr; Gu ’n naomhachadh bho cheum gu céum An iomhaigh Dhé gach lò. [TD 154] VIII. N uair bhios an còmhrag teann le spàirn, S a bhios an nàmh fodh ’n chaoch, Bheir Criosd an sin a ghnùis le fàillt, Mìn-bhrisear làmh na daors; Ni ’n oighreachd aoibhneas ann a shlàint, Tre ’n Spriorad ghràsmhor, naomh, Tre chreideamh beò, le dòchas làn, Le gràdh gu bràth nach traogh. IX. Is lionmhor cruth us caochladh dealbh S an tig an cealgair mor, Le ’n cuir e cuid na ’n dùsal balbh, Gun lann no arm na ’n dòrn; Us labhraidh e le briathran dalm— “Nis tha sibh marbh fodh m’ spòig; Cha dàn duibh teich, oir thugadh sealbh Nur cuirp s ’nur n-anamaibh dhòmhs.” X. Ach thig an Comhfhurtair na ’n còir Tho’airt dhiùbh nan còrdan bàis, Us labhraidh e le briathran fòil, Gu bheil ni ’s leòr na ’ghràs; Us séididh orr’ an anail bheò, Thig mic na h-òige ’n àird, Us bidh an neart s an taic fadheòidh Fodh bhrataich s treòir a ghràidh. [TD 155] XI. Ach thig an nàmh mar aingeal soills, Us gath na foill fodh’ chleòc, Us clann na saors fodh neòil na h-oidhch’, An cunnart roinn ni ’s mò Gu ’m buail e ’n cogaisean le sgoim, Gu dìteadh dhaibh na còir’; Bidh féum air solus glan na coinnl’, Gu ’n to’airt gu foills an ròid. XII. Is iomadh coslas, cruth us snuadh, S an tig e’ bhuaireadh dhaoin, Ga ’n cur an dùil ’bhi ’n gràdh do ’n Uan, S an saoghal fuaight na ’n gaol, Gu bhi ri gàirdeachas air uair, Mu ’n aobhar uaill a’s caoil’, Le aoibhneas feòlmhor a’s beag luach, Nach mair ach cuairt ro fhaoin. XIII. Thaobh gur iad oighreachan na slàint, Dh’ an tug e gràdh bho chéin, Bidh aingle Dhé mu ’n cuairt dhiubh ’ghnàth, Gach àm cruaidh-chàis no stréup; Bidh làmh-an-uachdar ac’ gu bràth, Tre fheartan gràidh an Léigh, A dh’ fhuadaicheas air falbh gach plàigh, Le neart nach fáilnich béum. [TD 156] XIV. S e ’n tàbhachd e an àm na féum, Nach fannaich céum na ’threòir; N uair thàrlas dhaibh ’bhi ann san t-streup, S e ’bheir bho ’n éug iad beò; Ta làthaireachd a ghnùis cho séimh, A ghàirdean tréun gu fòir; S e ’airm neo-fhailinneach ’bheir béum Do ’n bhéist n’an déigh ’tha ’n tòir. XV. Ge lionmhor airc us teinn us daors, D’ a phobull caomh ’tha ’n dàn, Us caoile, acras s tart faraon, An Criosd cha traogh an sàth; N uair ’thogar suas an altair naomh, S a thig an saors o’n àird, N sin ìobraidh iad an cridh’ s am maoin, Theid casg air caoch na plàigh. XVI. N uair ’bhios tiugh dhorchadas s dubh néul Ri folach éudain uath, Bidh ’n aghaidh ris an ùir gu léir, An inneal théud gun fhuaim, Thig Grian na fìreantachd bho néamh, Le slàint fodh ’sgéith gu luath, S ni ’n Spiorad Naomh an aonadh réidh, Ri nàdur Dhé nan sluagh. [TD 157] XVII. Cha ’n aithreach dhaibh-s’ an sin iad féin Bhi ’n airc s an éis gu truagh; Bidh ’n aiteas àrd air son gu ’n d’ éisd E ’n glaodh n’an éiginn chruaidh; An cridhe liont le aoibhneas réidh A’ Ghaisgeich thréin ’thug buaidh; Le gràdh tríd fìreantachd làn eud; Do ’m peacadh féin làn fuath. XVIII. Tha aoibhneas ac’ nach léir do dhaoin’ Tha ’n cuid ’san t-saoghal chré, Tha ’n sòlas mòr air sheòl nach saoil Nach tuig am baoth gun chéill: Cha fhàilnich lòn, tha ’n stòr làn maoin Am feasd nach fhaod dol eug; Tha ’n tobar làn gu bràth nach traogh, S na feadain saor ri ’m beul. XIX. Ged bhiodh na lòcustan na ’n sgaoth Air feadh gach raoin us pàirc, Le ’n crùin mar òr le eolas staoin, Le còmhradh caoin gun ghràs, Cha deanar dochann leo air aon De threud an Aodhair àird, Oir bheir e féin dhaibh léirsinn saor A chì ’n droch ghaoid fodh ’n eàrr. [TD 158] XX. Tha iad n’an riochd mar eachaibh arm, S gnùis dhaoin’ a’ falbh fodh chleòc, Na ’n coslas naomh le sgleò ’ni ’chealg, Le blasdachd labhraidh beòil, Le falt nam ban s le déudach garbh, Fiamh ciùin ach marbhteach fòp’, An earbuill nimheil, geur, le calg Nan gath ’ta searbh gu leòn. XXI. Ni iad le ’n sgiathan turbhraich gharbh, Mar chaismeachd charbad réis; Tha ’n eòlas cinn s an gliocas foirm A’ cumail seirm na ’m beul; Le bòsd á cainnt bho inntinn mhairbh, Mar ghaoith á balg gun fheum, Cho seòlt ri Nimrod gu bhi ’sealg, A’ goid air falbh ’n droch éisg. XXII. N uchd-éididhean mar iarunn treun, Le facal Dhé n’an ceann; An cainnt an sgriobtuir iad cho gleusd, Mu bhrìgh an Sgéil ro dhall; A’ deanamh dìdinn dheth ’n deagh-bheus, E togt’ air stéidheadh meallt; S cùis-thruais na doill a bheir dhaibh géill Nach tuig ro mhèud am fabht. [TD 159] XXIII. Tha ’n aidmheil maiseach le deagh sgèimh, An cridh’ gu lèir làn lùb; Gun ghràs, gun anail annt’ bho nèamh, Ach lobhte, brèun n’an grunnd; Tha ’n nimh n’an earbuill s iomadh beud Nach faic an léirsinn sùl; Tha ’m puinsean falaicht orra fèin, S nach faic iad è bho ’n cùl. XXIV. Ach dh’ aindeoin seòltachd, innleachd s cealg, Nan làmh a dhealbh a’ bhéist, Le miodal mìn no ionnsaidh gharg, Cha dean an armachd beud Do phobull saoirt an Uain ’bha marbh, S tha beò gu calma, treun; Tha ’chùmhnant siorruith dhaibh cho dearbht S gu ’n d’fhuair iad sealbh na sheul. [TD 160] MARBHRANN D’ A CHEILE: MOR NICILLEATHAIN, A DH’ EUG MU THIMCHIOLL A’ BHLIADHNA 1829. [Ceòl] I. OCH! s mi deuchainneach ga m’ léireadh Fodh ghoimh gheur ro chiùrrte; Caoidh mo chéile bu ghlan beusaibh Bu tearc té bu chliùitich: Dh’ fhàg thu eislinneach a’ d’ dheigh mi, Is tric na deuir o m’ shuilibh O ’n là ’threig thu mi le eug S a chaidh chré do fodh ’n ùir bhuam. [TD 161] II. Is cianail tha mi ’n ceann do phaisdean Ta maoth bàth gun churam; Is lot a’ m’ airnibh bhi ga ’n claistinn, Caoidh do ghràidh bha dlùth dhaibh: Is e dh’ fhàg gabh là mo chridhe sgainnt,— Mi ’n cruaidh chàs fodh thùirse, Nach ’eil tràth ’san cluinn mi ràn Nach bidh na chràdh ás ùr dhomh. III. B’ fheoil do m’ fheoil thu s cnamh do m’ chnàmh thu, Bha do ghràdh ro mhor dhomh; An asn’ o m’ thaobh a thug an t-Ard Righ Nuas o’n aird ga m’ chomhnadh: An Tì rinn iomchuidh thu ri d’ àite Cuimt ri càch s co-chòirrdte, Cnap no meall ort cha do dh’ fhàg e Bheireadh cràdh no leon dhomh. IV. Briathra beil cha chuir an céill Mar tha mi ’n teinn ga d’ ionndrainn; Bha do threigsinn na mhor phéin domh,— Fhuair mi fein do ghiulan: M’ asna cleibh bhi uam ga ’reubadh Is goirt mo chreuchd dheth s drùighteach Us dotht a’ m’ chré mar lot ro gheur Ta m’ fheoil a’ d’ dheigh gun dunadh. [TD 162] V. Is lot ta fosgailt e do dh’ iomaguin,— S duilichinn ta do-shloinnte; Beul na madruidh nach dian imlich Bheir le mionacnas greim ás: Naimhdean furachair mu m’ thimchioll, Deamhnan tilgeadh shaighdean, A ta co goirt do m’ fheoil ri ’n iomachar Ri geur chuilg deth ’n droighnich. VI. Maiseach, ceutach bha thu ’d’ eugasg, Bu ghlan sgeimh do dhealbh chruth; Thaobh do speis domh mar chaomh chéil’ Ri m’ ré cha ’n fhaod mi dhearmad; Mheal mi sonas fad do réim Bha mar riut fein ga m’ leanamhuinn Us iomadh beannachd mar an ceun’ A rinn mo threigs o’n dh’ fhalbh thu. VII. Do reir orduigh s feum a phòsaidh Bha thu a’ d’ chomhnadh dearbht domh; Laidh thu stold a’ m’ uchd s cha d’ leon Thu mi le bròn no ana-gnath: A thaobh do churam dhiom s gach doigh Is ann bha mi ’m’ mhor chuis fharmaid, Bu bheannachd mor os cionn mo sgeoil Thu dhomh thaobh feol’ us anama. [TD 163] VIII. Na abradh cach a nis ma ta Gur feoil a mhain bha ’m’ ionndrainn Ach caoimhneas tlàth mar thoradh gràis A las a’ m’ pairt a’ d’ ghnuis ghil: Fhuair thu earlas air do shlaint A thog o’n bhás do churam, Mo bhròn! gu ’n d’ fhàg thu mi ’n cruaidh chàs N uair bha do ghradh dhomh dubailt. IX. Is cord ta laidir mar am bàs An gràdh oir bheir e dùlan Do nì le ’m b’ àill a chumail là Bho chuspair ard bhi dlu dha: Tarruingear anmaibh leis gu Pàras A thaobh gur gras is tùs dha; Is trom air cuirp an gaol tha nàdurr’* Bheir e ’mhàin dha ’n ùir iad. X. Rinn E nis do sgaradh uams’, Is E fhein, a luaidh, b’ fhearr còir ort; Thug e null thu thar gach truaigh Is e sin san uair-s’ mo dhochas: * (Variant):— An gaol tha nadurr’ ’s trom a shrachd Oir bheir e mhain dha ’n ùir iad. [TD 164] Thu nis a’ sealbhachadh do shuaimhneis Ann an cuan A sholais, Reir t’ aidmheil fein air còir na ’bhuaidh Mu ’n d’ thiomanadh suas an deo leat. XI. Is peanas peacaidh dhomh-s’ a bh’ ann Gu ’n d’ fhuair mi ’n calldach mor seo, Rinn mi iodhol dhiot cho teann S nach d’ sheall mi ort mar throcair: Cha’n ’eil ioghnadh mi bhi fann No bhi san ám seo bronach Ged ghuil mo shuilibh na mo cheann Fodh bhuille laimh Iehobhaih. XII. Ach ged tha mise deth fodh ghruaim, Gu tursach truagh a’ m’ dheoiridh A’ caoidh do chomuinn,—ni tha cruaidh leam Us mi fodh uallach t’ oigridh, Fhuair mi iasad diot bha luachmhor A bha na ’bhuannachd mhor dhomh; An Ti thug dhomh thu ’s E thug uam thu Cliu bith-bhuan us gloir dha. XIII. Ge do-iomchar leam bhi ’g iomradh D’ fhurbhailt us do chaoimhneis Bha ’d’ ghnuis shuilbhearr, leam bha ionmhuinn, S a reir t’ inbh’ bha loinneil; [TD 165] Bha thu tulchuiseach gun bhuirbe Cha ’n fhuilingeadh tu aimhreit; Dh’ fhàg thu ’n cuimrig mi s an urchaid Us ann am buillsgeinn aimbeairt. XIV. Chaidh tu imrich do ’n tir ionmhuinn Dh’ ionnsuidh inbh’ ro oirdhearc; Fhuair thu iomlaid mhor ri iomradh O’n ionamhas ta ro ghlormhor A rinn an Tiomnaidh—fhear dhut ull’chadh Mar bhunachar tùr do dhòchais, Us tha ’n Ti iomlan nach gabh tulgadh Dhut mar chuilm ro shòghmhor. [TD 166] AN AIRC. EARRANN I. Airc a’ choimhcheangail. Taisbean xi. 19. Ann an Ierusalem gheibh sibh sòlas. Isaiah lxvi. 13. I. AIR Ierusaleim ghrasmhoir, Shluaigh àraidh Mhic Dhé, Teannaich teudan do chlarsaich Gu ro ard air ùr ghleus, Sheinn nan laoidhean s nan danaibh Air a ghradh dhuibh nach tréig, Thig bhur fuasgladh na ’lanachd Chum bhur slaint o thìr chéin: II. Sibhs’ tha ’m bròn fo throm amhghair, Fulang cràidh us mor phéin, Giùlan cuibhrinn dheth tàire Bho ’r cuid namhaidibh treun; Cluinnibh gairm an naoimh Ard Righ Dhuibh is grasmhor an sgeul Teachd a ghabhail compairt rith’ Na ’fior ghairdeachas stéidht. [TD 167] III. Cuiribh ’ghualainn gu laidir Gu beo àbhachdach treun Ann an aonachd s an gradh dhi Falbh cruaidh chàsaibh gu léir Cha ’n ’eil beannachd tha ’n dàn dith An gealladh faistneachd gun bhréig Nach tig oirbhse ’n compairt rith Mar is fearr dhuibh ’nur feum. IV. Is gearr an uine s na laithibh Gus an tàrlar na ’dhéigh, Nach bi roinnibh no pàirtibh A measg nam bràithribh ach réit; Le co-aontachadh càirdeil Ann an gradh dol le chéil A thaobh a cheana gu ’n d’ ràinig Mu shligh’ na slàint sibh bhi réidh. V. An craidreamh beo a chaomh ghraidh-san Biodh bhur gràdh-sa da chéil, Bithidh bhur n-aiteas na ’shlàinte Na ’chomunn blàth ris nach tréig; S bithidh bhur sòlas lan shàsuicht Fodh bhriathraibh grasmhor a bhéil A shileas oirbhse bho ’n airde N uair bheir e ’lath’reachd bho neamh. [TD 168] VI. Deanaibh aoibneas a chàirdean Ghabh compairt rith fodh deoir, Ann na ’fulangas chraiteach Fodh geur amhghair s do-bhròn; A Tha criothnachadh ’n trath seo Roimh Fhacal Ard-Righ na glòir S a dh’ fhuiling masladh bho ’r brath’ribh A thilg le tair sibh bho ’n chrò. VII. Brathraibh bréige mic Hàgair, Ghabh dhibh grain air sgàth Dhé, Deanamh uaill na ’n cuid àrdan Us na ’n cuid raiteachas féin Airson gloire do ’n Ard-Righ Mas fior iàd-san le ’m beul Sgar a mach sibh bho ’r màthair Le fuath ro làidir s searbh eud. VIII. Dream mhi naomha gun eolas Thruaill iad ordugh tigh Dhé, Mar ghniomh muirt tha ’n tairbh oga Bho ’n altair ’s mòr tha ’m beag spéis: Mar cheann madaidh ro neoghlan Tha ’n uain deothlaidh bho ’n treud Mar fhuil mhuc air a dortadh Tha ’n cuid thobhartais bhréin. [TD 169] IX. Tha ’n cuid tùise cho searbh leis S ged bheann’cht le dia bréig; Is ion nach tig e ga ’n amharc A chum an amhluadh gu léir: An uair a dhòirteas e fhearg orr’ Ga ’n cur air falbh gu sgrios léir Is aoibhneach sibhse ’nur tearmunn A chuir bhur n-earbsa fodh sgéith. X. B’e ’n toilinntinn s an sasachds’ An cuid grainealachd féin, Slighean toirmisgt b’e ’n àillean Ghabh iad grain do lagh Dhé; Air an aobhar-s’ thig ard ghuth Mar fhuaim tairneinich thréin Nuas o’n chathair is airde S bho ’n teampull lamh dheant le chéil. XI. Guth ard-ghlaoidh o’n ghloir àrdaicht A sgrios a nàmhaidibh treun, Is cruaidh an glaodh sin ri ’chlàistinn, Sgreadail ghràineil fodh phéin; Is glaodh lan aoibhneis us slàint e Do chloinn nan gràsan gu léir, Is binn an iolach luath ghàireach S co-fhreagraidh làr dhoibh us nèamh. [TD 170] XII. Ann am Phìlipi luaisgeach Na mòr uaibhrich gu léir An uair a chriothnaich s a chuartaich Crith thalmhuinn chruaidh iad o’n speur, Chionn gu ’n d’ bhuin iad neo-thruacant Ri abstoil luachmhor Mhic Dhé N uair rinn iad ciomaich gun truas riu Am prìosan fuarraidh gun léirs’. XIII. Ge’ bu dultaidh ’bha ’m priosan Us iad bochd sgìth air dhroch dhoigh Bha gaol Chriosda dhoibh prìseil Thug na ’n crìdh dhoibh làn treòir; Bhi ’m muinghin laidir ’san Ti sin Air sgàth ’n do shriochd iad do leon; Is cliu saoir-ghrais bu cheòl binn doibh A ghluais na h-ainglibh o ghloir. XIV. Tha ’sheol fein aig an Ard-Righ Na ’ghliocas ard air gach dòigh, Chum a bhraighdean a thearnadh N uair bhios an sarachdainn mòr, Bho gheur iomaguinean craiteach No goimhean amhghair no leòn Mar ghairm e Cirus na ’là-san A thug dhoibh gairdeachas s ceòl. [TD 171] XV. Ach a reir mar is aill leis D’ a chéile gràidh tho’airt sliochd òg, Tha àm gineamhuinn a ghnàth aig Am breith us àraich le lòn; S a bhreith cha bhacar gu brath leis Oir gheobh am mathair lan treoir Ga ’n to’airt do shaoghal nan grasan Chum cliu a ghraidh s a naomh ghloir. XVI. An sin deothlaidh sibhse gu sunntach Do ’n bhainne is sughmhoire buaidh, Do ’n mhil is fhallain s is cùbhraidh Do chridhe brùite fo ghruaim; Us luaisgear sibh air na gluinibh Le oran ùr is binn fuaim Fo bhraonaibh blà nan gras ùraich Chuir smior us luthais ann sna h-uain. XVII. A cuan neo chriochnach na lanachd A dh’ ullach gras dhuibh mar stor S a shileas oirbh-se o’n aird, air An d’ thug a ghradh dhuibh lan choir, Bheir neart us spionnadh do ’r cnàmhan Bha brist’ lan failling us leon Le ’m fàs iad ùrail us laidir, Bheir taic d’ ar n-airnibh us treoir. [TD 172] XVIII. Mar innigh theo-chridheach mathar D’a gineil gràidh bhios fo leon, Le tlus us comhfhurtachd bhaigheil Bheir fois o amhghair dhoibh s fòir; Mar sin nuair dh’ fhoillsichear gairdean Ro neartmhor Ard Righ na gloir An sin thig bhur fuasgladh o’n airde Tre ’n Spiorad ghrasmhor shior bheo. XIX. Le teine s carbad, le caonnaig Mar iom’ghaoith ’sgaoileadh a nuas, Thig e gu ’chorruich a thaomadh Air naimhdean baoth a chridh’ chruaidh, Gur truagh an dream nach to’air gaol da S d’a phobull naomh tha lan fuath, Bidh ’n corpaibh marbha mar aolach Air bhlar us raon na lan bhuaidh. XX. N uair thagras Dia le stri laidir A nuas o’n aird ris gach feoil, Le teinne lasarra smalaidh Le claidheamh dealrach a bheoil; Dà fhaobhar geur air gu tearnadh D’a mhac a ghraidh na bheir pog Gu sgrios a naimhdean s eascairdean Nach géill s am fagail gun deo: [TD 173] XXI. Air feadh nan criochaibh nach cuala Mu iomradh s fuaim an deadh sgeoil Bidh chòmhlan eillteil bheir luasgadh Le iomaluaths air mor shlògh: A chuid theid ás dhiubh o’n uamhas Tre ghéill do ’n Uan ga ’n to’airt beo, Bidh iad le ’n iolaichean luath ghair A’ seinn to’airt luaidh air a ghloir. XXII. N uair thig na Cinnich do ’ionnsuidh Theid soisgeul druighteach nam buadh Le cumhachd iompachaidh s dusgaidh A ghairm nan Iudhach o’n suain, Gu Tarsis, Pul us gu Tubal Gu Lud a lubas gu cruaidh Am bogha staillinn le durachd Gu lot us ciùrradh luchd fuath. XXIII. An sin ’n uair chruinn’chear na braithrean Bha feadh nam fasach fo neoil Bh’ air an sgapadh s an sganradh Fo dhuibhre bhais s fo dhubh cheo, A measg nan Cinneach s gach canain Ri ’n d’ mheasgaich i iàd le ’n droch nòs Gu sliabh ro naomha na slainte Bidh ’n anama sàsaicht le sògh. [TD 174] XXIV. Bidh ’n toil-inntinn an comhnuidh An cuirm ro shoghmhor nach tréig, Ann an saibhreas a ghloire Ni iàd bòsd gun fhein spéis; Bidh sith mar abhainn ga ’n còmhdach, An àlach og fo ghlan sgeimh Us gloir nan cinneach s nan sloghaibh Mar shruth tigh’nn comhla na ’n deigh. XXV. N uair thig e fein ann na ’n comhdhail Bidh cabhag mhor orr’ gu leir, Bidh cuid fo lotaibh s fo leointibh Cho fann gun treoir s nach dean ceum; Ach dh’ ullaich innigh a throcair Dhoibh uirigh chomhfhurtail sheimh Le ’n ruith iad socrach us comhnard, A chungaidh sòlais ri ’n creuchd. XXVI. Tha uirigh Sholaimh dhoibh sabhailt Le samhlaibh gràidh tha lan soills’, S an gabhar fois agus tamh leis An caidreamh blàth ruinn le loinn; Feachd do threun fhearaibh laidir Gu dion o ghàbhadh na h-oidhche An aghaidh mi-ruin gach namhuid Tha ’g iarraidh fàth orr’ le foill. [TD 175] XXVII. Bidh cuid mar Ephraim gu sàraicht Mar dhaimh nach d’ ghnàthaich a chuing Iad a’ gul fo gheur amhghair Fo smachd ga ’n cradh s iad ri caoidh; Ach innigh chiuin nan caomh àirnean Do ’n leir an cnamhan bhi claoidht Bheir e lan dearbhadh mu ghradh dhoibh S air iochd gu brath dhoibh nach traoigh. XXVIII. Bidh cuid dheth chusbairean gràidh-san A dh’ ith na ’lathair aig feasd, A bhuail galar thug bàs orr’ Fo bholadh graineil ro bhreun: An t-suil a ghuil os cionn Las’ruis Dha fein a mhain iad bu léir, Is e mhosglas suas le ùr-ghras iad S b’e ’n t-ioghnadh ard e ’m beachd cheud. XXIX. Bidh cuid mar Iob bha ion ’s iomlan Coimhliont s cuimt ri lagh Dhé A spùill an Satan dheth ’n ionmhas Ga ’n cur fo urchaidibh geur; Na ’n sgeig do ’n cairdean m’ an timchioll Nach d’ thuig gur tiom-chridheach Dé; Ach gloir a ghrais rinn an iomchar Bhidh ard ri iomradh na ’m beul. [TD 176] XXX. Bidh cuid fo lotaibh nach fulaingte Mu ’n bhord aig cuirm no aig feusd Ach chum nan dorsan a thilgte, Na madaidh ’g imlich an creuchd; Ainglean treun bidh mu ’n timchioll, Is iad muinntir ionmhuinn Mhic Dhé Us aiseag slaint’ dhoibh cha ’n iomrall Oir chuir iad muinghin ’san Léigh. XXXI. Bidh cuid do mhi-thùrain fheineil Dheth mor fhein-spéis a rinn bosd, Rinn tair air lotaibh us creuchdan Na muinntir éisleineach leoint A thuit an laimh an luchd reubainn Nach nochdadh daimh dhoibh gu ’m fòir, Bidh iad ’san lò seo na ’n éiginn S am meas ga ’n treigsinn gu mòr. XXXII. Bha meinn an t-sagairt s an Lèbh’aich Na ’n cridh dheth ’m foghlum rinn bosd, Gu truas a nochdadh do ’n fheumnach Nach rachadh ceum far an roid; Ach O! nam b’ aithne dhoibh reubadh Us cràdh luchd chreuchd agus leon Bhiodh aithn’ air trocair an Leigh ac’ S an ola sheimh annt e dhoirt. [TD 177] XXXIII. Ach bidh cuid dhiubh mar tharladh Do ’n dream bha sarachadh Ioib A bha ga ’dhìteadh gu taireil To’airt breith air càs dhoibh nach b’ eol; Nuair dh’ fhurtaich Dia air o amhghar Bha lasan ard riu gu mor, Troimh urnaigh Ioib fhuair iad fabhar Thug nuas gu lar am fein ghloir. XXXIV. Cha ’n ioghnadh ’n cabhag bhi mòr orr’; Bidh deamhnaibh roiceadh na ’n déigh Bidh ghaol tarr’nidh ’to’airt treoir dhoibh Mar chaomh chordaibh ro threun; Bidh an tograidh s am beòthail Mar mheann deoth’laidh na ’n cré Air ciochaibh aoibhneis us sòlais Saoibhreis, soigh a chaoimh chéil. XXXV. Bidh cuid fo ’n éideidhean dearbhta A’ ruith na ’n carbaid na ’n deann Iad na ’n treun fhearaibh calma Nach géill le cealgairean meallt; Is diamhain naimhdean ’bhi sealg orr’ Le ’n innleachd dhealbh o run feall Iad co gleusd fo ’n cuid armachd Gu ’n lot s am marbhadh troimh ’n ceann. [TD 178] XXXVI. Bidh cuid a’ marcachd each meanmach, Na ’n leum a falbh s nach dean maill Nach gabh eagal romh armailt Luchd breabadh dhealg le ’n èud dall; An colg mar leoghannaibh garga Nach meataich fearg an droch naimhd’ Bheir buaidh tre fhulangais searbha Le beumaibh garbh’ an geur lann. XXXVII. Bidh cuid air muileidibh ainmeil Le luaths chas ainmhidh nach mall A’ teich’ s an draoightir ga ’n leanmhuinn Le inneal marbhaidh na ’làimh A dh’ ionnsuidh ’n dìdean g’ an tearnadh, An daingneach tearmuinn nach fann, To’airt gloir do ’n ullachadh earbsach A dhion an anama’ gun chall. XXXVIII. Mar eachaibh ’n carbadaibh Pharoih Nach pill bho namhaid le sgaoim Tha chuid shaighdearan àillidh, An airm na ’n làmhan le sgoinn; Ri aghaidh chath theid gu daicheil Tre ’n eud fein-àicheil sa’ chuing, Nach pill to’airt dulain do Shatan Tre ’n ceannard slaint an Ard Righ [TD 179] XXXIX. Bidh aoibhneas mor ann san là sin Do ’n chuid bho laithibh an òig A ghabh a chuing ann an gràdh dha Gu dol tre amhghairibh mor: Bidh ’n trusgan maiseach ro dhealrach An culaidh àillidh gu ’m broig Le laoidhibh ’m bilibh luath ghaireach A sheinn nan dan is binn ceol. XL. Deasgainn cuaiche na ball chrith, No corruich gharg sibh cha ’n òl Theid laimh an luchd geur-leanmhuinn Bha cradh bhur n-an’ma s ga ’n leon; Bidh ’n leasraidh fhann s iad fo fharbhas Bidh ’n cupan searbh dhoibh lan leor Mar amhuinn theinntich bidh fhearg dhoibh Nach mùch s bidh ’n gairbhsin ro mhor. XLI. Do shaothair anama nuair chì e Bidh aiteas cridh air gun ghruaim, Bidh iad mar thabhartais phriseil An soitheach fior ghlan neo-thruaillt; Bidh ’n iobairt mholaidh ro bhinn leis Oir bhean an eibhleag bho shuas Ri ’m bilibh milis s bidh cinnt dhoibh An urnaigh chluinntinn le ’chluais. [TD 180] XLII. Bidh freagradh urnaigh dhoibh cinnteach, Tha innigh chiùin doibh lan truais Us dhiubh bidh shagairt s a Libheich Gu ’reachd a mhìn’chadh do ’n t-sluagh, Gu tabhairt suas dha nan iobairt Tre ’n tig mor mhillseachd a nuas, Chur neamh us talamh fo chaochladh An sealladh dhaoin an cruth nuadh. XLIII. An aite luaithre s saic eudaich Fo ’n do dh’ eubh sibh fo leon Gheibh sibh maise ’nur n-eudann Ni glan bhur sgeimh mar an ros; Thig ol aoibhneis bho neamh dhuibh An aite dheur us do-bhròin, Eididh mholaidh ’n àit’ éislein Mar gheall e fein dhuibh an tòs. XLIV. Is beag an t-ioghnadh a réisd e Neach thog o’n eug sibh an tòs A thog s a dh’ àirich dha fein sibh Mar mhic us oighreachan beo, Ged bhiodh bhur gaol dha do réir sin A chliu gach ré ann bhur beoil A’ leantuinn dluth ri chos cheumaibh Dha ghairm to’airt géill chum a ghloir. [TD 181] XLV. Nach cruaidh an cridh sin nach maothaich Ri ghairm s a ghlaodh tha na ’n cluais A ghairdean laidir riu sinte Bho ghradh a chridh’ tha lan truais; A ghras cho farsuing s cho saor dhoibh, S nach diùlt e h-aon thig le luaths Air cuireadh trocair a ghaoil dhoibh Mu ’n tionndaidh fhaoilt riu gu gruaim! XLVI. O! an t-ioghnadh ard nach tuig nadur Bho ghloir cho àillidh ri nèamh Gu ’n gluaiseadh àirnean a ghraidh e Gu tlachd do fhasach nan deur, A dh’ fhulang bais ann na ’n àite Fo mhasladh, nàire s mor phéin Gu ’n togail suas leis gu Pàras Mar ’sheudan s àilleagain fein! [TD 182] EARRANN II. “Criosd, a thug e fein suas tre ’n Spiorad shiorruidh gun lochd do Dhia.”—Eabh. ix. 14. “Air dhuibh fios a bhi agaibh annaibh fein gu bheil agaibh air neamh maoin a’s fearr agus a ta maireannach; uime sin na tilgibh uaibh bhur muinghin, aig am bheil mor dhiol-thuarasdal. Oir a ta feum agaibh air foighidinn; chum an deigh dhuibh toil Dhé a dheanamh gu faigh sibh an gealladh.—Eabh. x. 34-36. I. O ISRAEIL! bi laidir D’ airm a ghnath biodh air ghleus, Crios do leasraidh mu d’ airnibh S clogad slaint, oir ’s mor d’ fheum Air bhi deas chum nam blaraibh; Is lionmhor namhaid a’ d’ dhéigh Dhut bu dual a bhuaidh laraich Anns gach gàsaid us stréip. II. Am broinn na daorsa ged bha thu Ann an carraid a’ streup Ri do bhrathair Esau Ghlac thu ’shail le groim geur, Ged a dh’ fhogair a ghrain dut Thu gu fhagail car ré Thig thu dhachaidh s maoin Labain Leat s lan àl aig do spréidh. [TD 183] III. Is iomadh doinionn s fuachd geamhraidh Bhuail mu d’ cheann thu s gaoth reot Tiormachd, tart us grian samhraidh Iomadh teanntachd ro mhor; To’airt a mach cusbair d’ annsachd Ghabh thu teann le snaim posd Thug thu leat e le ainneart Dh’ aindeoin naimhdeis le còir. IV. Ged chuir Laban gu meallt riut, Chum le feall uat do chòir Air chor s am fianuis do naimhdean Beag ’san àm bha do stòr: Slatan glas nan craobh calltuinn Chriothionn cham us gheanm chno Ge bu dorch iad ri ’n amhrac Bhiodh ’n gil’ annta fo sgleo. V. Fo ’n an uisg bha ’n geal gle ghlan Soilleir réidh mar bu leor E do shuilibh an treuda An àm gu leir dhoibh bhi ’g òl; An uair a shiolaich an spreidh sin Ged bha ’n gleus ’n aghaidh nois, Bha na stiallaibh geal ceudna Ceart d’a réir san àl òg. [TD 184] VI. Ge bu dorcha bha ’n rusg ac’ Ni tha drùighteach us geur Eadhon faireachduinn chiùirteach Duibhre dhuldaidh gu léir; Teagamh, cruas s eagal diumaidh Bron us tursa fo neul O naimhdean ifrionnach lubach Tha dealbh gach cuilbheairt ro-ghleusd. VII. Ach thig an geal ris ri ’n rusgadh Gradh, deadh run us naomh eud, Naomh bheo iarrtas us durachd Aslach urnaigh ri neamh, Grasan fhulangais chliuitich Dochas dlu ri àm feum Seimheachd mhacant’ a chiuineis A nì seo-ghiulaint ’n cronn-ceusd. VIII. Aig na h-amair ghrais ùraich Bidh na h-ùr-ghil seo treun Tha na geallaidh ro dhluth dhoibh Bidh bhur n-urnaigh-s’ air ghleus; Thig iad oirbh mar fhrois chubhraidh Mar mhaoth dhriuchd air an fheur, S bidh bhur gairdeachas dubailt Seinn air cliu an Ard Léigh. [TD 185] IX. Bithidh bhur gairdeachas dubailt Sealbhach’ ùir-ghrais duibh fein Ni dhibh gleachd-fhearaibh siubhlach Ruith gu dlù ’sa bhlar réis; Mealtuinn lath’reachd a ghnuise To’airt grais a dhusgadh nan ceud A chreachadh Shatain to’airt spùill dheth Us luchd mi-ruin fo ghoimh gheur. X. Faic mar dhiol Righ nan sluagh dha A réir mar bhuannaich e ghnath Ann an creideamh s an cruadal Fo gach tuairgneadh s cruaidh chàs; Ged a mhuthadh a dhuais air Na deich uairibh le tair Thionndaidh Dia sin gu ’bhuannachd S bha ’dhiol thuarasdal paidht. XI. Eaglais Shaor! a chaomh chairdean Is gearr na laithibh gu léir Gus an cluinn sibh caoidh Labain Sibh air fhagail gun treud: O! nam faicinn na m’ là sin B’ aoibhinn gaire bho m’ bheul Bhi ga ’chluinntinn le ard ghuth Gul s a rainich na ’n déigh. [TD 186] XII. Ged robh casaid a namhaid, Ribh ag radhtinn le beum Gu ’n do chreach sibh tigh Labain Dheth ’chuid àilleagain bhréig; Ged a dh’ fholaicheadh le Rachel Iad ’san eàirneis fo sgéith Cha robh cionnt ann do Iacob Nach tug gradh dhoibh no géill. XIII. Is e bh’ ann fuighleach a’ naduir Bh’ ann an Rachel i fein, Fhuair i ’n leasraidh a parant Dh’ fhàs na ’ghrain dhi na dhéigh: An uair a lorgadh le Iacob Iad cha b’ fhabhar dhoibh e, Thilg e mach chum nan fàmh iad S ghleidh e Rachel dha fein. XIV. Cleachdaibh foireachd a chairdean, Is iomadh namhuid ni beul Farsuing fosgailt ga ’r caineadh Leis gach fàth gus bhur teum; Bho nimh innleachdach Shatain Tha cur aird air gach gleus Chum bhur measgadh gu graineil Le iorball sail dheth chur fein. [TD 187] XV. Is cuimhn’ leibh fein mar bha Pharaoh Fo na plaighibh ’san Eiph’t Gu ’n do mheasg dheth chuid thraillibh Le cloinn Iacoib iad fein; An uair ghlac ciocras ’san fhàsach An coimeasg grannd sin gu léir Thainig breitheanas laidir Air gineil Iacoib na ’dhéigh. XVI. Tha nuadh chreidmhich gu gnàthaicht Mar chuir Pàl dhuibh an céill, Fosgailt s buailteach do ’n ardan Mar bac gras iad o neamh; Is cunnart mor ’bhi cur lamh orr’ Tuilleadh s tràth mar luchd dreuchd, Dh’ easbhuidh dearbhaidh is laidir Na faoineis sgaile do sgeimh. XVII. Is fior an sgeul e ri radhtinn Gu ’bheil a càth air gach déis Gu ’bheil eagal an namhaid Measg sluagh àraidh Mhic Dhé; Crainn-fige chrion gun bheag fas orr’ A’ bacadh fais nan naomh gheug A tha to’airt leth trom s mor thaire Do chloinn nan gras us bial-bheum. [TD 188] XVIII. Is iad sin naimhdean gun ghrasan Do ’n cusbair graine sluagh Dhé Is ard a dhuisgeadh an ardan Nan deanta tair air an spréidh, Air son reitheachan fasaich Bhi milleadh àil an cuid threud Air son seotachan grannda Nach togadh lan phris air féill. XIX. Ged robh coimeasg ’sa mheall ac’ Tha ’ghliocas annta s do chéill Nach cuir am fior bhriod le anntlachd Fo ’n aon cheann ri ’n droch spréidh: An uair a chruinn’chear gu faing iad, A chuid ’m bheil meang chur o’n treud, Cha chan aon neach gun ghamhlas Gur garrlaig th’ annta gu léir. XX. Ged bu bhuailteach dhuit, Iacob, Iomadh tair o chloinn clìth Cha do bhuadhaich Ismaelich An cruaidh chàs ort no ’n strì; An Dia ’b’e t-eagal thug gradh dhut Is e rinn do thearnadh gach linn A thog ri d’ naimhdean gach la leat Ga ’n cur a ghnàth dhut fo chìs. [TD 189] XXI. Ge b’ mhor do ghéilt s d’ eagal trailleil Roimh bhagr’ Esau s roimh laoich, Is ann air do ghluinean a b’ fhear thu, Chasg a rais riut s a chaoich, Cha b’ e do thiodhlac a mhain a Chorruich ard riut a thraogh Ach toradh d’ urnuigh na d’ ghàsaid Rinn gnuis do namhaid leat caomh. XXII. Is e’n t-ioghnadh mor e do shuilean Fior luchd do dhiombaidh us d’ fhuath Gu ’m biodh bacaich us crubaich Na ’n spionnadh lùis dut s fàth uaill; Ach siol do leasraidh bha ’n Iudah Is e ghleachd gu dlu riut o shuas A rinn cho neartmhor s lan luis thu S (mar d’ ainm) rinn prionns’ dhiot thug buaidh. XXIII. Bu bheag a smaoinich luchd mùiseig Do ’m b’ aithn’ an tus do dhian luaths Gu ’m bu fhreagradh dha t’ urnaigh Ach comharr’ diumbaidh us fuath A bha na d shliasaid bhi crubach; Ach mheall an duil air na truaigh A shaoil gu ’m b’ chreach do ’m mi-run thu Nuair os an cionn bha d’ lan bhuaidh. [TD 190] XXIV. Oir cha do mheas iad rùn àraidh An Ti a ghradhaich thu ’n tos A chuir d’ fhein earb-sa mu lar dhut Bho b’ i do namhaid bu mho A chum do thaic bhi ri ghrasa B’e neart a ghairdein do threoir A bha gu d’ dhion o gach namhaid S bheir dhut bhuaidh laraich fadheoidh. XXV. Na gabh eagal no fanntachd Roimh feachd do naimhdean bhi mor Is ann tha ’n cogadh le d’ cheannard A chuir do lann ann do dhorn, A dh’ aon do chorp anns gach ball dheth Gu daingean teann le snaim beo Is e bheir gu leir iad fo d’ cheannsal A dh’ aindeoin ainneirt s am bosd. XXVI. Do mhuineal treun mar fhuair Daibhidh Coimhcheangal grasmhor nach tréig A dh’ aon do chorp na bhuill àraid Ri d’ cheann gu h-ard le mor spéis, Is e bann an aonaidh ro laidir S an creideamh slainteil mar sgéith A mhuchas saighdean an dragoin Le ’m b’ àill a ghnàth bhi ga ’r teum. [TD 191] XXVII. Tha beath’ a chinn na ’bheo thàbhachd Tre ’n mhuineal ghrais seo s na buill, Is e ’n tùr daingnicht ro laidir Do-rannsaicht airde s a ghrunnd; Tigh-airm do thaisgeachaibh lan e Nach seisd an namhuid s nach spùill, S bho ’stor-s’ tha frithealadh lathail Do chloinn nan grasan ás ùr. XXVIII. Tha slabhraidh mhuineil ro àillidh Na ’failibh laidir us treun Gach gras eugsamhlaidh mu ’fhainibh Gu treun an tàthadh a chéil; Is e siud an cord tha mar chàbhladh S an acair ardaicht air neamh Tre ’n seas an long gach stoirm ghàbhaidh A sheideas Satan na ’n déigh. XXIX. Biodh misneachd mor ort, a Iacoib Is ann dhut-s’ tha ’n gras seo gu léir Ged ’s cnuimheag dhiblidh us bhasmhor Gun neart gun stà thu dhiot fein; Ni gras dhiot inneal ro laidir Le ’m pronn thu ard chnuic us shleibht Mar mholl ro mhin bheir gu lar iad S do bhacaich chraidh dhut cha ’n éis. [TD 192] XXX. O chairdean gaoil bithibh dileas S bhur misneachd cridh biodh ni ’s mo Tha ’n t-àm tionail tigh’nn dìreach Mar thu’airt am Biobull o’n tòs; Na ceud-thoraidh chaidh ìobradh A cheana ’n Innsibh nan slogh Mar ghealladh daingnich tha ’g innse Na mill bhi naomha fadheoidh. XXXI. Tha righrean, prionnsan, deadh mhilidh A nis s na h-Innsibh tigh’nn beo Tha diucan s morairean siobhailt A’ gabhail taoibh ribh le deoin; Do armailt steidheicht na rioghachd Tha aireamh mhilltean dheadh sheoid A’ teachd a dh’ aoradh do Chriosda Do ’n Eaglais Shaoir mar bu chòir. XXXII. Tha na nithe seo ’g innse Gu ’m bheil an tìm a’ teachd oirnn Gu ’m bheil bliadhna na saorsa Ri teannadh ruinn na ’h-ard ghloir Sam bi gach rioghachd ’san t-saoghal Ann ’n aonachd ghaoil nan naomh shlògh A’ seinn lan aoibhneis na ’n cridh dha S “hosanna” bhinn ann na ’m beoil. [TD 193] XXXIII. ls e nis an t-àm dhuibh bhi saoithreach Gun fhois gun sgios ach ’nur duisg Mar bha Daniel dileas Bu tric na ’shineadh ’san smur, A leugh san fha’dh Ieremiah Fior àm an libhrig ’bha dluth Tre ’n d’ fhuair e taisbeanadh cinnteach Air aobhar aoibhneis o thùrs. XXXIV. An là sin seinnear an dan seo An tir nan grasaibh gu léir:— “Tha againn cathair ro laidir “Sàr chaladh slaint air deadh stéidh; “Is e seo ar Dia-ne s ar n-Ard-Righ “A gheall a ghràs dhuinn o chéin “Dh’ fheith sinn ris mar a dh’ àithn e “S a ghloir gu brach biodh dha fein!” EARRANN III. “Bha a chridhe air chridh air son àirc Dhé.”—I Samuel, iv. 13 CHA bheag am bron s an cradh anama Dhuibh ’san aimsir seo fhein Staid bhur mathar o’n d’ fhalbh sibh Gu crion air seargadh o freumh; [TD 194] Fo dhris nam bagaidean searbha, A geugan aimrid gu léir S a’ faicinn aogais a meanbh-chruidh Fo dhearcan marbhtach dol eug. II. Tha droighneach s feanntagach chiùrrteach A nis na ’luchairtibh mòr, I na ’fardaich ro dhùldaidh Do dhragoin lubach nan còs Na h-àros tiamhaidh ro mhuchaidh Do chomhchaig dhùir an sgread frò, Do bheathaichean allta ro bhruideil S do shionnaich chuilbeartach sheolt. III. Ged is deurach do shuilibh, Na ’m frasaibh dlu air do ghruaidh, Do throm osna ri buireadh Do chridhe tursach ri fuaim; Do chulaidh bhroin ort ri tuchan Saic eudach dùint’ ort ’san luaithr’ Thig do shòlas ’n gearr ùin’ ort Ag iathadh dluth ort mu ’n cuairt. IV. Do dheoir tha ’m buideal Iehobhaih Ri d’ osna bhroin tha chaomh chluas, Ri glaodh nam bochd tha e teo-chridh’ch, Thig gu’n còmhnuidh na ’thruas [TD 195] A chum am furtachd s am fòirinn An dion bho fhoireigin chruaidh, Gu’n togail suas ann na ’throcair S dha fein bidh ’ghloir na ’lan bhuaidh. V. An Ti ghradhaich naimhdean a ghloire Le fhuil a dhortadh na thruas Thug gradh na’n airc do mhic shrothail A’ teachd le poig thuc gun ghruaim, Nach saor e chéile s a h-oigridh A ghaol dhi’n còmhnuidh do-ghluaist E dluth ri ciochan gun fhogradh San oidhch’ is reota ghaoth tuath. VI. Sibh dha mar Rut a chaomh og-bhean A dh’fhàg tir Mhoaib s a sluagh A rainig achaidhean Bhoais A dhiolum lòin measg nan sguab; Gu achadh coigreach nach b’eol dhi S cha deach i ròineag air ruaig B’e fein fear fuasglaidh a còrach Ghabh am bann posd’ i gu luath. VII. Ged bu spùillte Naomi Bha Dia s a thròcair dhi buan Ghràdhaich Rut a Dia mòr-sa Cha b’ shàibhreas feolmhor bha ùaip; [TD 196] Oir ’s ann fo sgail chuir i ’dòchas Mar nochd beul Bhoais dhi duais Ach ghràdhaich Orpah saill Mhoaib Tre’n d’ phill i ’g òradh gun bhuaidh. VIII. Mar sin tha ghnàth ’mhuinntir fheolmhor Tha’n duil an stòr ’bhi do-ghluaist Tha na’n saill s na ’n sult geocach A’ dianamh bosd us mor uaill; Ach druididh ’n t-saill sin mu’n dorn-chur Theid gaoth na ’mor-bhroinn le fuaim Tre’m brist an salachar s an neoghlan Na ’bhréin an sronaibh an t-sluaigh. IX. Ged is druidt iad na’n seomairibh, An daigneach mor dhoibh mu’n cuairt, Theid Ebal thuca gu seolta, Fior theachdair beo Righ nan sluagh, A chlaidheamh sìnnte fo chòta Gu lot Righ Mhoaib trom bhuailt Seididh ’n trompaid s thig mor-shluagh Na’m feachd gu gloirmhor ’tho’irt buaidh. X. Bithidh cuimhn ann san lò sin Nach fuilingte Moab no threubh A theachd a riaghladh no sheoladh An tigh no’n orduighean Dhé [TD 197] Ged bha ’m fearg s an cuid mor-chuis An uabhar bosdail ro threun, Nach robh an spionnadh gu còmhstri Sa chath an coir bhi d’a réir. XI. Ach thig an t-ordugh mu’n teampull Chur leis an t-sraing an deadh sheol An t-slat thomhais neo-mheallta An laimh dheadh ainglean gun ghò; Gach dorus, cuirt agus altair Le reachd gun mheang chur air doigh Gach salchar uaipe ghrad adhlac Bha ’togail campair do’n t-slogh. XII. Theid e suas na ’ghloir aillidh, Bidh neart an lamhan an t-sloigh S ged robh Tobia ’n càrraid Ri Sanballat le’m prois, Cha bhac iad clachairean àraid, Dhuisg eud nan gras cho fior bheo Aon lamh a’ cumail gath sàighteach S lamh eil’ an sàs ann san òrd. XIII. Is iomadh Esra us Haggai Us Serubabel bhios beo, Agus Ieshua bharr orr, S Nehemiah lan treoir, [TD 198] A dhùsgadh chiomach o’n trailleachd Na’m feachd ro thàbhachdach mor Bidh sluagh an fhearainn thar aireamh An comhbhoinn s an gradh riu le deoin. XIV. Bidh gart-ghlanaidh an là sin Air coimeasg graineil o’n t-slogh An leth-bhriod neo-ghlan a tharmaich An aghaidh àithn an Dé mhoir Bha eadar Iudhaich s cloinn Amoin, Mhoaib s Ashdoid (droch phòr), Nach labhradh Eabhradh mar chànain No’n teangadh mhath’rail mar b’ chòir. XV. Air an aobhar seo fagar Dhiubh iomadh fàlaid gun dlò Cinn gun ghruaig na’n sgaill bhana, Cha’n ann mar Nasraich fo bhòid; Bidh ’n gnuis ro mhugach s neul bàis orr’ Fo mhasladh naire s trom bhron, Cha ghabh na h-Iudhaich compairt riu S cha tig Mic Ashdoid na’n còir. XVI. Nis is ainm dhi Loammi A chionn gun d’ fhàg i ’fear posd, Gu ’n lean i coigreach na ’aite Do ’n d’ thug i gradh airson soigh, [TD 199] An geall air arain s dibh laidir Air òllain thlà agus cloimh, Bha ’n t-àm ann duibhse uaip tarsuinn S gun bhi copairteach dheth doigh. XVII. Is tu rinn do ghliocas ’nuair dh’ eisd thu R’ a ghuth a dh’ eibh riut na ’ghaol, A cuid neoghlan a threigsinn S dol na ’dhéigh air a ghlaodh, Teachd a mach chum an t-sleibh’ air An do naisg e ’n fheasda gu saor; A chuirm seo-bhlasda ro-éibhinn Lan smior ro réidh us fion aosd. XVIII. Is e sin an sliabh air an sgaoilear Am brat far aoduinn gach sluaigh S a chum an cruinn’chear an saoghal Air cuireadh ghaoil dhoibh o shuas; A thaobh s gun d’ ullaich e iobairt Gun d’ ghairm e aoidhean na ’thruas Bidh sibhs’ a’ roinn dhoibh an cuibhrionn Mar stiubhairt dhileas an Uain. XIX. Is e sin a chuirm ’s am bi millseachd Air fleadh an Righ thug dhuibh buaidh, Nuair chì sibh ghloir na ’lan aobhachd Le gean us faoilt air a ghruaidh; [TD 200] A dheadh-ghean graidh do gach aon dhibh A bhratach ghaoil duibh mu ’r cuairt, Cha bhi amhghair ’nur cuimhne Nach sluig toilinntinn le buaidh. XX. N sin their e:—“ithibh a chairdean “Us olaibh ’ghnà luchd mo ghaoil “Na cuiribh ’n teagamh gu bràch mi “Thug dhuibh na m’ ghràdh fuil mo chraoidh, “Mar dheoch do ’r n-an’mannaibh pàiteach “Na ’cuan do lanachd nach traoigh; “Mo chorp mar bhiadh gus bhur n-àrach “Le ’m bi sibh sasuicht a chaoidh. XXI. “Do m’ fhion a mhiosg mi gu ’r slainte “Chur gean us gradh ann bhur cridh “O gabhaibh s m’ fhialachd cho lan duibh “Bhur n-aiteas ard biodh r’ a linn “Bhur n-uile chiocras biodh sasuicht “Le miann fo m’ sgàil ’bhi gach tìm “Mo thoradh milis do ’r càileachd “S do ’r blas nach sasuich ach mi. XXII. “Cha ’n ioghnadh e ged robh ’n trà sin “Bhur spicnard ’lathair bhur n-AON “A’ sgaoileadh cùbhraidheachd fhailidh “Tre spéis do lathaireachd mo ghaoil [TD 201] “A dh’ aom mo chluas o m’ chaomh airnibh “Ri ’r miann o ghradh nuair a ghlaodh “Sibh ’g iarraidh poig o bheul gràsmhor “Mo ghealladh ghnàth dhuibh tha saor! XXIII. “Nach eil bhur gaol dhomh ga ’r fasgadh “A nis s ga ’r fagail gu claoidht “Cur feum air airnibh mo ghraidh dhuibh “Ged bha sibh ghnàth teachd ga m’ chaoidh “Gu cumail suas ann a’ m’ lathair “Bhur laigse naduir ta claon “S nach comas dhuibh dheth mo lathaireachd “A ghiulain ’n tràths ach roinn fhaoin. XXIV. “Is cian na linntibh s na laithibh, “B’ e miann bhur n-àirnibh do m’ thaobh “Gu ’m bithinn foillsicht ’nur nadur “Mar neach d’ ur brathairibh araon, “A dheothail ciochan bhur mathar “S a nis o ’n thainig mi m’ ghaol “O! pogam sibhse le failte “An glacaibh gràidh le lan fhaoilt! XXV. “Phog uile bhuadhan an Ard-Righ “A chéil gu sasuicht d’ ur taobhs “Ann a’ m’ fhuil-sa gu ’r tearnadh “Bho chumhachd s trailleachd na daors; [TD 202] “Bha pog mo bhilibh lan fhailteach “Na m’ ghealladh gràis dhuibh nach claon “S biodh pog bhur creidimh-s gun fhàillinn, “Is math mo ghradh dhuibh co saor. XXVI. “Nuair tha na braonaibh-s o’ n àirde “A nis g’ ur fagail co brùit “S nach cum bhur n-aghaidh-s’ an tràth seo “Ach beag ri failte dheth m’ ghnùis, “O! cia mor bhios mo lànachd “Nuair theid na sgailean air chul, “Theid sibh suas gu bhur Pàras “An comhdhail Ard Righ nan Dul!” XXVII. Nuair bhios bhur n-anmhuinneachd bhasmhor Gu leir air fhagail ’san ùir S a ghairmear suas sibh gu Pàras Le aoibhneas s gairdeachas ùr A’ faicinn Criosda mar thà E Na ’ghloir ro dhealraich fo chrùin Sibh fein ris cosmhuil ’nur nàdur Gun bhrat no sgail air bhur gnùis: XXVIII. Sa sin nuair chi sibh Clann Hagair A dh’ fhan na ’n traillibh fo dhaors Tilgte mach o gach fàbhur Bho oighreachd ghrasmhor nan naomh: [TD 203] Bidh ’n Scriobtur coimhliont an là sin Mar labhair Sarah d’ an taobh Nach biodh oighreachd no pairt ac’ Le cloinn nan gràs na ’n còir shaor. XXIX. An sin chi sibh iochd us mor fhàbhur An Ti thug gradh dhuibh an tùs A spann o ’n chich sibh s o ’n tràilleachd San d’ lean mic Hagair gu dùr; Cha dian iad sgeig oirbh mar b’ àbhaist Nuair chì iad dealradh bhur gnuis Iad fein fo mhasladh ga ’m fasgadh Fodh bhinn a bhais tre ’n droch iùl. XXX. Cha ’n aithreach dhuibh-se ’san là sin Ged shil le cràdh sibh ’san fheòil A’ fulang masl’ air a sgàth-san Thug suas co ard sibh fadheoidh, An comhnuidh ainglean am Pàras A’ seinn gu brath air a ghloir Gun sgios gu siorruidh na ’làthair A cuan a lànachd ag òl. [TD 204-209] AM FIREAN. [Beurla] [TD 210] [Beurla] AM FIREAM NO CLIU ALASDAIR MHICLEOID, UNG-NA-CILLE. ROIMH-RADH, ANN AN CROIS-DHAN. A dhuine bheir eisdeachd! L e fior spéis do mo chomhradh, A ig a phuingibh le geur-bheachd S eas s dean feum dheth gu stolda; D ean a chreidsinn cha bhreug e A ch fior sgeul gun ghne sgleo ann I s tagair beannachd Mhic Dhe air R i linn a leughadh gu d’ chomhnadh! [TD 211] M eas cho goirid s a dh’ fhaodas A n geur aog do ghlan sguabadh C hum na siorruidheachd nach caochail L anachd saorsa no truaillidheachd: E isd ri cuireadh a ghaoil dhuit O innidh chaomh an Ard-Bhuachaill I s gabh a lamh tha riut sinte, D ean greim nach sgaoil air do shuaimhneas. I. BIDH cuimhn’ us iomradh gun diobradh Air na fireanaibh còire, S bidh mi’n tràth-sa r’a innseadh Mu chliu a h-aon diubh na m’ oran; San roimh-radh mar a sgriobh mi Ainm dhuibh sios ann an ordugh, O’n tuig na cairdean s na dilsean Cò ’n t-aon ro chaomh is brìgh sgeoil dhomh. II. A Ung-na-Cille gu’n thriall uainn Chum na sìorrachd do shòlas; An reult bha soilleir san Diadhachd Us glan na ’fhianuis mar lochran, O ghrian na Fireantachd fhior-ghlain A fhuair a thiodhlacan oirdhearc, Gach gras dh’fhàg ciùrrte ga ’iarguin Na h-iomadh ciad d’a luchd eolais. [TD 212] III. Oir chaill iad aodhair s oid-àraich Le curam àraidh bha faireil A thaobh a threud oir b’fhior ghnàth dha Bhi ’g gabhail sàr-bheachd s deagh aithn’ orr’; A mheud s bhiodh trom le deagh àl diubh Bu mhor a bhaigh dhaibh na ’anam S o ’innigh throcair bu ghrain leis An iomain laidir le h-an-iochd. IV. Cha bu chóthar gun anam Ach puingean fallain lan tàbhachd A bhiodh na d’ theagasg oir dh’fhairich Thu’m buaidh air t’ anam o’n airde; Mar mhil us bainne fodh d’ theangaidh Tre ghras le’n sealladh do chach iad; Bu bheag do spéis do bheul-aithris S do reachd nan seanair dheas-ghnàthach. V. Bha do bhuadhannan naduir Leis gach talanta luachmhor, A bhuilich Dia ort o’n airde, A rinn le ’ghras an athnuadhachadh, Air an cleachdadh do ghnàth leat Fodh fheartaibh ghrais chuir e nuas ort, Ag gabhail beachd air a statuibh S a reachd gach là fad do chuairte. [TD 213] VI. Cha bu notachan teagmhach No seoltachd s cleasachdaibh cealgach A bhiodh tu cleachdadh mar theagasg An àm bhi ’g oideachadh anama; Ach firinn dhaingnicht us sheasmhach Le cainnt an Sgriobtur ga dearbhadh Oir cha b’ fhein crioch t’ aobhar spreigidh Air sluagh ach teicheadh gu’n tearamunn. VII. Bu mhor t’ eagal-s gu’n iobradh Tu bheag do shith na deadh choguis, Do dh’fhein ghloir a tha millteach No cheannach siochaint luchd brosgail; Bu bheag do speis d’a bhi sliabadh Luchd brionail mhin nam beul sodail Air chor s ged dhuisgeadh tu mì-run Gu’m b’fhearr leat innseadh mu’n grodachd. VIII. Tha siol na nathrach lan mì-ruin Do uile shiol us shliochd Adhaimh; Tha siol na mnatha co cinnteach An naimhdeas inntinn do cail-se; Ach tollaidh iàd-san os iosal Mar thug an Triath dhoibh mar fhagail Us siol na mnatha theid gu direach Gu’n claiginn mhillteach le danachd [TD 214] IX. Bha do threibhdhireas dileas Na chusbair mi-ruin do’n t-Satan, Dha cho-oibrichean lionmhor San d’ rinn e’n t-siolmhuinn sin àrach; S a dh’ aindeoin innleachd us liontaibh Chleachd e riamh riut san fhasach, Uaith theasraig Ughdair na Sith thu An Laimh ’n do libhrig am Bàs thu. X. Mar bu lionmhoire cleasachd Na nathrach sgreitidh fodh lar riut, Se sin nuair ’s mo bhiodh do threise Ga d’ dhion am feasd o ’gath basmhor; Mar bu dluith’ bhiodh i streap riut Gur ann bu deise do shaile Gu saltairt sios os do sheasamh A cinn san eabar s ’n d’ shnag i. XI. Thug thu dùlan an Criosd di Le neart a chiosnaich fodh d’ shail i, Ann an seasmhachd s an disleachd An aghaidh a h-innleachdan graineil; A dh’fheuch le seoltaichean mìn’ riut S le diachainn theinntich neo-ghnathaicht Ach thug thu buaidh chum na criche Tre ghras an Tì sin thu ghradhaich. [TD 215] XII. Tre’ n d’ fhuair thu eolas air liontaibh Us innleachd dhiamhain a namhaid, Is mise a dh’fhairich gu’m b’fhior siud O chorr us bliadhna—ni chraidh mi Leis mar mheall mo mhi-chiall mi An uair nach d’ shliochd mi do d’ ràdh-sa, Tha nis na fhirinn choiliont domh Dh’fhag goimh us pian ann a’ m’ àirnibh. XIII. Tha fein mhealltairean daonnan, Mar bha Clann daoin ann san Eiphit, A’ coimeas oibre nan draoidhean Us oibre Mhaoise ri cheile; Bha cuid mar sin ri do linn-sa Fodh obair innleachdach bhreige Ach chuir thu sios an neo-shuim iad Gu’n d’ shluig do phuing iad le eifeachd. XIV. Ged is mor mo chuis dhitidh Airson m’ easaonta do d’ bhriathraibh Tre bhrionnal treun na fior dhiomhanas Air dhomh ’bhi baoth thug na lion mi; Ged nach leithsgeul r’a innse e Gidheadh is firinn gun fhiaradh Gu’n chăradh mise gu direach Mar mhealladh Dileas le Briathrach, [TD 216] XV. Is ceart do rinn do bheul innseadh Na d’ earail chaomh dhomh le reasan Gu’m bu ribe ro mhillteach Dhomh dol an luib an luchd treigsinn, Nach do thuig mi’n run intinn A bha san innleachd a ghleus iad S tha nis a thoradh ’to’airt cinnt domh, Gu’m b’ olc a dh’ inntric o’n bhreug e. XVI. Ach O! nach faodadh saor-ghras domh Na ioma lànachd bhi fialaidh, Ged nach b’ ionnan s mar tharladh Domh s do Shamuel diadhaidh, An uair a dh’ ung e Righ Saul A’ cur a làmh air an ciad uair, Nach do ghéill d’a chuid ardain To’airt urraim dha na mhi-righladh. XVII. Chuir m’ easaonta fodh chràdh thu, Ni tharruing plaigh air na ceudan, S a chuir fodh dhoilgheas mor aireamh Do m’ fhior chairdean,—ni léir mi; Cha dian m’ fhiachan a phaigheadh Ged bhuanaich m’ amhghar fodh dheuchainn Ach Ios’, fear aisig nan rathaidean A theachd a chàireadh a bheuma. [TD 217] XVIII. Chaidh mo mhealladh gu laidir Le m’ mhic, dhiubh ’phairt a bha feineil, Dh’ iarr iad gloir d’an cùis naire Tre spiorad ardan mhi-chéillidh; Dh’fhiar iad breitheanas àraidh Mar mhacaibh Sham’eil ’m Beerseba, Tre’ m b’ eigin domh-sa le tair orr’ An comunn graineil a threigsinn. XIX. Thug mì fainear mar rinn Samuel Nuair dhuisg an gradh s am fior eud e, Oir ged ’s e fein a dh’ ung Saul Nach b’ aobhar naire dha threigsinn; Nuair thug e’n iobairt ana-dana Bha’n aghaidh àithn us reachd Dhé dha Bho’n dh’ fhàgadh beo leis Righ Agag S a chuid a b’ fhearr dheth na treudaibh. XX. Ged do phill e o’n àr ud Le iolaich s gairdeachas eibhinn S e’n duil gu’n choimhlion e’n àithne Gun urrad s pairt di bhi ’n déigh laimh, Cur suas clach-chuimneachain àraidh Air buaidh tre làthaireachd Dhé leis Bha’n sluagh gu h-iomlan ach Samuel A’ seirm co-ghair ris le chéile. [TD 218] XXI. Is ann bha Samuel s gaoir ann Na chluasan naomha ri eisdeachd Na fuaim bh’ aig méighlich chaorach, Aig cruidh a chaomh-shrath bha geumnaich, An tràth dhuisg a Spiorad fodh fhaobhur To’airt breith neo-chlaoin air an eucoir Fodh mheinn tigh Shauil shior lüghdaich, Tigh Dhaibhidh sior fhàs ni ’s treunmhor. XXII. Is ni nach sgarach le moran Tha nis ’nar lò ann san t-saoghal Obair fheartmhor ’n Aoin ghloirmhoir Fodh innleachd sheolta na draothachd; Ach tre t-oibre s tre throcair Gu ’m faodadh moran an aonta A chur le aidmheil am beoil rithe,— Seo meur Iehobhaih na ’saorsa. XXIII. Bu bheag do choltas na d’ dhoighibh Ri cruth nan locuist san deataich Ged bha crùin mar an t-òr orr’ Bha ’n iorbaill dòbheairteach sgaiteach; Is ann bhiodh do chridhe gu ’leonadh Le meud an gloire r’ am faicinn O ’n dream fhein mheallta gu bronach Bha trid an seoltachd ga ’n casgairt. [TD 219] XXIV. Cha d’ rinn thu uaill ann am faisneachd No ’n gibhtean arda ri ’n cleachdadh, Mar rinn uabharr Bhalaaim Ged rinn an t-Ard Righ tighinn trasd air, An uair a bhuin e tre ’n ardan Cho beag a bhaigh ris an asail, Us gu ’m b’ aobhar a mhain dhi A suil ni b’ fhearr a bhi faicinn. XXV. S a’ dol troimh choilltichibh diomhair Cha b’ e do rian a bhi marcach, Mar bha Absalom fiadhaich Gu ’n d’ rug an fhiadh chraobh air fhalt air; Ach mar Ionatan gradhach A’ streap le lamhan s le chasan Nuair thug e buaidh air an namhuid Dol suas gu blar eadar chas chreag. XXVI. S cha b’ ann neo-chinnteach mi-steidheil A ruith thu ’n réis fad do chuairt, Ach chum thu direach do cheumaibh Ri comhnard réidh na lan duais, Mar iolair mhor air dha sgéithibh An gaoith nan speuran ga ’n gluasd Airson crùin gloire ro ghle-ghlain San Oighreachd neamhuidh neo-thruaillt. [TD 220] XXVII. Cha b’ ann a’ gleachd ris na speuraibh A bha do gheur lann ga bhualadh Ach ris gach gaoid us mì-bheusaibh Bha fàs air freumh na fior thruaill’chd; Do bhuillibh trom leis gu beumnach Air corp na fein bha leat suarach Ag cumail smachd air gu treubhach Gu crioch do réis thug lan bhuaidh air. XXVIII. Bha firinn fhiorghlan an Sgriobtuir Mar thaic do leasraidh a ghnath dhut Crios na fireantachd sheasmhaich Mar lùths us treise do t’ àirnibh; Do pheacadh fhiata bha streap riut Le fiamh us geilt a chuir cradh ort, Gu ’n chuir thu dhiot leis gach lethtrom Nuair thriall thu ’teicheadh gu d’ shlainte. XXIX. Le fior suilbhireachd inntinn Thug thu aoidheachd gun ghearan, Bha thu iochdmhor do ’n mhuinntir A bhiodh ga ’n claoidh leis an ainneart; Bha fior fhialachd gun chuingeachd A’ d’ innigh chiùin ris gach ainnis O ghlaine s anfhainneachd cuinnseis, Le cridhe simplidh gun aindeoin [TD 221] XXX. Cha b’ ann le srein no le sparraig A shaoithrich t’ anam san fhion lios, O ghabh thu ’d’ laimh an crann araidh Na d’ dheigh cha d’ shealladh gu fiar leat; Bho chaidh a chuing ort a cheangail Cha b’ i chuir eallach no pian ort, Ach peacadh searbh a bhith mhallaicht Us cuilbheart mheallaid an diabhoil. XXXI. Ged nach b’ ann o na chrannaig A sheirm thu caithream na saorsa, Thoilich Criosd a ghras tairis A chur a bheannach’ do shaoithreach, Mar stiubhart dileas do ’n anam Air gras eugsamhuil na maoireachd, S ’n aghaidh treun obair mheallaidh Gu sluagh a tharruing o dhaorsa. XXXII. Oir bha ungadh ro ghlan ort Le spiorad fallain na naomhachd Air a thaomadh gun ghainn’ ort O lanachd mhairionn t-fhir-saoiridh; S bu bhinn a chliu uat ri aithris Do ’n dream fhuair aithn’ air a ghaol doibh Ri d’ bheul bha trompaid buaidh-chaithream Thug Criosd trid fhala san t-saoghal. [TD 222] XXXIII. Bha thu eudmhor us fearail An aghaidh ceannairc chlann daoine; Mar leomhann treun bha thu barraicht A’ diteadh mhearachd s gach baothachd, Mar an t-Uan bha thu aithnicht An seimheachd carthannas s naomhachd, An simplidheachd s cuineis an leanabh Bu tearc do shamhuil r’ am faotuinn. XXXIV. Chuir gradh saoraidh ort falluing A ghlan gach galair us gaoid uat, Bu lòn àraich do t’ anam Am mana faluicht bha saor dhut; Gun mheas toirmisgt bhi mar riut Nach deachaidh d’ spannadh o d’ ghaol air Le diadhachd fior ghlan neo-shalach S nach d’ fhuaras smal ort o’n t-saoghal. XXXV. Is iomadh fianuis air deadh-ghean Thug Dia na dheiligeadh grais dut,; Is e thug na throcair dhut céile Mar t’ asna cleibh a luidhe blàth riut, A bha na beannachd na d’ ré dhut, Bu mhor a speis ann na gradh dhut S a lean do ’n uir ás do dheigh thu, Co-ghiulan deuchainn ri t’ amhghair. [TD 223] XXXVI. Bha i na comhnadh do d’ réir dhut Sna h-uile ceum mar a dh’ orduich An Ti a cheangail ri chéile Sibh a reir na daimh phosda; Bha rian us seol a fior chéille Na thaic do d’ chre fhad s bu bheo thu, S bha ’h-urnuigh mhin’ge ’n àm t’ éiginn, Dol suas chum Dhe gus do chomhnadh. XXXVII. Cha d’ sgar am Bàs sibh o chéile Ach seal ro ghle bheag san fhasach; Tha nis ur comunn lan eibhinn Cha sgar an t-eug sibh gu bràcha; Ged nach ionann an daimh sin Sna h-uile ceum mar a bha sibh, Tha naomhachd iomlan neo-threigte S gach pairt gu leir os cionn naduir. XXXVIII. Ach ’s mor an t-ionndrainn le cach thu Do chomunn blàth a tho’ airt uapa, Oir bha sailleadh saor-ghrais air Do chomhradh araidh bha buadhar, To’ airt cneis us cluas do na phairt diubh A bhiodh ga ’n cradh le geur bhuairibh S do sholus diamhair mu ’n t-Slanaighear To’ airt sgeula tearnaidh gu ’m fuasgladh. [TD 224] XXXIX. Cha robh cail eigin marbha Cur bolladh searbh dheth t’ ol-ungaidh; Bha do chleachdadh to’ airt dearbhaidh Gu ’m b’ aon thu ’shealbhaich gras iompaich; Dh’ fhàg siud eifeachd na d’ labhradh Nach robh s gach searmoin o’n chubaid Gu dusgadh pheacach bha calma S gu fois do dh’ anma bha bruite. XL. Is mor a chomain chuir gras orr Airson gach là dhiot a fhuair iad, S diolaidh aingidh gu brach air Airson an tair ort tre chruas cridh; Ach na cuspairean gràidh sin A fhuair gu slainteil dhiot buannachd Bidh seinn nan iolach le ard ghuth Air cliu saor-ghrais uat a chual iad. XLI. N uair chì do naimhdean thu chual thu S a chuir gu suarach do ghlaodh riu Air deas lamh britheimh na buadhaibh A’ teachd a nuas na ghloir naomha; Bidh suilean critheach lan fuathais Aig amharc nuadh chruth na d’ aodainn Gur geur an sgread ann na ’n cluasaibh T’ ainm ri buan sgrios gach aoin diubh. [TD 225] XLII. Le sgal na trompaid a’ s fuaimnich Leis an luaisgear an saoghal Le ’n duisg an cuirp ás na h-uaighibh Le gradh s geur uamharr na ’n aogais; S na beannta leaghta mu ’n cuairt diubh Nach nochd dhoibh truas riu ged ghlaodh iad A chum an saoradh o’n uamhas Tha nis an gruaim na gnuis naomh riu. XLIII. Dol ás cha ’n fhaod iad o uamharr S an lasair suas air gach taobh dhiubh, An coguis chiontach ga ’m bualadh Le lotaibh cruaidh fodh gheur fhaobhur; Gur truagh an crioch dol air fuadach Le sgrios bhith-bhuan do ’n t-slochd aognuidh, Gun duil gu siorruidh ri fuasgladh Us fearg an Uain orr’ air sgaoileadh. XLIV. An uair bhios claidheamh a cheartais Na theine caithteach gun bhaigh dhoibh, An talamh a’ losgadh fo ’n casaibh, Gach duil na ’n lasair gu h-ard riu Us fuirneis ifrinn gu ’n casgairt A’ sgaoileadh farsuing a gàilich Gu ’n slugadh sios oir is creach iad Do ’n t-slochd gun aigeal gun smaladh. [TD 226] XLV. Ach bith do shuil-sa cha ghluais i Dheth ’n damanadh buan a chum leir sgrios Bithidh siud a’ meudachadh truaigh dhoibh Airson an cruais riu ’n uair dh’ éigh thu, Le gairm na saors ann do thruas riu S nach d’ aom an cluas le fior ghéill di Ach t’ haleluia-s’ theid suas le Smuid dheataich thruaigh an geur phein-san. XLVI. Ach na h-anman fhuair buannachd Dheth d’ theagasg luachmhor san t-saoghal A ghabh ri d’ theisteas mu ’n Uan doibh Thug gradh bith-bhuan doibh nach caochail, Theid iad na ’chomhdhail le luaghair Le gean gun ghruaim ach lan faoilteachd A ghabhail suilbhearr an suaimhneas S gach aon dhiubh ’n snuadh a ghlan aogais. XLVII. Bha do chomunn ro bhuadh’or San fhasach fhuaraidh seo fein doibh Oir is ioma beannachd a fhuair iad Ri linn do chuairt doibh bha feumail: Bhiodh t’ anam naomha fo smuairein An uair bhiodh iad cuartaicht le deuchainn S tu ’tagradh grais an Aird Bhuachaill Bha ghnàth ga ’m fuasgladh an éiginn. [TD 227] XLVIII. Aig na coinnimhean ceisde Bu bhinn an teisteas do sheanachas Bhiodh cluasan sluaigh riut na ’n seasamh Aig eisdeachd deas-chainnt do labhraidh; Do chlaidheamh geur air do leasraidh Mar shaighdear deas fo chuid armachd A’ dion saor-ghradhaicht gu ro eagnaidh O run neo-sheasmhach a chealgair. XLIX. Bu ghaisgeach treun a bha deas thu Gu dion a chreidimh bha slainteil, O bheachdan saobhail nach freagradh Ri cliu an Scriobtair o’n aird air; Le fanaoid naomh dheanta sgeig leat Air fàidhean s cluicheannan Bhaail, Chuir gradh na diongmhaltachd teicheadh Fad uat air eagail na traill’achd. L. Bha do phuingeannan co fallain, Co geur gu fanachd a chealgair Le dol a stigh mar gheur lannaibh Gu eadar sgairidh an anama; Bhiodh obair grais co fior aithnicht, Co eadar-dhealuicht o anabas Us faobhar geur ort gu glanadh Gach gaoid s to’airt aithn air ath-ghineamhuin. [TD 228] LI. Aig na coinnimhean urnuigh Far ’m bu druiteach do chomhradh Is mor tha d’ theisteas r’a ionndrainn Leis a mhuinntir do ’m b’ eol thu; N uair bhiodh tu tagradh le durachd Tre Criosd do dhlù chuspair dochais Bhiodh frasan blath do mhaoth dhriuchdan Do ’n chuid bhiodh bruite fo leontaibh. LII. Is ann an deatach na tuise Bha t’ earbs á t’ urnuigh bhi freumhach, O ’n iobairt slainte rinn cubhr’ i Do ’n chuilc bhruite s lan eifeachd; Bhiodh a toradh to’airt ùraich Do ’n mhuinntir chiùrrta bha reubta S i dol gu Criosda troimh ’n dumhlas Gu to’airt ol ungaidh gu ’n creuchdaibh. LIII. Cha b’ ann tre shealladh do shul air Bha t’ imeachd dlu ris an comhnuidh; B’ e d’ Dhia fad uat e us dlu dhut B’ e sholus gnuise do lochran; Ged bhiodh tu ’n dorchadas dumhail Bhiodh ’fhocal ciuin dhut to’airt sòlais Us troimh na neultaibh bu duldaidh O phairtibh cuil thigeadh gloir ort, [TD 229] LIV. Bha thu iochdmhor s ro bhaigheil Ro thairis tlà ris na truaghain A bhiodh na ’n deoraidhibh lan failing Fo ioma càs us tonn luasgadh, Le doinionn uamhais a namhaid Na ’n tuiltean bais dol mu ’n cuairt diubh, Ach troimh ’n Euroclidon ghabhaidh Bhiodh gealladh slaint leat ga ’n cluasaibh. LV. Cha d’ ghabh thu Tighearnas riaghlaidh Air oighreachd Dhia air an talamh, S a choguis anfhann cha d’ iarr thu Dho chumadh rian ri t’ fhein bharail; Bha fior eagal na Diadhachd A ghnàth ga d’ leanadh le faire S le gras fein-àicheadh cur rian ort Le stoladh s ciall na fior ghlainne. LVI. Bha lamh smachdachaidh ’n Triath ort Ga d’ chumail iosal mar leanabh: A bhi sna h-achaibh a’ dioghlum Is e ghabh thu riamh mar dheadh-mhanadh; Bha do chùraichean diamhair San oighreachd shiorruidh dhut daingean Cha d’ ghabh thu oilbheum do ’n Diadhachd S fo h-uallach sios thu cha d’ fhannaich. [TD 230] LVII. Ach Dia na dheiligeadh beannuicht Mar chunn’cas math leis na d’ fhabhair Is e thionndaidh fiabhrus do ghalair Gu foirfeachd mhairionn do shlainte; A rinn do ghairm o gach aimbeart Tre Chriosd a stailig am bas dut O bhi na uamhas gu caithream Air sgiath nan aingle gu Pàras. LVIII. Is e rinn do dhorch’as a philleadh Gu sollus millse ro dhealrach A thionndaidh tiormachadh t’ innigh Gu bhi na ’linnidh nach traigh dhut; A thionndaidh t’ anfhuinneachd mhinic Gu neart us spionnadh nach failing Gach geimhlibh, cuibhreach us tinneas Gu saors us imeachd gu samhchair. LIX. Is e thionndaidh bron gu toil-inntinn Is e thionndaidh oidhche gu là dhut Us na deoir a shil thu gu saoibhir Gu bhi na ’n aoibhneas gu brach dhut; Gach lot a fhuair thu na aobhar Gu bhi na ’n daoimein a’ dearrsadh Na d’ chrun ro ghlormhor ceann éididh Mar fhiùrain speiseil na ’lathair. [TD 231] LX. Air dhut áth Iordain a ghabhail Gu tir a gheallaidh sna h-ardaibh, Far sruth am fion dut s am bainne Le misleach meala nach failing; Do thobar siorruidh ’cur thairis, Neo-chriochnach fallain na ’lanachd Le òl cha sgiosaichear t’ anam S do mhiann a’ gabhail lan shàsachd. LXI. Bha gach trioblaid thu chuartaich Na ’n aobhar uaill fad do ré dhut; Cha b’ ionnann s sionnaich nam bruachaibh An uair ghlact na ’n cluaintearachd fein iad; Cha b’ gheur-leanmhuin an ruagadh Cha b’ aobhar uaill doibh an deuchainn, Fo thathunn ghaothar na ’n luas-ruith, Air son nan uan bhi g’ an reubadh. LXII. Bha inntinn Chriosd dhut mar armachd Bha cumail t’ anam’ air dheadh-ghleusadh Bha clogad slaint ort mar cheana-bheairt Fo ’n do dhearbh thu bhi treunmhor; A’ gleachd ri naimhdibh bha dalma Tre ’n nimh bha sealg ort le ’n geur-ghath Ach bha do sgiath dhut co earbsach S nach d’ bhrist an cealg tro t’ uchd-éididh. [TD 232] LXIII. Riamh air mhiathlachd cha d’ fhalbh thu Gu bainne salachaidh na muinntir A bha fo thorr’cheas gu falmh’chadh Le ruintibh chealg s a’ breth puinnsein, Bha ’togail ghalairean seargach Do dh’ iomadh leanaban bha simplidh, S a dh’ fheumadh burgaidean searbha, Ma ’n glainte salachair o’n inntinn. LXIV. Mar bha do laithean dol thairis Bha t’ fhàs an aithne na diadhachd, Bha piseach lathail air t’ anam Mar mheanglan daingean san fhionan; Bha t’ fhas an eolas s an glaine Na bhuaidh air t’ fhaireachadh diamhair, Gun d’ chrom thu sios mar gheug fhallain Fo t’ ubhlan mealach lan biataidh. LXV. Mar bha thu dluthadh ri d’ dhachaigh Bha miad do dhearcan fàs lionmhor: Thu mar chraobh fhàilneach lan abuich Gu trom leo bagaidean ciatach; Cha ’n fhaoidte t’ fhagail ni b’ fhaide S tu fein am fadachd fo chiocras Gu dol air imrich do ’n aitreibh, Tigh taimh us taisg neo-lamh-dhianta. [TD 233] LXVI. Ach ’s ann bha t’ amhghair-sa ’g èirigh O ghradh us eud na fior dhisleachd Do aobhar Ughdair na réite Ghlan gaoid us eacal do chridh dhut, A chum a spiorad gu treun ort A dh’ aom ris fein thu na d’ inntinn, Rinn fear co’ pairt dhiot dheth dheuchainn, Dh’ fhag uallach eutrom fo chuing dhut. LXVII. Cha b’e do chrioch bhi ri faisneachd Sna speuraibh ard air-son feinghloir, Gun do shuil bhi ri lar dhut A’ sealltuinn aite do d’ cheumaibh; Bha siud na fhianuis air fabhar Us deadh-ghean grasmhor Mhic Dhe dhut Gu ’n t’ slighe thoirmisgt bu ghrain leat An umhlachd ghraidh dha ghrad threigsinn. LXVIII. Chaidh crioch air bron us mi ghèan dut, Chaidh crioch air faireachduinn craiteach Chaidh crioch air doilgheas s gach gearan Chaidh crioch air gal us geur amhghair; Chaidh crioch air truaigh theachd a d’ charamh Chaidh crioch air meallaidhean Shatain S chaidh crioch air ionndrainn fo ainnis, Lan chriochnuich carraid s cruaidh-chasaibh. [TD 234] LXIX. Thoisich aoibhneas gun diobradh Thoisich siochaint us sòlas Thoisich lanachd nach criochnuich Na beatha shiorruidh mar lòn dut; Thoisich sonas co lionta Nach teid air diochuin no fogradh S gach agh us beannachd ion-mhiannaicht, Lan mhealltuin Dhia ann an gloir leat. LXX. Cha chuir thu feum air an Scriobtuir Tha nis a sheisd dut lan dearbhta, Cha ’n fheum thu dochas no creideamh Tha ’n cuspair seasmhach lan shealbhaicht; Cha ’n fheum thu urnuigh tre easbhuidh S tu lan gun teircead, do-fhalmhuicht No orduigh seulaidh na h-eaglais Tha seul am feasd ort nach falbh dhiot. LXXI. Is ann thionndaidh t’ urnuigh gu moladh Air cliu s air onoir an Ard-Righ A ghraidh an Criosd a rinn coiliont Us liont le sonas nach traigh thu; A chur naomh ghleus ort nach fannuich A’ seinn an teanga nam bardaibh Gu h-ard air fairge mar ghlainidh, S gach teud lan theannuicht a’ d’ chlarsaich. [TD 235] LXXII. A ghloir nach b’ urrainn thu ghiulan, Tre laigse shul air an talamh, Is tric thug cridhe maoth bruit dut Na ’braoinibh cùbhraidh air t’ anam; Tha nise lanachd a h-ionntlais Ga ’mhealtuinn dlù leat tre shealladh, Gun fheum air sgaile no gnuis-bhrat Air t’ aghaidh ungte gu falach. LXXIII. Tu nise mealtuinn do shuaimhneis Sa chuan am feasd nach dean traoghadh, San oighreachd fhiorghlan neo-thruaillidh Do shonas buan nach dean caochladh; Os cionn gach amhghair us buairidh A dh’ iath mu ’n cuairt ort san t-saoghal A’ seinn lan aoibhneis gu fuaimneach Air gloir an Uain thug a ghaol dut. LXXIV. Ach tha sinne n’ ar truaghan Am fàsach fuaraidh nan deur seo, Us Dia gu ’n taisbean e thruas duinn, Gu ’r cumail suas anns gach deuchainn, A tha sior iathadh mu ’n cuairt oirnn O’r naimhdean cruaidh tha g’ ar teumadh; O! thigeadh grasan a nuas oirnn Trid fola ’n Uain le mò eifeachd. [TD 236-242] CLIU AN OLLAIMH DHOMHNULLAICH. [Beurla] [TD 243] On the back of one of the stanzas he marks— “AIR FONN:— Air faillirin fhillirin Uillirin othoro laoidh Caoidh an cruaidh fhortan gun fhios domh Chuir mise fodh chuing do ghaoil.” ROIMHRADH DO CHLIU AN OLLAIMH DHOMHNULLAICH ANN AN CROIS DHAN. C è deacair ro dhuilich L eam fein fàth mo thuiridh r ’a luaidh, I s mo mhòr aobhar mhulaid U r sgeul seo ’mhor Urramaich shuairc! A n t-aodhair eudmhor bha ullamh N a ’dhreuchd gu bhi buinnig an t-sluaigh O leir sgrios us o chunnart L e eug e bhi ’n tulach na h-uaigh; L eam cha ’n ioghnadh an Tòiseachd A shealbhaich roinn mhor dheth do chuairt, M u do bhas a bhi bronach H- uchd cràiteach bhi leointe san uairs’, D o bhrigh cho lion deoiridh, H aic innte gun sòlas fo ghruaim, O ’n chaill i do chomhradh M u ’n ghras sin thug beo iad o ’n suain: H o shluagh tha gun eagal, N ach d’ iompaich fo theagasg le rian, U r n-uamhas (mur teich sibh L e ball-chrith) tha greasach o Dhia; [TD 244] L om sgriob gu neo-theagmhach U s leir sgrios le geilt-chrith s mor phian, C ha chuis fharmaid ach sgreat sibh H o! bhur n-anama gu ’n teasairceadh Dia! CUIMHNEACHAN NO CLIU AN OLLAIMH DHOMHNULLAICH. EARRANN I.—AN DUINE. I. DO réir briathran a’ Bhiobaill, Bidh deadh chuimhn’ air an fhìrean a ghnàth Us le dearmad cha ’n fhaodar, Gu ’n searg an cliù naomha gu làr; S do réir sin mu ’n aon seo, Bhios air ainmeachadh leamsa na m’ dhàn, Is fad bhios ’iomradh gun di-chuimhn’ Feadh gach aimsir aig iochd’rainibh gràis. II. An t-urramach iùlmhor Bhi na ’shìneadh ’san ùir s e fo ’n bhòrd, An t-Ollamh Dòmhnullach cliùteach, A bha dìleas mar stiùbhard gun ghò; Air an t-saoibhreas gun choomhnadh, A chuir Dia leat a dh’ ionnsuidh nan slògh, Is iomadh ceud tha fo thùirse, O ’n là thriall thu s a dhùin ort am fòd. [TD 245] III. Is trom an osnadh ga d’ ionndrainn, Is frasach, silteach an sùilean le deòir; A’ caoidh s ag acain gu drùidhteach, As do dhéigh fo mhòr chùram s fo leòin; Goimh na ’n àirnibh ga ’n ciùrradh, O ’n là dh’ fhalbh thu gun dùil riut ni ’s mò; Gus an séidear an trompaid, Bheir na mairbh ás an ùir gu teachd beò. IV. Iad ag iondrainn na chual iad Fo do theagasgaibh buadhach bha beò, Shaor an anama o chruaidh-chas, Iomadh uair bha ga ’n tuairgneadh gu mòr; Bha do sgeul mu ’n àrd-Bhuachaill, Dhoibh mar ghaoith a bha fuadach nan neoil, S grian na fìreantachd uasail, To ’airt dhoibh aoibhneis le luathghair s binn cheòl. V. Is iomadh aon bha ’n cruaidh chàs dheth, Aig an leòmhann ga ’m fàsgadh mar uain, Rinn thu ’shaoradh o ’mhàgaibh,— An creuchdan gu slàn dheanamh suas; O mhath-ghamhnaibh ga ’n tèarnadh O ’n reubadh le dàmhair gun truas; S an ioghnadh ’n dream sin an trà seo, Bhi ga d’ chaoidh; rinn thu ’m fàgail s iad truagh? [TD 246] VI. Thuilleadh Sgìre na Toiseachd, Is iomadh sgìr’ tha fo bhròn ga do chaoidh, O do bheul leis ’m bu chòisir, A bhi ’g éisdeachd do sgeòil a bha binn; Air gràsaibh Iehobhaih, Do anamaibh bha leòint agus tinn, To’airt geall-daingnich air tròcair, Dhoibh an seilbh ann an dòchas le cinnt. VII. Is mòr am briseadh s a bhèarna Ann ar n-Eaglais le bàs do tho’airt uainn, Bu taic thu na d’ là dhuinn, Ann an iomadaidh càs nach gabh luaidh; Ann san ni seo gu h-àraidh, Mar aodhair s oid’-àraich an t-sluaigh, A bha ocrach us pàiteach, Do ’n do fhritheil thu màna o shuas. VIII. Is mòr an iarguin ’s gach cearna, An cualas riamh gu beò-bhlàth uait àrd-ghlaodh, Guth na trompaid o’n airde, Chuir crith-ghluasad air cnàmhaibh bha sgaoilt, Tioram, cruaidh ’sa ghleann fhàsaicht, Us le anail na fàisneachd gu saor,— Thug thu beò dhiubh mòr àireamh, Tha na ’n deòraidh an dràsda ga d’ chaoidh. [TD 247] IX. Bha thu’ d’ chobhar gu fuasgladh, Air anamaibh bha buairte, ga ’n claoidh; Us luchd-mortaidh mu ’n cuairt doibh, Ga ’n reubadh na ’n truaghain gun chlì; Is iomadh éire s mòr uallach, Bha trom air an guaillibh s iad sgìth, O ’n do shaor thu le buaidh iad, Chum an aoibhneas le suaimhneas us sìth. X. Dh’ fhàg siud goimh dhoibh na ’n àirnibh, Iad gun fhios co ni ’n t-àite dhoibh suas, Chum an ionaltraidh làitheil, Ann an innis nan gràs s nan deadh chluan, Far a minic ’n do tharladh, Gu ’n robh ’n anam annt sàsaicht s le uaill, A’ deanamh aoibhneis ’san t-slàinte, Dh’ oibrich Criosd dhoibh na ’ghràdh tha bithbhuan. XI. Tha do threud air am fàgail, As do dhéigh mar ’m fàsach lòm, fuar; Gun a’ ghrian orr’ a’ dèarrsadh, Ach fo neul s gun fhios c’ àit iad an gluais; A dh’ fheumas fantuinn rè làithibh, A’ sealltuinn ri Ard-righ nan sluagh Gus an deònaich a ghràs dhoibh, Neach na d’ àite ni bheàrna dhoibh suas. [TD 248] XII. Ach an Tì rinn a’ bheàrna, Tha na ’chomas a càradh gu luath; Us ma dheònaich a ghràs e, Gu ’n cuir t’ fhalluinn an lànachd a buadh, Air an fhear thig na d’ àite, Gu bhi biathadh an àlaich sa’ chluain, Ann san d’ fhuair iad deadh àrach, Fhad s a mheal iad thu ’n làithibh do chuairt. XIII. Tha ar peacaidhean làthail-n’ An aghaidh naomh àitheanta Dhia, A’ tarruing gach plàigh’ oirnn, Gach smachd us geur àmhghair us pian; O! gu ’n tiodhlaic e ’ghràs oirnn, Chum ar n-ùmlach’ na ’làthair le fiamh, Deanamh bròin fo fhein-àicheadh, Chum d’ a fhìreantacnd àrdaicht bhi strìochdt’! XIV. O! gu ’n luathaich e ’n là sin, Sam bi challaid gu slàn dhuinn mu ’n cuairt Leis gach briseadh a chàradh, Ann an diongmholtachd làidir nach gluais Us nach tuit le feachd nàmhaid, Ged a dh’ iarradh iad fàth air tre fhuath; Ach gu ’m faigh an treud sàmhchar, Fo na beannachdaibh gràsmhor ’s mòr luach. [TD 249] XV. Thaobh do theisteis thug barr air Cuid mhòr ann ar là-ne s ’n ar ré, Làn do bhuadhaibh s do ghràsaibh; Is beag mo chomas gu ’n àireamh gu léir; Ged nach fheudar leam àicheadh, Nach bu mhiann leam dheth pàirt chur an céill, Ach mo bhriathran ro-fhàill’neach, Gu ’lan-iomradh gu àirde mo sgéil. EARRAN II:—A PHEARSA. XVI. BHA do chorp gu treun làidir, Anns gach ball dheth làn tàbhachd us lùths, Dìreach, iomchuidh ’s gach pàirt dheth, Chum na crìche an d’ àraicheadh thu; Bha do bhuadhanna nàduir Farsuing, fosgailt a ghnàth anns gach cùis A bha feumail na d’ là dhuit, Gu to’airt eòlais do chàch mar cheann-iùil. XVII. Cha robh smal ort thaobh cumaidh, No ’n ud sgéimh o do mhullach gu d’ shàil; Gu deas, calma, mar churaidh, Lan do mheanmnadh s ro-urrant gun sgàth [TD 250] Beothail, anamant gu h-uile, Gu neo-chearbach;—oir b’ urrainn mi ’ràdh.— Gu ’m b’ ni ana-minice t’ uiread-s’ No d’ cho-dhealbh ort a b’ urrainn ’tho’airt bàrr XVIII. Bha do phearsa s do ghluasad, Co tlachdmhor, neo-thuairgneach us tlàth, Chor us gur tearc iad thug fuath dhuit, Ged bu lìonmhoir bha fuaidht riut an gràdh; Aig na h-ìslibh s na h-uaislibh, Bha spéis dhuit ged b’ uaibhreach dhuibh pàirt, Nì dh’ fhàg t’ iomradh ga luaidh ac’, Mar sgeul bròin o ’n là chual iad do bhàs. XIX. Aghaidh leòmhainn bha t’ eudan, Nuair a dh’ éireadh luchd-eucoir ort ceàrr; Aghaidh duine thaobh reusoin, Fearail, tuigseach, làn céill agus bàigh; Aghaidh laoidh a thaobh sèimheachd, Ann an simplidheachd s tréibhdhireas gràis; Aghaidh iolair thaobh nèamhachd, S t’ eòlas dìomhair air stéidhibh na slàint, XX. Bha do shubhailcean lìonmhor, Ann an gliocas, an ciall s an deadh ghleus; Agus aignidhean rianail, Glan inntinn bha sìochainteach, réidh, [TD 251] Air an cleachdamh gach ial leat, Ann sna nithibh bha ciatach annt’ féin, Timchioll reachdan na Diadhachd, Ris ’n do chum thu do bhriathran s do cheum. XXI. Is e taitneas s deadh-mhùinteachd, Bha d’ chleachdamh gach taobh air ’n do ghluais; Bha do chonaltradh iùlmhor, Le cathrannas ùrail gach uair; Do gach smachd a’ to’airt ùmhlachd, An uair a làmh Righ nan dùl ort a bhuail, S fo gach fulangas giùlaint Ann am macantas s ciùineachd an Uain. XXII. A thaobh t’ oilean na d’ òige, Rinn thu thogail an Oil-thigh nan Gall, Cha d’ rinn thu riamh bòsd ás, Mar na féinealaich phròiseil tha fealls; Rinn thu feum dheth gu foghlum, Mu na nithibh bu’ ghlòirmhoire stamp:— Feum nam peacach air tròcair, S na rinn Dia gu ’n to’airt beò o bhi caillt. XXIII. Bha do ghibhtean s do thàlant Chuir an Spiorad o ’n àird’ ort a nuas, Air ’n ath-nuadhachadh gu gràsmhor, A rinn feumail na d’ là thu do ’n t-sluagh: [TD 252] Le do chòrdadh tre ’n ghràdh sin, Leis ’n do lìonadh gu blàth thu làn truais, Ris na h-anamaibh neo-bhàsmhor, Fo do theagasg o ’n bhàs fhuair làn bhuaidh. XXIV. Bha ionnlad air t’ aodann, T’ aghaidh ungta le faoilte gun ghruaim; Lìon spiorad a’ ghaoil thu, Na d’ inntinn le caomhalachd truais; Us bu shoilleir na d’ aogas, An gràdh thug thu do ’n mhaoth chridh’ fo bhuaidh; Is mòr do ghlòir an Fhir-shaoraidh, A dhealraich an aobhachd do shnuaidh. XXV. Bha thu truacanta, cuimhneach, Air bhantraichibh s dilleachaibh fann, Us air fialaidheachd d’ inntinn, Aig bochdaibh bha cinnt air gach ám; Do na coigrich to’airt aoidheachd, Air a’ mhuinntir bha tinn le do làimh, Bhiodh tu fòirinn s to’airt libhrig, Do na mhuinntir bha ’m prìosan gu teann. XXVI. Lagh a’ chaoimhneis bha d’ bhilibh, Do briathran a’ sileadh mar dhrùchd, Air an fhonn a bha tioram, O sheargadh ’to’airt cinneis ás ùr; [TD 253] Is e do chainnt bha ro-mhilis, Do anamaibh na ’n innibh ro-chiùrrt’, Us fear an gràidh ac’ ga shireadh, Caoidh a làthaireachd, iad tiomeach s fo thùirs. XXVII. Ri anamaibh nan deoiridh, Bha thu iochdmhor, làn teò-chridheachd cridh, An uair bha ’n truailleachd ga ’n leònadh, Ag iarruidh gu beò os an cinn; Bha thu d’ bheannachd gu ’n còmhnadh, S gu ’n aiseig gu sòlas a rìs, Trid na geallanaibh mòra, Air ’n d’ thug gras dhoibh làn chòir ann an Criosd. XXVIII. Bha duinealas fuaidht riut, Anns gach ceum dheth do ghluasad s gach àm; Bha géir’ air do bhuadhaibh, Bha ullamh tho’airt buaidh air luchd-feall; Le faobhar gun tuaireap, S nach feudadh luchd-fuath ort thigh’nn teann; No na toibheumaich shuarach, Le an anabas us truailleadh an teang. XXIX. Bhiodh do naimhdean fo mhùiseig, Fo do smachd oir bha t’ ùghdarras treun; Is mòr a chìteadh na d’ ghnùis dheth, Ann an sealladh do shùl a bha geur; [TD 254] Dheanadh ’n coguis dhuit lùbadh, Ged bha ’m mèinn co droch-mhùinteath gu géill, Rachadh an ana-cainnt do ’n chùl-tigh Gun chead labhraidh no brùchdaidh tre ’m beul. XXX. Anns gach comunn bu ghairbhe, Gu ’n do tharruing do ghairm thu na d’ ré Bu làn ghaisgeach fo t’ airm thu, Gu cur casg air gach seirbhe fo stéill; Bha t’ fhocal co cuimseach, Gu ’m buailteadh gu bailbhe gach beul, Bheireadh ionnsuidh le coirbteachd, Gu do chiùrradh le ’n ana-gloir gun chéill. XXXI. Cha robh aon a dh’ iarr fàth ort Le fanoid, le tàire, no bùirt, Do na h-aingidh le ’m b’ ghràin thu Na ghabh air do dhànachd na ’ghnuis, Tigh’nn a chonnspoid da d’ làthair, Gu do ribeadh le fal-chainnt s mi-rùn, Do nach d’ rinn thu ball-àbhachd, Teicheadh uaite le nàir us beul dùint. XXXII. Cha bu leòmhann an leisg ort, Gu do chumail o dhleasdanas ceum; Ealamh, èasguidh gu teagasg, Do anamaibh a sheas ann na fheum: [TD 255] Bha thu ’ghnath gu ro-dheasaicht’, Anns gach cùis mar a fhreagradh do d’ dhreuchd, Chuireadh dhiot leat gach leth-trom, S am peacadh iadht’ bha cur geilt ort ’san réis. XXXIII. B’ e anama a thèarnadh, An cùram ri t’ àirnibh bha dlùth: Aig gach àm ’san do thàir thu, Ghabh thu ’n cothrom ’s gach àit; oir b’ e d’ rùn Saor shoisgeul na slàinte Chur an céill ann an gràdh do gach dùil; Ann an ùmhlachd do ’n àithn’ sin, A thug Criosda tre ghràs do chinn-iùil. XXXIV. Bu laoch thu bha duineil, Mar leòmhann gun ghioraig gun fhiamh; Nach géilleadh s nach pilleadh, Roimh naimhdhibh bha fineachail, fiat’; Bu dìomhain gach inneal, A dh’ fheuch am fear-millidh riut riamh, Chur mu d’ thimchioll gu d’ spionnadh A dheanamh anfhann mar mhinisteir Chriosd. XXXV. An uair dh’ fheuch lagh na Stàide, Gu cuing ort a chàramh nach b’ fhiach, Mar ghabh muinntir gun ghràs rith’, Chaidh na ’n tràillibh ag àicheadh cuing Chriosd; [TD 256] Is ann rinn thusa le d’ bhràithribh, Mar rinn Daibhidh s b’ e dha-san ’n deadh ghnìomh Thilg an lùireach gu làr dheth, Bha ’n cuibhreach dha ’n àit bhi ’n a dìon. EARRANN III.—A THEAGASG. XXXVI. DO sholus bha fìor-ghlan, Mu aon Bhith Naomh na fìor ghlòir, Mu a Phearsaibh s mu ’n riaghladh, Bu shoilleir o bhriathraibh do bheòil; Do anamannaibh sìorruidh, A ghràdhaich e ’n Criosda co mòr, Ghabh e ’n nàdur bha ìosal, Chum na ’n àit a tho’airt dìolaidh ’san fheòil. XXXVII. Bha do thàlaintean fiachail, A chum gràs air deadh rian anns gach dòigh, To’air bàrr air na ciadaibh, A shaothraich san fhion-lios na d’ lò; Deanamh soilleir gu ’n d’ fhiachadh Do t’ anam an dìomhaireachd mhòr, A dhaingnich do shìochaint, Le dian-bheachd s lan-chinnteachd air còir. [TD 257] XXXVIII. Dh’ fhàg siud thu ro phrìseil, Mar theachdaire dìleas air gràdh, Us gràs an Fhir shaoraidh Do anamaibh nam mìltean do chàch, Na d’ theagasg o ’n Bhìobull, Le Spiorad na fìrinn o ’n àird’, Do ’n aingidh to’airt saorsa, Tre fhulangas Chriosda na ’bhas. XXXIX. Bha do chomasan farsuing, A ghabhail glan-bheachd anns gach pàirt Air compairt gach pearsa Do ’n diadhachd o eachdraidh na slàint’, A’ saoradh nam peacach, O ’n dìteadh dh’ fhàg glaist iad an sàs; An daors’ fo bhinn ceartais, S nach feud fuasglaidh air ais iad ach gràs XL. Air gliocas neo-chrìochnach, An Athar, tha dìomhair r’ a luaidh, Cur a Mhic an staid ìosail, Air a ghineamhuinn o mhnaoi ach neo-thruaillt; Leis an Spiorad ro-naomha, Ann an nàdur na daonachd a nuas, Fo ’n lagh bhrist air ar taobh-ne, Gus a’ mhallachd na ’ìobradh tho’airt uainn. [TD 258] XLI. Gaol an Athar tha sìorruidh, Air a nochdadh na ’mhìorbhuill ro mhòr, A’ dealbh a Mhic air mhodh dhìomhair, Leis an Spiorad ro-fhìor-ghlan ’san òigh; Thaobh a dhaonachd b’ e ’sìol-s’ e, Ach bha ghineamhuinn o Dhia na h-àrd ghlòir’; Gineil Dhaibhidh s a fhriamh e, Dara pearsa na Diadhachd gun ghò. XLII. Ged bu dìomhair air daoinibh, S air na h-ainglibh ro-naomha tha shuas, An dà nàdur bhi ’n aonachd, Ann am pearsa ro fhìreant an Uain; Eadar-dhealaicht gun chaochladh, Ann an diadhachd s an daonachd bhith-bhuan, Bu shoilleir o ’n fhìrinn, Ann do theagasg ga ’innseadh do ’n t-sluagh. XLIII. Bu shoilleir o d’ bhial e Gu ’m bu Dia e le féithibh us feòil; Us le anam bha riasont’, Ag osnaich ann féin le mòr bhròn; A bha ocrach us ìotmhor, Bha sàruicht’ le sgìos us fo dheòir; A dh’ fhuiling bàs;—’s e an ìobairt, Cuirp us anama,—gu sìth tho’airt d’ a shlògh. [TD 259] XLIV. Is tu dh’ fhàgadh soilleir gur Dia e, Leis an sgriobtuir na ’mhìorbhuilibh mòr’, Cur na fairge gu sìothchaint, Gaoth dhoinnionnach dhian ga ’cur stòld’; Ann an tilgeadh nan diabhull A mach le naomh-bhriathraibh a bheòil; S ann na aiseirigh sgiamhaich, Air a’ bhàs to’airt buaidh shìorruidh le glòir. XLV. S mu’ obair thrì dhreuchdan, Bu shoilleir o bhriathraibh do bheòil; Mar fhàidh to’airt sgeula Do an’maibh,—toil Dhé an to’airt beò; Us mar Shagart ’to’airt dìolaidh, Do cheartas na ’ìobairt ’san fheòil, Chum an réite s an sìothchaint, Ri Dia’dheanamh sìorruidh fa dheòidh. XLVI. Mar Fhàidh ga ’n saoradh, O ’n aineolas baoghalt us bàth, O ’n dorchadas millteach, S o dhoill’-inntinn le fìrinn a ghràis, Us le ’Spiorad gu dìleas, A’ nochdadh dhoibh innleachd na slàint; A’ to’airt eòlais le cinnt’ doibh, Air peacadh us mì-run an nàmh. [TD 260] XLVII. Rùn dìomhair an fhocail, Le ’Spiorad ga ’fhosgadh dhoibh suas, An solus an t-soisgeil, Gu ’n anamanna chosnadh le buaidh; A’ fosgladh na tuigse, Gu eòlas a ghliocais d’ a shluagh, Na ’thròcair to’airt fios doibh, Air teò-chridheachd iochdmhor a thruais. XLVIII. E mar shagart ga ’n tèarnadh, O chiont us gath bhàis rinn an teum, Us o ’n fheirg a bha tàmh orr’, E ga ’n aiseag gu fàbhar us réit’; Tre ’fhireantachd shlàinteil, A mheas doibh gu làn air grunnd stéidh’cht’ Tre chreidimh na ’ghràdh doibh, Nach dìobair gu bràth iad s nach tréig. XLIX. Ghabh am mallachd na ’n àit air, S a chorruich na ’làn air a dhòirt; Fhuil-fhallas sa’ ghàradh, A’ taomadh gu làn tre gach pòir; Us b’ e ’n t-ioghnadh mar thàrladh, Gu ’n caidleadh a chàirdean fo chlò, D’ am buineadh an àmghair, Thaobh nàduir nam fàgtadh iad fòidhp’. [TD 261] L. Is geall daingnich tha fìor i, Bha dhoibh-san air sìothchaint us slàint, Trid E-san bhi ’m paintaibh A ghabh an gaol sìorruidh na ’n àit; D’ a bheannachdaibh tìodhlaict, Gu ’m b’ iàdsan am fìor luchd-comh-pàirt, Chum ’an treibhdhireas fìor-ghlan, An ùmhlachd do Dhia tho’airt le gràdh. LI. Bu shoilleir s bu chòmhnard, O theagasg do bheòil e bhi ghnàth Air deas-laimh na mòrachd, A’ tagradh an còrach gach là, Us an t-Athair ro-ghlòrmhor, Air caithir na tròcair to’airt dha, Nam beannachdan òirdheirc, Tho’airt neirt agus treòir dhoibh gach là. LII. Bu taitneach do chluinntinn, Mu ’oifig mar Righ anns gach pàirt, To’airt bruid ann am braighd’neas, Us diabhuil ga ’n stampadh fo ’shàil, Ceangal Shàtain fo ’n stamhnadh, Ga ’spùineadh d’ a ann-toil le spàirn; Creach dhligheach le ainneart, Ga ’m fuasgladh ’bh’ air bhann aig’ fo ’smàig. [TD 262] LIII. A’ fuasgladh nan geamhlan Bhàrr chìomach bha teann aig an sàs, Fo dhaors an staid chaillte, Fo ghlasaibh s fo chuibhreachaibh bàis; To’airt anaman bha aingidh, Làn ceannairc’ fo cheannsachadh dha, Gu ’n strìochdadh o ’n naimhdeas, Gu ùmhlachd gun fhoill le fìor ghràdh. LIV. Bu leis féin an còir fuasglaidh; Bha ’n anama ro-luachmhor na ’làth’r; An toil theid a bhuain leis, An là a chumhachd gu buadhach le ’ghràs; Us e togail na fuair-dhealt, Eigh-reodhaidh a’ chruais dhiubh le ’ghràdh; Cur casg le trom bhualadh, Air naimhdibh ’thug fuath dhoibh us dha. LV. Ga ’n éideadh fo ’n armaibh, Mar shaighdearaibh calma nach faon, Fo ’n trusganaibh dearbhta, Nach teirig s nach searg dhiubh le aois, E féin mar cheann armailt, Le ’bhrataich, an tearmunn nach claon, Ga ’n dìon ’s gach cath gailbheach, Ged lotar nach marbhar dhiubh aon. [TD 263] LVI. E to’airt costuis us lòin doibh, Gu cogadh gu beo air a thaobh, Lagh us reachdan ga ’n seòladh Ga ’n riaghladh le òrduighibh naomh’; Ga ’n dìon o luchd-foirneirt, Ga ’n cobhar le dòchas faraon To’airt dhoibh thìodhlacan òirdheirc, Bheir dhoibh aoibhneas us sòlas mar mhaoin. EARANN IV.—A THEACHDAIREACHD. LVII. Mu obair an Spioraid, Is tu labhradh gu sgileil us réidh, Bu shoilleir na d’ imeachd, Gu ’n deach’ i troimh t’ innibh gu treun; Thug e fianuis gu minic, Gu ’m b’ fhìrinn a dh’ innis do bheul, M’ a thimchioll,—a’ sileadh, To’airt a làthaireachd mhilis do d’ bheul. LVIII. An Spioraid a ghluais Air na h-uisgeachaibh buan, an ceud là, A chuir mais’ agus snuadh, Air a’ chruitheachd le buaidh us le h-àdh, [TD 264] Chuir ’anail a nuas, Air beò-chreutairibh chuantan us bhlàr, Nan speur a ta shuas; S a chuir anam neo-thruaillidh an Adh’mh. LIX. Mar Spiorad na fìrinn, Dheachd briathran a’ Bhìobaill o n’ àird, A dhealbh s a ghin Iosa, Am broinn Mhuire le mìorbhuil a ghràidh, A dh ’ung nàdur a dhaonachd, Gu oifig thrì-fillte le ’ghràs, Chur an gniomh air son saorsa, Do anamaibh o dhaors air a sgàth. LX. Mar Spiorad an dùsgaidh, Tha ’reubh s a’ rùsgadh brat sgàil’, Bh’ air cridheachaibh dùinte, Bha marbh ann an dùsal a’ bhàis, Ag oibreachadh dùrachd, Na ’n anamaibh le cùram mu ’n slàint’, Ag osnaich fo thùirse, S an coguis ga ’n sgiùrsadh gun bhàigh. LXI. Tha ’to’airt aithne do thruaghain, Air cionta us truaighe le chéil’, A’ to’airt eolais mu ’n Uan doibh, A thàinig a dh’ fhuasgladh a threud, [TD 265] Air ’fhìreantachd uasail, Na ’h-iomlanachd bhuadhaich gu léir, Tha sìor thabhairt shuaimhneis, Do ’n pheacach a’s truaigh’ tha fo ’n ghréin. LXII. Mar Spiorad an t-soluis, Tha ’foillseach’ gaoil brollaich an Triath, G’ a nochdadh,—’tho’airt cothroim, Gu aomadh na toile chum Chriosd, D’ an obair s d’ an onoir, Bhi co-chur na fola dhòirt Ios’, Ris a’ choguis,—gu folach, Gach peacaidh chum sonais us dìon. LXIII. Mar Spiorad an aonaidh, Ri Dia ann an Criosda gu bràth, An co-cheangal na saorsa, Le banntaibh nach sgaoil leis a’ bhàs, An co-chomunn a’ ghaoil sin, Nach fuaraich s nach lughdaich le gràin, An co-chumadh na naomhachd, An gràs s ann am fìrinn a’ fàs. LXIV. Mar Spiorad nam buadhan, Ta nochdadh gach truailleachd us gaoid, Ta ginntinn naomh fhuath dhoibh, Na ’n anamannaibh luachmhor maraon, [TD 266] Ta g’ ìsleachadh uamhair, Us àrdain s féin-uaill ann sna naoimh, S a neartaicheas suas iad, Gu taic dhoibh o bhuaireadh s droch dhaoin’. LXV. Mar Spiorad na dìlseachd, An treibhdhireis fhìor tha gun gho, Ta cumail gu dìreach Ri sgriobtuir na fìrinn ’san ròd, Nach aontaich le daoinibh, No deamhnaibh gu claonadh o ’n choir, S nach àicheidh cuing Chriosda, Le tàire gu ’miann tho’airt do ’n fheòil. LXVI. Spiorad fair’ agus ùrnuigh, Us furachrais dhùrachdaich dhian, Tha ’cur freiceadain dùbailt, Air na h-anamaibh tha dùinte ri Criosd, Cur an cridhe fo chùram, S eagal tiamhaidh na’ dhùisg’ annt’ roimh Dhia, A thig o ’n àird dhoibh ’tho’airt ùraich, Eagal cadail fo dhùsal s fàs crìon. LXVII. Spiorad Dhé us na glòir’ e, Tha’ gabhail gnath chòmhnuidh na ’n crìdh; Dh’uchd-mhacaich an tòs iad, Mar chomhfhurtair mòr dhoibh to’airt sìth’, [TD 267] A’ nochdadh dhoibh òirdheirceis, Us saoibhreis an eòlais tha ’n Criosd, An geall nach bu mhòr leo, Na chaill iad;—’s e ’n gloir bhi d’ a dhìth. LXVIII. Mar Spiorad an t-suaimhneis, A labhras na ’thruas sa’ chuairt-ghaoith, Ri anamannaibh buairte, Le doinninn an uamhais ga ’n claoidh, Bheir foistinn o shuas dhoibh, O Ard-righ nan sluagh a’ to’airt cinnt’ Air a’ cho-cheangal bhuan sin, Gu bràth bhi do-ghluaiste d’ an taoibh. LXIX. Ged bhiodh an geur àmhghar Ro theinnteach, neo-ghnàthaicht r’ a luaidh, Ni’n Comhfhurtair gràidh seo, An cumail an sàs ris an Uan, Their: is leoir mo ghràs duibh, Mo chùmhnant iom-làn chumail suas, Bhur n-anam nach fàilnich, S treun spionnadh mo ghàirdein mu ’r cuairt. LXX. Mar Spiorad a’ ghràidh sin, Tha ’g aonadh s a’ tàthadh r’ a chéil’, Nam ball ri ’n Ceann àrdaicht’, Ga ’n gabhail mar phàilliunn dha féin, [TD 268] S an coinnleir d’ a lànachd, A’ taomadh a ghnàth réir am feum’ Na ’lòchran tha deàrrsach, Tho’airt soluis do ’n àros gu léir. LXXI. Mar an Spiorad ro chaomha, A ghlanas gach gaoid us droch cail, Ni an nàdur a chaochladh, Gu maise na naomhachd a ’s àill, Ni ’n taobh stigh ac’ a thaomadh, A ghlanadh gu ’n gnìomh bhi ni ’s fèarr, Ni taitneach araon iad, Na ’n seirbhis s na ’n inntinn a ghnàth. LXXII. Is e ghin iad o’n àirde, Tha a’ dortadh a mhàn ann na ’n crìdh, An dòchas nach nàraich, Tha cinnteach nach fàilnich an tìm, To’airt fàth-uaill dhoibh na ’n àmhghar, Na ’n trioblaidibh sàruicht us claoidht, S o chorp peacaidh us bàis ann, Am miann bhi gu slàn aig làn shaors’. LXXIII. Tha ’g an còmhnadh gu làitheil, Na ’n anmhuinneachd ghnàthaicht fo sgìos, Le osnaich do-ràitinn, A’ tagradh do ghnàth air sgàth Chriosd; [TD 269] O theachdairibh shàtain, S na sguilb tha ga ’n cràdh gu ro dhian, A’ to’airt foillseachaidh àrd dhoibh, An cainnt ni nach dàna leo inns’ LXXIV. A’ to’airt foillseachaidh mòr dhoibh Na ’n inntinn air òirdheirceas caomh, Ard Phàrais na mòrachd, Dh’ ionnsuidh ’n gairmear fa dheòidh dhiubh gach aon, A ni ’n anama-san lonrach, An uair dheal’chas an n-deò riu le aog, S bheir aiseirigh bheò air An corpaibh le gloir tha ro naomh. LXXV. An Spiorad thug càil Do na h-anamaibh a ghràdhaich e féin, Nach riaraich s nach sàsaich, Ach Criosd us a lànachd air nèamh; A’ meas mar ni ’s fèarr dhoibh, Bhi triall ás am pàilliunnaibh cré, Gu ’fhaicinn-s’ mar tha e, S a mhealtuinn gun sgàil air an léirs. LXXVI. Ga ’n deanamh féin-àicheil, Us strìochdta d’ a àithnteanaibh féin, Gus nach toigh leis am fàgail Ni ’s fhaid’ ann am fàsach nan deur, [TD 270] Na ’m fianuisibh dha-san, Gu seirbhis d’ a chàs mar an ceun’, Chum glòir a shaor ghràis-san, Us comhfhurtachd àraich a threud. LXXVII. An Spiorad, gu saoibhir A dhoirt là na Caingis gu treun, A labhair le teangaibh, A thuilleadh air Eabhra s air Ghréig; Thug seo mar gheall-daingnich Nach pill e s nach fanntaich a cheum, Gus an cluinn cluasan mallda, A bheò-bhriathran ’s gach cainnt tha fo ’n ghréin. LXXVIII. A sgaoileas an fhìrinn, Gu soilleir feadh thìribh an céin, Bheir uachd’rain us righrean Gu strìochdadh do riaghailt tigh Dhé, S nach bi mòr-roinn na rìoghachd Nach aidich na ’n crìdh’ s nach to’air géill, Do laghannaibh Chriosda, Na ’Eaglais tre bhriathraibh a bhéil. LXXIX. Cha bhi Righ no fear-riaghlaidh, Ag iarruidh an riaghailtean féin A mheasgadh le ’rian-san, (S bhi cheana ga ’dhianamh b’ e ’m beud!) [TD 271] Gheibh na ceannairceich tìodhlac, Bheir fo smachd iad s gu strìochdadh gu léir, Bidh aonachd ion-mhiannaicht Gaoil Chriosda feadh chrìoch chruinne-ché. LXXX. Cha b’ e gibhtean ge h-òirdheirc, Thug thu mar ghrunnd tròcair do chàch, Dh’ easbhuidh thoraidh, bu mhò leat An creidimh, an dòchas s an gràdh, Tha na ’n gràsaibh sìor bheòthail, Ann an anamaibh a’ còmhnuidh s a’ tàmh; To’airt dhoibh aoibhneis us sòlais Ann an Criosda Iehobhah an slàint’. LXXXI. An creidimh tha gabhail, An dòchas tha daingean an greim, Tha ’g earbsadh gu faireil, A’ feitheamh a’ gheallaidh gun fhoill, An gràdh tha sìor tharruing A’ mhiann sin nach fannaich a chaoidh, Ag iomchair gach eallaich, Gu ’n sealbhaich e ’m beannachd gach linn. [TD 272] EARRANN V:—A SHAOTHAIR. LXXXII. BU ghaisgeach ro chalm’ thu, Nuair bhiodh tu fo t’ armachd gu ’n mheang, Do shaighdean gun dearmad, Dol beò na ’n geur dhealgaibh gu teann, Tre inntinnibh marbhant’, Ga ’n dùsgadh le farbhas o d’ chainnt, Fo’n chiont thug an fhearg orr’, S fo ’n mhallachd tha leanmhuinn gach feall. LXXXIII. Bhiodh na naimhdean air bhall-crith, S cha b’ ioghnadh fo ’n arm dhuit bu lann, Claidheamh lìomhta, geur, earbsach An Fhocail bha dearbht ann do làimh, Le ’dhà fhaobhar gu marbhadh, Dh’ath-nuadhachadh ’n anma bha caillt’, An lagh nach toir tearmunn, An soisgeul gu ’n teanacsadh air ball. LXXXIV. Is tu a’ lomadh s a’ spùilleadh Féin mhealltairean dùrr bhiodh ri uaill, O’n cuid luideag mhi-chùbhraidh Am féin-fhìreantachd, (lùthrach gun bhuaidh); [TD 273] Cha ’n fhàgadh tu cùl-taic, Aig aon diubh gun tionndadh gu luath, S tu tairgseadh beath’ an cois t’ iumpaidh Do gach tuigse gun ionndas gun luach. LXXXV. An uair a shéideadh an anail Gu treun ort, bhiodh t’ anam cho beò, Bhiodh buaidh leat s cha b’ ainneamh, Air cluasaibh s air faireachadh slòigh; Crith-ghluasad ’cur cabhaig Le luasgadh us grabh ann am feòil, Tho’airt didinn a’ bhail’ orr, S fear dìolaidh na fol’ air an tòir. LXXXVI. Bhiodh na mairbh air an dùsgadh, Gheobheadh doill bha gun sùilibh an léirs’; Agus lomnochdaich rùisgte Deadh thrusgan na h-ùir-mhais ’s glan sgèimh; An neach bha ’n dorchadas dùldaidh, Gheobheadh solus an iùil d’ a chos-cheum; Oighean cadail geur dhùsgadh, S bacaich dannsadh gu sunndach a’ leum. LXXXVII. Neach bha caillt’ bhiodh deadh sgeul air, Gheobheadh anfhuinneachd tréine us treòir, Neach bha buairte s na éiginn, Gheobheadh fuasgladh o dheuchainn s o leòn; [TD 274] Gheobheadh ocraich deadh bhiadhtacht, Agus ìotmhor casg ìotaidh r’ a òl; Ciomaich ghlaiste fo fhiachiabh, Saorsa naisgt le làn dìoladh us còir. LXXXVIII. Bhiodh na cridheacha calma, Ga ’n sgoltadh na ’n spealgaibh na ’n cliabh, Bhiodh inntinnean dalma, Ga ’n tionndadh o ana-gnath gu rian; Na cuilbheirtich chealgach, Ga ’n glacadh mar tharbh ann san lìon; Luchd mi-ruin agus ana-miann, A’ caoidh bhi gun tearmunn o Dhia. LXXXIX. Na h-inntinnean talmhaidh, Bha feòlmhor s thug dearbhadh roimh ’n àm, Gu ’n do thoill iad an fhearg sin, Bha nise ga ’n leanmhuinn gu teann; A’ caoidh fo ’n cor anama, A nis an ceud earbs’ air a call; Gun dìdean gun tearmunn San àm ac’ an seilbh o bhi caillt’. XC. Na saoghaltaich mheallta, Bha glonach gu saoibhreas us stòr, Na ’n éiginn an teanndachd, An cridhe fo champar gu leòir; [TD 275] A’ choguis bha stampta, To’airt fianuis a naimhdeas bhi mòr; S an cunnart tre ’n aing’eachd, Grad thuiteam an laimh an Dé bheò. XCI. Luchd-misg agus geòcaich, Luchd-neo-ghloin do ’n fheòil thug am miann, Luchd-bhreug us gach dò-bheirt, Us féinealaich bhòsgail gun chiall; Us saobh-chreidich ghòrach, Bha dorcha gun eòlas ac’ riamh, Ag acan gu brònach, Mar shaltair iad fodhpa lagh Dhia. XCII. Ach O innibh na tròcair! Bha ’n inntinn Iehobhaih d’ an taobh, Chuir a Spiorad gu d’ sheòladh-s’, A lion thu le teò-chridheachd gaoil; Rinn dhiot teachdaire glòrmhor, D’ an anamaibh,—bha sòlasach, caomh; Rinn thu ’n gairm o ’n staid bhrònaich, Dh’ ionnsuidh còir tre dheadh dhòchas air Criosd. XCIII. Mar bha ’n t-ionmhas neo-chriochnach, Bha ’n tabhartas fialaidh d’ a réir; Cha bhiodh easbhuidh nach riaraicht’ Cia co tartmhor s cia ciocrach bha ’n treud; [TD 276] S tu mar stiùbhard, glic, rianail, Cur nan geallaidhean lionmhor ri ’m feum; Creidimh gabhail co-lìonaidh, Air na beannachdaibh sìorruidh gu lèir. XCIV. Bha éifeachd na d’ ùrnuigh, Tre dheatach na tùis’ a’ dol suas, Do chridhe ’n dian dhùrachd, A’ tagradh gu dlùth trid an Uain, To’airt silidh air sùilibh, To’airt leaghaidh le srùladh air cruas, S air inntinnibh brùideil, To’airt taiseachd gu drùidhteach fo bhuaidh. XCV. An àm do naimhdibh bhi strlochdadh, Air am bioradh fo phiantaibh gu geur; Aig do làimh bhiodh sàr iocshlaint, Chum an lotan a lionadh s an creuchd; Fuil a’ cho-cheangail shiorruidh, Chaidh a dhòrtadh gu fial chum an rèit’, Leis an Spiorad gu sìothchail, Chuir an inntinn air rian s air dheadh ghleus. XCVI. Air droch innleachdaibh Shàtain, Bu mhòr t’ eòlas mar nàmhaid nan uan; Tha mar leòmhann do-shàruicht, Ann am miann bhi ga ’n tàirsinn le ’chluain; [TD 277] Dh’ fhàg siud cùram ro àraid, Mu ’n chuilc bhrùit’ ort a ghnàth chumail suas; S mu ’n chaol smùid chum nach bàit’ i, Ann an tuiltibh nan àmhgharan cruaidh. XCVII. Bu sheanair glic thu na d’ aimsir, Chaidh tre mhòran do dhearbhadh thu féin; Chunnaic blàthan a’ seargadh, Bha gun toradh us aimrid na ’n gnè; Geugan iosal nach aithnicht’ orr’ Mòran coslais s bha tarbhach na dhéigh; Dh’ fhàg sud faic’leach na d’ ghairm thu, Anfhuinn, dìleas, ro earbsach us treun. XCVIII. B’ athair caomhail do chloinn thu, Air do lìonadh le caoimhneis us gràdh; Thu ga ’n iomchar ’san ancachd, Ann sa’ ghuth-àit a dh’ oidhche s do là; Leat a b’ ionmhuinn s a b’ aoibhneach, Bhi ga ’m faicinn a’ cinntinn s a’ fàs; Toradh t’ ùrnuighean dìomhair, Chuireadh suas leat ri Dia ás am pàirt. XCIX. Bha thu ’n truas ris na h-aingidh, Tearc no lionmhor bha naimhdeil do d’ chliù, Bha thu giùlan gu mallda, Leis gach aon dhuit bha ’n gamhlas s mi-rùn; [TD 278] Chàrn thu tein’ air an ceann-san, Leis a’ mhaith nochd thu ’n geall an droch dhùil, S cha d’ chuir lasan no campar Bheag do d’ shìochaint an call ort d’ an toobh. C. Is mòr an t-urram chuir gràs ort, Ann san t-saoghal seo làthair na d’ chùrs, Clann do chloinne bhi fàs ann, S ag éirigh an àird ri do ghlùn; Toil-inntinn shìothchail do d’ ghràdh ann, Chunncas siud leat mu ’n d’ fhàilnich do shùil; Is aobhar dochais gu ’m fàs dheth, Nì nach fac thu na d’ là fo bhlàth cùbhr’. CI. B’ aodhair ath-truasach caomh thu, Ris na caoraich o raointibh an cluain, Chaidh le seach’ran air faontrath, Ann an rib’ an droch aoin iad a bhuair, B’ e ’n ath-aiseag o ’n claonadh, An t-aon ni d’ an taobh a bha uait, Chum an ionaltraidh daonnan, Ann an innis na naomhachd s na stuaim, CII. Cha b’ e ’n reubadh s am pronnadh Bu bheus dhuit ach tairisneachd truais; Le t’ impidh s le t’ earail, An creuchdan a ghlanadh gu nuadh, [TD 279] Ann an iocshlaint na fala, Dheanadh sgiamhach us glan iad na ’n snuadh, Le deadh rùintibh gu h-aithreach, Chumadh dlùth iad na ’n caithris o shuain. CIII. An uair a chuireadh tu ’n céill doibh, Cia mar mhill siad iad féin le dol clì, Is ann bhiodh eangana geur ort, Gus an dealbht na ’dheigh sin annt Criosd; Spiorad tilgidh gu léir-sgrios Cha b’ e siud bha na d’ chré dhoibh ach sìth, Spiorad cosnaidh tre dheadh-ghean, Neach na ’n àit thug an éiric gu crìch. CIV. Bha thu d’ nàmhaid do ’n pheacadh, Mar theine ro chaithteach us dian; Agus t’ eud na ’ghnath-lasair, Ag iarruidh cur ás dha gun sgìths; Us nach fàgadh tu fasgadh Aig aon bha ga ’chleachdamh na ’ghniomh; Gus an iompaicht air ais iad, Gus a fhreumh a ghrad chasgairt an Criosd CV. Bha do chàil co beag tlachd dheth, Mar an ni bha mi-thaitneach le Dia, Leag a mhallachd mar smachd air, Air a leanmhuinn le masladh s mòr phian; [TD 280] Ged a b’ ionmhuinn a Mhac léis, Leag se ’fhearg air mar shac a bhrùth sios, S ann an àite nam peacach, Cha robh feòirling dha maithte gun dìol. CVI. Bha an ni sin dhuit gràineil, A tharruing am bàs air Mac Dhia; Puinnsean nimheil an dràgoin, Fìor nàmhaid shìl Adhaimh s glòir’ Chriosd; Air an aobhar-s cha b’ àill leat Annad féin no do chàch bhi ga ’dhìon; Ach a dhìteadh tre ’n ghràs sin, Thug làn bhuaidh air s a ghnàth-chur gu dìth. CVII. Thaobh gu ’n d’ aon a ghràs tèarnaidh, Ris fèin thu na ’ghràdh dhuit an Criosd, Bha do thruas ri d’ cho-bhràithribh, Obair làmh an Ti ’s àird na ’Righ; S O! b’ e ’n anama neo-bhàsmhor, A thèarnadh, rùn-gràdhaicht do chridh’, B’ e do shaothair ann a’ d’ là siud, Gu ’n do thriall thu ’n uair thàinig do chrìoch. CVIII. B’ e ’n crann-ceusaidh do rìreadh, A cheus dhuit an saoghal s an fheòil, Am bonn teagaisg gu daonnan, O ’m bu mhiann leat bhi ’g innseadh do sgeòil; [TD 281] Glòir an Uain a chaidh ìobradh, Bu shoilleir ga ’inns’ o d’ chainnt bheòil, Is feòil a mhàin ghabhadh sgios dhiot, N àm dhuit iomradh air ’fhireantachd mhòir. CIX. Bu ghlòrmhor o d’ bhilibh, Ri éisdeachd le ciomaich bha truagh, Mu ’n ghaol tha gun choimeas, Tha chòmhnuidh na ’innibh bith-bhuan, Do na thàinig e ’shireadh, S a thèarnadh o mhilleadh le ’thruas; Fo theisteas an Spioraid, To’airt leaghaidh le tiomachd air cruas. CX. Do mhacaibh nan tàirneanach, B’ aon thu bha làidir làn lùths; Gu daingnichean Shàtain A leagadh gu làr leat na ’n smùir; S am ballachan àrda, Bha a’ cumail a thràillean gu dùr, An glasaibh a bhàis leis, Gun solus nan gràs theachd gu ’n sùil. CXI. Is tric a thugadh leat beàrna, Air a chaistealaibh làidir bha doirbh; A leig thu ghrian deàrsaidh Tre ’sheomraichibh gràineil le toirm [TD 282] Am fear bu treise s e làimh riut, Ga ’chreachadh dheth ’eàirneis s dheth ’airm, S an t-anam neo-bhàsmhor, Ga ’fhuasgladh s ga ’thèarnadh o ’n fheirg. CXII. Ann am blàraibh a’ chogaidh, Bu deas thu fo d’ chlogad s fo d’ sgiath; Crios do leasraidh s do chaisbheart, S t’ uchd-éididh o lotaibh ga d’ dhìon; Claidheamh lìomht’ an naoimh fhocail Ann a’ d’ làimh gu ’n glan nochd thu gach ial, Chuir naimhdean na ’n tosd dhuit, Bh’ air an gluasad o ’n t-slochd gu mi-rian. CXIII. Measg luchd-togail na h-aitreibh, Leag thu bunait gu taiceil, do-ghluaist’, Chaidh thu dhùsgadh nan clachan, Bha na ’n dùnaibh na ’n codal fo ’n luaithr’, Bha do chlachaireachd snasmhor, Beo-aointe, làn-mhaiseach na ’snuadh; A’ chlach-chinn us snaim glaic’ aic’, Air an iomlan ’tho’airt neirt dhoibh s fàth-uaill. CXIV. Cha robh togail gun stéidheadh, No dìdeana bréige gun stà, Ris nach cuireadh tu séisdeadh Ga ’n tilgeadh gu treun air an làr; [TD 283] Cinn-iùil dhall na h-an-eibhinn, Is tric a ghlaodh thu na d’ eud riu gu h-àrd A chum daingnich na réite, Iad a philltinn le ’n treudaibh s le ’n àl. CXV. Cha b’ eud searbh a bha ’g éirigh, O fheòlmhoireachd fhéineil gun chonn, Tre ’n do ghlaodh thu le d’ bheul riu, Ach o ’n spéis do ghlòir Dhé bha na d’ chom; Is e meud a’ ghaoil ort chuir éiginn A luidh dlùth fad do ré ort gu trom; Gu an an’m tho’airt o léir-sgrios, Tre bheò-ghràsaibh an Léigh’ air deadh bhonn. CXVI. Bu tu ’n searmonaich’ fosglaidh, Air lagh us air soisgeul faraon, Gu anama a mhosgladh, Fo mhothachadh goirt bhiodh neo-chlaon, Air a’ phuinnsein a lot iad, Rinn an salachadh co olc leis gach gaoid, S air-san,—Iobairt an cosnaidh,— Làn ìocshlaint am foistinn s an saors. CXVII. Sheirm thu trompaid Shinài Mar ghuth criothnachaidh thàirneanaich chruaidh, A chuir luasgadh air àireamh, Do na h-anamaibh bh’ aig Sàtan na ’n suain; [TD 284] Bhiodh do shaighdean geur-shàtht’ annt’, Iad ga ’n lotadh na ’n àirnibh le buaidh, Rinn dhiubh feumnaich air slàinte Nach dean aon ach Imanuel suas. CXVIII. Trompaid Shioin gu ’n shéid thu, Chuir an anail o nèamh gu treun beò, Thug gu tobar na h-éifeachd Iad gu ’n glanadh o ’n creuchdaibh s an leòin Rinn iad sgeadaicht’ na ’n éideadh, Fo ’n cuid armachd gu gleust’ air deadh dhòigh; Fo Ard-cheannard na réite, An aghaidh naimhdean na ’n déigh bh’ orr’ an tòir. CXIX. Is tu nach fàgadh aon chomas Aig lethsgeulaibh collaidh gun rian, Gu seasamh gu somalt, Cur dàil dhol an coinneamh an Triath; Tu cur teine ri ’m bonnaibh, Do shaighdean ga ’n tolladh na ’n cliabh, Fearg theinnteach na ’tonnaibh, S tein’ ifrinn na ’n sealladh o shìos. CXX. Beath an tairgse do dheis-laimh, Do na h-anamaibh a chreideadh an Criosd; Do na h-anamaibh nach creideadh, Bhiodh am bàs s gach mi-leas na d’ làimh chlì; [TD 285] Us cha ’n fhàgadh tu teagmhaich, Aig stairsnich na ’n seasamh aig sìth; Ach bhiodh t’ impidh ga ’n greasad Gu an tèarmunn s an teasairginn sior. CXXI. Is tric a ghlaodh thu gu dìleas, O ìochdar do chrìdh’ riu gu h-àrd, Mar o Dhia ás uchd Chriosda, Iad a philltinn gu ’n sìothchaint gun dàil; Iad gun fhios ciod a dh’ fhaodadh, Uair do ’n ùin’ tho’airt gu crich dhoibh nach fàg Uiread s lethsgeul aig aon diubh, Chum an dìon o bhinn-dìtidh là-bhràth. CXXII. Gur h-iomadh sgal cràiteach, Tha ’n ifrinn us fàsgadh nan deòir, Aig muinntir chuir dàil, Ann an gabhail ri slàinte co mòr, O ’n diugh gus am màireach, An dùil nach robh ’m bàs orr’ an tòir, Co dlùth air an sàiltibh, Gu an sguabadh co trà gu do-bhròn. CXXIII. Is iomadh mac a bha stròthail, Us millteach le feòlmhoireachd thruaillt, Fo do theagasg fhuair seòladh, Gu pilltinn, d’ a neo-ghloin’ ’to’airt fuath, [TD 286] Braon an aithreachais bheòthail, A’ sgaoileadh nan deòir air a ghruaidh: S bu mhòr t’ aoibhneas mu ’n chòisir, Air do ’n dannsadh s do ’n cheòl bhi dol suas. CXXIV. Cha bhiodh bròineag no bàrlag Dhiubh, nach tilgteadh le tair air an cùl, Cha bhiodh salchar co gràineil, Nach biodh air ionnlad gun dàil dhiubh s gach grùid, Trusgan fìor-ghlan na slàinte, Mar a’ chulaidh a b’ fhèarr a chur ump’; An cois laoigh bhiata ga ’n àrach, Bheirt’ am fìon sin a b’ fheàrr chum a bhùird CXXV. Bha do bhriathran co cuimir, Sgar an searbh o na mhilis gach uair; Agus cealgairean nimheil, O na h-anamaibh a ghineadh o shuas, Agus fuirmealaich thioram, O an dream a bha ’g imeachd fo bhuaidh, Saor ghràsan an Spioraid, Bha ga ’n àrach an innis nan uan. CXXVI. Bha do theagasg neo-fheallsa, Glan, dìleas s ro rannsuchail, geur; Air faireachduinn mhealltaich, Air mearachdaibh dall bha gun fheum; [TD 287] Air barailibh fabhtach, Bha ’g éirigh ’s gach ceann bha gun chéill, Chum an dìteadh mar aimhleas, Bh’ air an dealbh le àrd-cheannard nam breug. CXXVII. Bheirteadh milis á searbh leat, Agus solus á dorchadas dùr, Agus glan ás an t-salachar, Agus mil o ’n fheur gharg, gu glan cùbhr’, Agus spionnadh á anmhunn, Agus mòr ás a’ mheanbh ’bha gun lùths, Agus còmhnard á garbhlaich, Agus dìreach á camachd nan lùb. CXXVIII. Chiteadh geal leat ’san sgàrlaid, Ann am fuath chiteadh gràdh leat fo theinn; Ann am fuachd gheibhteadh blàths leat, Agus urram ’san tàire gun suim; Ann an truailleachd fìor àillteachd, Is tric chiteadh slàint’ leat ’san tinn; Chiteadh beath’ ann sa’ bhàs leat, Far nach faicteadh aon chàil leis na doill. CXXIX. Mar bha t’ anfhainneachd làitheil, A’ cur feum air ùr-ghràsaibh gach uair, Fo ’n do chleachd thu féin-àicheadh, Anns gach ceum ann sam b’ àirde do bhuaidh; [TD 288] Cumail féin fo do shàiltibh, Uiread s dìoghlum cha b’ àill leat a bhuain; Bu le ainm an Tì ’s àirde, T’ iobairt-mholaidh bha ghnàth dha dol suas. CXXX. Is iomadh teachdaire gràdhach, Thaobh ghibhtean us gràis nach robh clì, Leis ’m bu mhiann a bhi làimh riut, N àm bhi ’g iomradh gu blàth air gaol Chriosd; Aig do chosaibh gu sàmhach, Gabhail oilein us àraich na ’n dìth Fo do sholus o ’n àirde, Deanamh aoibhneis us gàirdeachais crìdh. EARRANN VI:—A CHLIU. CXXXI. CHA b’ e duirchid do bhriathran, Na do sholus a dh’ fhàg dìomhair air pàirt, Cuid do d’ phuingibh mu ’n diadhachd, Mu oibreachadh mìorbhuileach gràis; Ach am breithneachadh ìosal, Air doimhne, fad, leud agus àird, Gliocais, gràidh tha neo-crìochnaich, Nach tuig creutairean crìochnach na ’làn. [TD 289] CXXXII. Fhuair thu Comunn ’san Trianaid, Nach robh aon uair na ’chend staid aig Adh’mh; Ged bu ghlòirmhor na ’iomhaigh E mu ’n d’ thuit e, le strìochdadh d’ a nàmh; Ni bu dlùth’ mar an ceudna, Na bh’ aig ainglibh na ’fhianuis gu h-àrd; Ann a’ d’ aonadh ri Criosda, Fhuair thu ’n nàdur na diadhachd comh-pàirt. CXXXIII. Nuair a rugadh an Ceud-ghin, Nuair chualas an Ephrata an fhuaim, Do sheinn aingle nan nèamhan, Gu binn air àrd sgeula nam buadh; Ach fhuair thusa mu ’n sgeul sin, Gus a ghnàth chur an céill leat do ’n t-sluagh, Ni nach d’ fhuair na naomh-cheruib, Ged is mòr th’ ac’ do léirsinn mu ’n Uan. CXXXIV. Fear do ghibhtean do réir sin, Ciod an t-ioghnadh ged dh’ éireadh e ’n àird’ An cuid do phongaibh thar léirsinn Iomadh aoin do d’ cho-chreutairibh gràidh: Dh’ easbhuidh tuigse s le ’n reuson, Nach cumadh na d’ cheumaibh ort fàir’, Ach na ’dhéigh sin fhuair feum dheth, Nuair a thuig iad uait fèin e ni b’ fhèarr. [TD 290] CXXXV. Chreid thu Dia theachd na d’ nàduir, Do dh’ fhairich thu ’n gràdh ud na d’ chrìdh’; Agus innleachdan Shàtain, Dùsgadh truailleachd an àird’ gus a chlaoidh; S mar tha ceannard na slàinte, Na ’chùl-taic do ’n dream ghràsmhor tha sgìth, Fo na tuinn mar mhuir bàithte, Tigh’nn mu ’n timchioll s ga ’m fàgail gun chlì. CXXXVI. Is iomadh uair dhoibh a thàrlas, Mar bha òglach an fhàidhe fo thùirs’, Fo gheur uamhas ga ’fhàsgadh, An uair bha ’n sluagh us feachd nàmhaid air dlùth; Us ged bha e ’n staid téarnaidh, B’ i an truaighe a mhàin ri ’n robh ’dhùil; Gus am fac e ’m feachd làidir, Bha m’ a thimchioll o ’n àirde le ’shùil. CXXXVII. Is bochd, mi-shuaimhneach us brònach, Do chuspairibh tròcair us trùais, Tre ás-creidimh s mi-dhochas, Do réir seallaidh, bhi ’m fòir-eigin chruaidh, Agus naimhdean an tòir orr’, Ann an cìocras gu ’m beò-shlugadh suas, An uair th’ aca tèaruinteachd ghlòrmhor, Nam bu léir dhoibh, ga ’n còmhnadh mu ’n cuairt. [TD 291] CXXXVIII. Is e ’m beò-chreidimh ni làidir, Na h-anamanna gràsmhor gu léir, Ann an neart an tréin ghàirdean, Am mòr iomlanachd àrdaicht’ Mhic Dhé, Thogas suas iad ri ’ghràdh-san, O ’n talamh gu ’làthaireachd air néamh, An uair tha ’m faireachduinn cràiteach, S iad na ’n anmhuinneachd sàruicht dhiubh féin. CXXXIX. Thaobh an tairt s am mòr ìotadh, Bh’ air an t-sluagh air do bhriathraibh an tòir, Bhiodh na mìltean s na ciadan, As gach sgìr’ teachd le cìocras na d’ chòir; S cha bu sgìos le cuid lìonmhor, Fichead mìle, ged dhianadh iad s còrr, Teachd a dh’ èisdeachd do sgiala, Bha na ’slàinte, na ’dìon dhoibh s ’na ’lòn. CXL. Bhiodh gach tiormadar féineil, Leis an fharmad ga ’n lèireadh s ga ’n leon, An luchd-leanmhuinn ga ’n tréigsinn, Teicheadh ás uath’ mar threud o dhroch crò; Am freasdal iomraidh mhi-chéillidh, Bha gun iùl dh’ easbhuidh cheud-faithean beò, Ceang’lt’ aig mealltair nam breugan, An inntinn talmhaidh gun spéis ach do ’n fheoil. [TD 292] CXLI. Bha do theagasg co tarbhach, Do mhòr àireamh do anamannaibh caillt’, S nach robh ceum fhad s a dh’ fhalbh thu, Nach robh ’n sluagh air do sheanchas an geall; Ann an Sasunn luidh ainm dhuit, Leis an uirighioll dhearbht’ a bha d’ chainnt; Ghoir iad Abstol na h-Alb’ dhiot, Thaobh na glòir’ bha ’n ùr-labhradh do theang. CXLII. Is fad s is farsuing a sgaoileadh, Còmhradh t’ oibre ’sna crìochaibh mu ’n cuairt; Chaidh e mach feadh gach tìre, Ann am Breatunn measg mhìltean do ’n t-sluagh; Sasunn, Eirinn s Tìr Iosal— Na h-Alba s gach dìthreabh mu thuath; Ghabh na h-Iortaich le mìlseachd, Ri do theisteas ro dhìleas mu ’n Uan. CXLIII. Is ni nach comas dhomh innseadh, Dh’ easbhuidh cainnt agus inntinn g’ a luaidh, Leat mar shoirbhich an fhìrinn, Leis na beannachdaibh prìseil ’s mòr luach, Cha b’ ann a mhàin ann san rìoghachd-s’, Far am b’ ait leinn bhi cluinntinn a fuaim, Ach do thoradh do shaothrach, Chaidh a null do na h-Innsibh thar chuan. [TD 293] CXLIV. Toradh saothrach do ghaoil-sa, Tha r’ a fhaicinn ’sna h-Innsibh an uair-s’ Toradh ùrnuigh o d’ mhaoth chridh’, Agus t’ oileanaich naomha na ’m buaidh; Us do cheud mhac ’bha caomhail, Measg nan anama thug gaol dha gun fhuath, Fad a chuairt ann san t-saoghal, Ged a chrìochnaich a shaothair co luath. CXLV. Ciod a their mi cha ’n eòl domh, Mu do shoirbheachadh mòr fad do chuairt; Ann am fìon-lios Iehobhaih, Rinn thu dìleas mar ’òglach-s le buaidh; Leam cha teagamh nach d’ chòmhlaich, Cuid do d’ chloinn le mòr shòlas riut shuas, Cuid na d’ dhéigh an gleann deòir dhiubh, Bhios fa dheòidh dhuit na ’n glòir s na ’n crùnuaill. CXLVI. Ged is lìonmhor tha brònach, Tha ga d’ chaoidh o chaidh fòd ort le h-eug; Cha ’n e ’m bròn tha gun dòchas, Tha ga ’m fàgail co leòint’ ann do dhéigh; Oir is cinnt’ leo gur beò thu, Ann am Pàras na glòire air nèamh, Measg nan ainglean thug còmh-dhail Dhuit ’n uair dhealaich an deò ri do chré. [TD 294] CXLVII. An uair bha ’m foghar tigh’nn dlùth ort, Bha do bhagaidean cùbhraidh fàs làn; Toradh trom ort ga ’ghiùlan, Mar làn arbhar a’ lùbadh gu làr: Air do ’n ghairm teachd do d’ ionnsuidh, Gu dol imrich do ’n lùchairt a ’s àird’, Dhol air falbh ’s tu nach diùltadh, Gu làn sheilbh ann an cùirt Fir do ghràidh. CXLVIII. Leis na h-ainglibh bu phrìseil Bhi ga d’ fheitheamh an uair lìbhrig thu ’n deo; Air an sgiathaibh ga d’ dhìreadh, Chum an aoibneis gun sgìos thar na neòil; Chum a’ chomuinn nach crìochnaich, Air an tric bha do mhiann s tu fo bhròn, Ann san dealraich mar ghrian thu, Ann am fìreantachd fhìor-ghlan gun sgleo. CXLIX. Ann san fhìreantachd dhealraich, Ann san d’ àrdaich t’ fhear-gràidh thu gu mòr; Thu ga ’fhaicinn mar tha E, Ann an iomlanachd àillidh bhi-bheò: Thu ris cosmhuil na d’ nadur, Air do chaochladh o chàileachd na feòl’; Tha do chìocras làn-shàsuicht, Ioma-riaraicht’ an làthaireachd a ghlòir’ [TD 295] CL. Glòir nach b’ urrainn thu ghiùlan, Tre anfhainneachd shùl ann san fheòil; Bu tric ort bha drùidhteach, Mar bhlàth bhraonaibh ro chùbhraidh o neòil; Air do chridhe maoth, brùite, Do ghruaidhean a’ srùladh nan deòir, Cha ’n fheum thu nis gnùis-bhrat, Ga ’lan-mhealtninn gu dlùth na d’ làn-chòir. CLI. Chaidh gach doilghios air chùl dhuit, Chaidh gach àmhghar us tùirse mu làr; Theich gach duibhre s gach dùldachd, Theich gach buaireadh, gach ciùrradh s gach cràdh; Theich gach iomaguinn s gach cùram, Theich gach dìomhanas siùbhlach s gach sgàil; Theich gach caoidh leis gach ionndrainn— Tha gach sgìos dhuit air tionnnadh gu tàmh. CLII. Sgaoil do phàilliunn o chéile, Am bu tric bha thu deurach fo bhròn; Sgìth le osnaibh fo cheusadh, S iomadh deuchainn bha dùr ga do leòn; Ta thu nis na d’ làn éideadh, Aig làn shaors ’san tigh nèamhaidh ag òl As an lànachd nach tréig thu; Linn nan linn cha tig éis air do stòir. [TD 296] CLIII. Thionndaidh bròn dhuit gu h-aoibhneas, Thionndaidh duibhre na h-oidhche gu lò: Cha tig sgàil air do shoillse, Tha do dhealradh na ’bhoillsgeadh gun cheò Thionndaidh t’ ùrnuigh gu seinn dhuit, Air a’ chlàrsaich ro bhinn tha do ’n òir; Seinn nan dàna s nan laoidhean, Air a’ ghràdh rinn co-lìont thu le glòir. CLIV. Fhuair thu crùn na làn duaise, Mar an gleachdair a bhuadhaich ’san réis; A’ chlach gheal s an t-ainm nuadh oirr’, Nach tuig aon ach na fhuair i iad féin; An deis fhìor-ghlan neo-thruaillidh, Chaoidh nach caochail na ’snaudh s na ’glan sgéimh, Craobh na beatha bith-bhuan dhuit, Le naomh thoraibh ro luachmhor a geug. CLV. An uair a shéidear gu fuaimneach, An trompaid le ’n luaisgear na sléibht’, An uair a dhùisgeas o ’n uaighibh, Na mairbh bha na ’n suain annt’ gu léir; Chì na slòigh do ghlòir uasal, Air deas-laimh an Uain s mar ris féin, A’ to’airt breth air na h-uaibhrich, An aghaidh t’ iomraidh chuir suarach an Léigh. [TD 297] CLVI. Sin an là ’m bi do shòlas, Air a lìonadh do ghlòir na ’làn-sgéimh; Ann san iomlanachd òirdheirc, Ann san sgeadaich Iehobhah a threud; An uair theid diabhuil air fògradh, S na shaltair fo ’m brògaibh Mac Dhé, Fo bhinn-dìtidh gu dòlas, Gu loch teine na dòruinn s na péin’. CLVII. Chì na h-aingidh thu ’n uair sin, Bidh do ghlòir na ’mhòr uamhas dhoibh féin; A’ cur ri ’m piantaibh s ri ’n truaighibh, Nach do chreid iad na chual iad o d’ bheul; Ach bidh aoibhneas le luathghair, Aig a’ mhuinntir thug cluas do do sgeul; To’airt na glóir’ do ’n Ard-uachd’ran, Thug thu riamh dhoibh mar bhuachaille treud. CLVIII. Dhuit cha ’n aithreach gach deuchainn, Rinn thu ghiùlan na ’aobhar ’san fheòil; Shiab o d’ shùilibh na deura, T’ aghaidh ungt’ le h-ol-aoibhneis gun sgleò Cha tig neul air do léirsinn, O làn mhealtuinn do Dhé na ’làn-chòir; Oir tha ’ghrian ort air éirigh, tu mar shoillseadan h nspeu na ’n làn ghlòir. [TD 298] CLIX. Deatach smùididh am pian-san, Bhios a’ dìreadh s a sìor dhol an àird’, Cha to’air osnadh o d’ chliabh-sa, Ann an truas riùth’, oir chrìochnaich dhuit cràdh; Oir bidh t’ anam co lìonta, Leis a’ ghlòir air ’n d’ rinn iadsan mòr thàir, T’ Aleluia gu sìorruidh, Bidh dol suas ’n uair tha ’m pian-s’ na ’làn àird’. CLX. Bidh an caochladh co iomlan, Air na naoimh, nach gabh iomradh an dràsd; S nach tig gluasad le duilchinn, Air an sonas, le h-urchuidibh chàich; O! faiceadh peacaich an iomrall, Gabhail impidh le h-iomaguinn na ’thrà; Ann an dòchas s am muinghinn, Tréigsinn uilc ann an iomlaid saoir ghràis. CLXI. Ach tha sinn’ air ar fagail, As do dhéigh, ann am fàsach nan deòir; Fosgailt, buailteach do àmhghair, Do gheur-leanmhuinn tha ghnàth oirnn an tòir; Ach an tròcair nach fàilnich, Tha ni ’s leòir ann a ghràs gu ’r to’airt beò; Chum ar n-anama na ’chàs-san, Chumail suas ann an tàbhachd s an treòir. [TD 299] CLXII. A Thi iochdmhor! na d’ fhàbhar, Dean sa’ chreidimh sinn làidir us beò; Nochd gu treun dhuinn do ghàirdean, To’airt do naimhdean fo d’ shàil mar chos-stòl; Lùb do nèamhan o ’n àirde, Leig do dhealanach deàlrach feadh shlògh, Cuir do shaighdean geur-shàithte, Ann an cridhe t’ eas-càirdean ga ’n leòn. CLXIII. Gus an strìochd iad gu làr dhuit, Tre ghràs aithreachais shlàinteil, d’ an deòin: Le féin-ghràin us féin-thàire, Ann an ùmhlachd a’ ghràidh mar bu chòir; Gabhail tlachd ann do stàtuibh, Air son peacaidh fo nàire s fo bhròn; Dol fo d’ chuing gu féin-àicheil, Le toil-inntinn us gairdeachas mòr. CLXIV. Leudaich ionad ar pàilliunn, Brat ar bùtha ’chur sgàil oirnn us dìon; Sgaoil ar cùird feadh an fhàsaich, Ann am farsuingeachd tàirngte na d’ rian; Dean ar cuailleachan làidir, Us do-ghluaiste na d’ stàtuibh gach ial, Thigeadh sliochd air gach làimh oirnn, Réir do gheallaidh le gràdh dhuit bhios lìont’. [TD 300] CLXV. Meudaich maoin do dheadh chàirdean, Is leat an t-airgiod, an tain us an t-òir, Dean iad fialaidh, pailt-làmhach, Chumail bìdh ann a’ d’ fhàrdoich mar stòr; Chum do theachdairean gràdhach Chumail suas chum do chàs bhi dol leò; Sgaoileadh sgeula na slàinte, Le deadh shoirbheas nan gràs chum do ghlòir’. [TD 301] AN CUART CUAN NO DAN NA BREADALBAINN. A rinneadh leis a’ Bhard air dha tilleadh dhachaigh bho ’n taobh deas ann sa’ bhliadhna 1851. I. GED ’s dail cha dearmad a bhac mo sheanachas Mu m’ thuras ainmach san aimsir fhuar San chulaidh dhealbhaich do ’n ainm ’Breadalba’ Le gaoith gun anagna dh’ fhag balbh an cuan; Gu ’n dhuisg an soirbheas o’ n aird an Earadheas A ghreas air falbh i mar earb air luaths, S nuair dh’ fhaisg i ’canabhas sna tuinn bha barragheal Bha spairn ga ’n teannachadh air cainb nan dual. II. Nuair lion na siuil aic, gach aon diubh s bru air S a cruinn mar iubhrain a’ lub ’san uair, Bha coileach dùbh-ghorm a’ ruith o ’n stiuir aic Na chamalaig lubaich ri durdan cruaidh; S e ’ceum bha siubhlach a’ leum gu sunndach Troimh ’n mhuir bha sruladh gu dluth m’ a cuairt, Gu ’m b’ fhior chruit-chiùil a bhi ’g eisdeachd bùirein A tormain surdail bu bhruchdail fuaim. [TD 302] III. Ge b’ thoiseach geamhraidh le gaoith bha ceannaidh, I ’seideadh teann cha b’ ann mall i ghluais, Troimh ’n fhairg mar bheanntaibh na luig s na gleanntaibh A’ cur nan steall diubh na ’n deann m’ a cluais; Le fiamh no fanntachd cha d’ iarr i ’n t-abhsadh S e ghnath ri sealltuinn taobh thall a chuain; B’ fhior (’s mis’ bha ’g amharc ri cùrs nach d’ chaill i) Gu ’n ghearr i nall air gu ceann a ruaig. IV. Is i ’s deis’ fodh h-aodach gu cur nan gaothaibh, S a com a’ faomadh tighinn saor m’ an cuairt, O sail bhiodh saobh-shruth mar chladhan gaoireach, Mar bhuaile chaorach co cruinn mar chuach; Is i nì ’n roid-chinn deth na leum le sinteag S a smuid na still thar na croinn dol suas, Gu ’m b’ aiteas inntinn do neach bhi innte Mur deanta tinn e le glinn a chuain. V. Gu ’m b’ ait an ceol leinn fior fhuaim a cronain, Na ruith cur bhorlum na ’n torr o gruaidh, S a’ muir us croic air mu beul a’ copadh An lan s gach seol aic s gach rop ri fuaim; Na tuinn a’ bochdadh le gaoir a’ dortadh Gu dluth mu bordaibh le roichdeadh cruaidh, An sgiob ga seoladh le laimhaibh eolach S a’ deanamh sòlais ro mhor r’a luathas. [TD 303] VI. A ghaoth ged sheideadh s a siùil a’ reubadh O’n chloich nan gléidht i air ceum a h-iùil, Na tuinn ged bheuchdadh cha ’n éireadh beud dhi Us soills’ o’n speuraibh ’to’airt leirsinn shul; Tha asnaibh cléibh aic cho taiceil treunmhor Cho teann ri cheile s nach géill dhi sugh, Ri uchd gach deuchainn tha i cho gleusda S nach tarladh léireadh do chré fodh buird. VII. Ged dh’ eireadh cona-ghaothach le teine sionnachain S a’ muir na ghlumraidh ri bulg gu dlùth, Cha rachadh tulg innt ri tuinn ga tunnachdadh Ag àt le buirbe s le burrchdadh dùr; Cho fad s a b’ iomchuidh dhi aodach iomchar Ged bhiodh na stuirchd mar choin-luirg m’ a stiuir, Cha b’ aobhar iomaguin d’ a taobh nach buinigeadh I cala cuimseach nam fuilingeadh siùil. VIII. Tha i cho aonta s cho dluth na saoirsneachd Na cinn s na taobhan dion-ghlaodh, teann-bhuailt, Cho saor o ao-dion s nach iarr i taoman S clar uachdair caoin-gheal troimh braon bha bhuail; Taobh stigh cho saoineil cho glan s cho riomhach S gu faodadh Righ leis car tim cur suas, A bhiadh a dhiolaidh us luidh sìnnt innt Air leabaidh mhìn-ghlain aig sith le suain. [TD 304] IX. Gu ’m b’ aiteas dhùinn ar ceud sealladh sul di, I’ teachd d’ ar n-ionnsuidh s a cùrs gu tuath Air dhi ’bhi giulain nan teachdair iulmhor Tho’airt sgeul ás ùr dhuinn air cliu an Uain; S gu ’m b’ e ar durachd gu ’n cumaidht i siubhlach Air feadh nan duthchaibh-s’ gach taobh mu ’n cuairt Feadh cheall us chuiltibh fodh neul an dusail A chum le ùr-ghras an dusgadh suas. X. Is e seo mo chliu dhuibh air feum na h-iubhraich D’an ceaird bhi giulan chinn-iuil nam buadh, Gu tir nan stuchd bheann ’to’airt tluis us ùraich Us saors o’n duldach a dh’ ionnsuidh sluaigh; Air sgàth ’n fhir iulmhoir a ghabh dhinn curam Bhios ’ainm ro mhuirneach fad ùin ri luaidh; B’ e ’m beud s an diubhail gu ’n cuirt’ air chul i Le cainnt luchd diumbaidh chion diù us truais. XI. Nan cuirt’ air chul i le fior chion diu dhinn Gun teachd d’ ar n-ionnsuidh b’ i chuingeachd thruagh, Bu mhor an ionndrainn tre easbhuidh ionndais S e mor r’a chunntas, nan cumaidht i uainn; I ghnàth ga thionndadh s do phairt a’ dubladh Gun iad ga chunn’adh le dùinteachd cruais, S bho thainig spùill oirnn gu ’m b’ fhialadh dhuinn iad, A nis dha chionn siud an duil to’airt uap. [TD 305] XII. Chuir i air tir mi far ’n tric robh m’ inntinn An caidreamh priseil s le cridhe gun ghruaim Am measg nam firean tha ’n cuid na ’n sineadh, Gu ’n chriochnaich tim dhoibh an sith san uaigh; Far an d’ fhuair mi aoidheachd le gair s le faoilteachd, Bho shluagh s bho aodhair le gaol gun fhuath S cha b’e mo sgios diubh ’ni ghreas mi direach Gu m’ chas a shineadh Phort-righ cho luath. XIII. Far d’ fhuair mar b’ àbhaist mi caoimhneas gradhach S an d’ rinn mi tamh gus an d’ rainig m’ uair Gu falbh am bàta na smuide laidir A’ ruith gun dail tromh Chaol-Acainn suas; An Caol Reith bha sàs oir’ cur sruth gu daicheil, Ri h-uchd bha gàrradh gu h-ard mar bhruaich, Na chop le gair gheal na ’bhruchd a’ barcadh S a coinn ga fhasgadh le spairn bha cruaidh. XIV. Nuair chuir i ’n caol sin s a fhuair i faothachadh Mar fhiadh an aonaich s e’n caonnag chruaidh, Bha ceum cho aotrum ri earb nan raontaibh S na coin fo ’n chaothach ga ’n cur dian na ’n luaths; Gu Maol Chinntire bha stoirm na h-aoduinn S cha d’ rinn i pilltinn romh mhill nan stuadh, Nuair fhuair i ghaoth leithe taobh thall na Maoile B’ i fein an t-sraonag feadh mhìn uisg Chluaidh. [TD 306] XV. An Dunothainn àigh ghabh mi tir mar b’ àill leam Far ’n d’ thuig mo chairdean cion-fàth mo chuairt A nochd gun dail dhomh gu ’n robh ’n gaol braithreil Gu dlùth ri ’n àirnibh le baigh s le truas; S cha b’ ann a mhain ann am briathraibh blàtha Nochd iad an gradh bhi do chàs an Uain, Ach fial pailt lamhach do ’maoin a phairtich Gu Eaglais Mhanuis a lan chur suas. XVI. B’ e ’n crannchur àraidh do neach bhi tamh ann A ghne do àite cho àillidh snuadh, Fo ’n mhais chuir nadur air tir s air traigh air Le cùbhraidheachd fàilidh nach tair mi luaidh; S iad air son slainte do ’n cuirp s le àbhachd Tighinn ’n àm a’ bhlàthais ás gach cearn mu ’n cuairt, S e thaitneas ard a ni mhiannaich aireamh, An sgeimh chuir gras air ceann-fath gach uaill. XVII. Tha ’bhlath le neonain cho taitneach boidheach S a reidhlean comhnard ri bordair Chluaidh, Tha lan gach lo do na longaibh seolaidh S luing theine ’n comhnuidh le ceo dol suas; A bheanntaibh mora le gorm bhrat oirdhearc A raointibh comhdaicht le lon s le buar, Bu shealladh gloir-mhoir do shuilibh feola S bu bholladh sòlais do m’ shroin a chluain. [TD 307] XVIII. Gur mairg le ailghios a dh’ iarradh fhagail Mar sheimh thom taimhe cho aillidh snuadh, Cho fallain failidh s gach ni tha ’m fabhur A chuirp chum slaint ann gu lathail nuadh; S e beannachd àraidh chuir Dia na ghradh air Do dh’ anm’ neo-bhasmhor ’n grasaibh buan, A’ sileadh blath mar an driuchd a ghnath air To’airt luthais us fais doibh gu tlàth o shuas. XIX. Fhad s bha mo thamhachd air oidhch no là ann Cha d’ fhuair mi càil dhomh thug cradh no leon, Cha chualas gadruisg a mach air sraid ann, Mu thighibh tàirnidh; no capraid òil, No cleachdadh graisgeil luchd bristidh Sabaid No briathraibh graineil no gnath luchd pòit Ach sith us samhchair an aonachd ghraidh ann Mar chloinn fodh àrach nan grasaibh beo. XX. Is iad fein bha ordail us deas na ’n comhdach Air dhoibh teachd comhladh mar chomhlan sluaigh, Aig eisdeachd stolda fo chuirm ro shoghmhoir An t-soisgeil ghlormhoir tigh’nn beo gu ’n cluais; Bha gnuisibh sòlais ag innseadh dhomhsa Mar mheasg am bron leis na deoir o ’n gruaidh, Gu ’n d’ thainig trocair nan gràs na ’n comhdhail Bha dhoibh an comhnuidh mar lòn o shuas. [TD 308] XXI. Bha seo na dhearbhadh nach b’ ni bha aimrid Chuir beo na ’n anamaibh ach gineamhuin nuadh, Gu ’m bhainne fhuair iad bha ’g altrum leanabaibh S bha saor o anabas s cho dealrach snuadh; Nach cridh bha seargta gun aithne dhealbhaich Air grasan tearamuinn le aircis truais Nach b’ aodhair balbh a bha dhaibh n’ fhear-labhraidh Thug mana falachaidh an sealbh do ’n t-sluagh. XXII. S nach crann do ’n chrionaich thog suas co lionmhor Do gheugaibh sgiamhach cho ciatach blàth, Fo ’n toradh bhiachar a dh’ fhàs o shiol chur An t-Soisgeil shiorruidh s o fhriamh a ghraidh; Bha ’n tlachd s an iotadh a’ faotainn riaraich S a’ bhainn’ lon-mhiannaicht a mhiadaich cail, Gu ’m beul bhi ’g iathadh gu dlù mo chiochaibh Neach shruthail fion doibh gu fial o ’n aird. XXIII. Bha ’m blas cho fior ghlan s nach gabht mar bhiadh leo Na dearcan fiadhainn a riaraich cach Nach d’ thog am fianuis an gniomh na ’m briathraibh An aobhar Dhia s nach do striochd da ’n àithn; Ach dh’ fhan gu cianail fo ’n stàid gu ’n riaghladh S a dhiult cuing Chriosda gun mhiadh d’ a chàs, Dh’ fhag siud na ciadan tigh’nn beo gu diomhain Air cairb na blianaich fo nial a’ bhais. [TD 309] XXIV. S e cridh bha leoint’ dheanamh leum le sòlas Na faict o chlo iad tighinn beo tre ghras, An t-Athair glormhor a’ dol na ’n còmhdail Mar mhacaibh strothail le pòig s le fàilt; Tre fharmad fheolmhor nuair chluinnt an ceol leo Bhi air cul na comhla ’s ann leo nach b’ fhearr, Ach seinn co-choirdt’ ann an gaol na trocair S a’ chuan ro shoghmhor ag òl an sàth. XXV. Dh’ fhàg siud an comhnuidh na bhlais air trocair D’ an taobh ga ’n leonadh s gu mor ga ’n cradh Airson an t-seors ud fo ’n bhrat ga ’n comhdach S cinn-iuil ga ’n treorach ’sa cheo gach là; Dh’ fhàg iochd us teo-chridheachd d’ an taobh iad bronach A’ faicinn morain gun eol air slaint, Fo bhinn am fograidh o ’n chathair ghlormhoir Fu cuan na doruinn s nan deoir gun bhàigh. XXVI. Gum b’ ait leam fein a bhi measg an treud ud An àm bhi ’g eisdeachd fo sgeul nam buadh Us gras na h-eifeachd a’ teachd le treun ghath Cur fuil na reite ri creuchdaibh truagh; Gach aon aig eigheach a fhuair ùr ghleusadh A’ seinn le ’m beul air cliu Dhe ga ’luaidh, Air gloir an Leigh sin a phaigh an éiric S an aignidh ’g eiridh gu neamh a suas [TD 310] XXVII. S o sin do sheoladh gu Eilean Bhoid mi Far nach bo dòlum dhomh lòn us blàths, Le toil gun soradh o chaomh fhear eolais Bha dhomh na chomhnadh ro mhor s na stà; A dh’ fhalbh s a threoraich a measg an t-sloigh mi Bha ciuin na ’n comhradh us còir na ’n gnàth, A nochd bhi deonach na ’n gibht gun bhosda O innigh throcair shìn dhomhs an lamh. XXVIII. Bho Mhaighstir Anderson caomh bha ’g amhrac Thaobh slaint bhi fann s gun a shaibhreas mor, Cha b’ ann gu gann domh bha shineadh làimhe S a threud na ’n teanntachd ro ghann do stor; Cha ’d chuir iad moille ’am meud s a gheall iad Chuir cruinn air ball dhomh s leo b’ anns’ an còrr, Nam biodh e ann gus a chur na cheann domh Mar bhonn na bantraich ’s an daibh bu deoin. XXIX. O aodhhair caoimhneil taobh tuath na h-oighreachd Maighstir Mac Brìd’ thug dhomh roinn de ’n òr, O Mhaighstir Eildeir s mnai uails ’n cobhoinn ris Le gean s le aoibhneas s le aoidh gun gho; A shir le faoighreadh a là s a dh’ oidhche A measg luchd saoibhreis us cloinn bha òg, Nach d’ mheas mar dhoil’chinn na chur iad cruinn domh Na ’m buinn s na ’n doitibh gu’n d’ rinn e torr. [TD 311] XXX. Bha ’n tuath-cheatharn gràdhach us uaislibh bharr orr A shìn an lamh dhomh gun chàil do ghruaim, Le ’n gnuisibh failteach us fiamh a ghair’ orr Gu geanail blath rium s do ’n chàs lan truais; Is e ’n run bh’ aig pairt diubh nan deanainn dail orm Gun deant ni b’ fhearr dheth measg chairdean suas, S na fhuair mi dh’ fhabhair Mhonteith us Chraigean Cha cha ’n mi càil ach gu fag mar fhuair XXXI. Ach ghluaiseadh sios leam gu baile Ghrianaig Far ’n d’ fhuair mi siochaint le fior ghean graidh, Bha m’ inntinn riaraicht an comunn rianail An dream o chian leis ’m bu mhiann leam tamh, Nuair fhuair mar dh’ iarr mi ’n ceann-iuil ga ’m riaghladh An t-Ollamh fiachail, sinn thriall gun dàil Nam measg s an chiad sgriob bu chinnt dhuinn fialachd, S iad ’to’airt an iasachd do Thriath nan gras. XXXII. Rinn m’ inntinn gaire nuair fhuair mi Gaidhlig Am measg mo chairdean le blàs nach gann, Bha mi lan samhchair na ’n comunn gradhach Cho fad s a thamh mi fo ’n sgail san àm; S gu ’m faod mi ràitinn mo thaing do aireamh Do mhuinntir àraidh nach tàir mi chainnt Chuir orr’ am baigh rium le meud s a bhair’g iad A chuir orm nàire le ’n d’ fhàs mi fann. [TD 312] XXXIII. S na thuilleadh bharr air na fhuair mi chairdeas O m’ fhior luchd daimhe le gradh gun fheall, Cha d’ thainig cach ann a tomhas gearr air An gean s am fabhar dhomh measg nan Gall; Nach robh gann lamhach mo ’m maoin de ’m phaigh iad Gu siochail pairteach do ’n chàs san àm, M Port Ghlaschu chamhlaich s gun Ghuraig fhagail Bha ’n inntinn tlàth rium s gach ait a bh’ ann. XXXIV. Us Fairi cliuteach nan tighean siuchdair Nach cruaidh mu ’n chùinneadh an cuisibh teann Bheir uaith gun chùmhnadh nuair ’s àil s is fiù leis, Bidh ghibht-san dubailt os cionn mor mheall; A mach ás ionndais thug e da phunnd domh S cha d’ rinn e ionndrainn mar ouns’ da chall Bo bheag na shuilibh ’n to’air dhomh na ’n lubain Le toil s le durachd, á gnuis gun sgraing. XXXV. An sàr dhuin uasal Mac Phi nam buaidhibh D’ an cliu bhi suairce gun chruas mo mhaoin, A chomhdaich suas mi ’cur deis air m’ uachdar Do eudach snuadhmhor s do shuanach daor; Cha b’ e ghibht shuarach o laimh a fhuair mi Le gnuis gun ghruaimein, gun uaill d’ a thaobh S bidh ainm ro luachmhor air chuimhn ri luaidh ann Air linntibh buan air-son truas a ghaoil. [TD 313] XXXVI. Gu Glaschu mheadhrach a’ chamhlaich ghreadhnaich, San lionmhor Goill tha ro chaoimhneil caoin, Chaidh mi feadh roinn deth na b’ fhiach fhoighneachd A thug dhomh slaim ann le aoibhneas gaoil; Cha b’ ann le raoiteachd a b’ àill leo saoibhreas A chosd san oidhch ach gu caoimhneil caomh, S bu ghradh bha foillsicht na ’n gnuis a’ boillsgeadh To’airt uath le deadh ghean cuid roinn gu saor. XXXVII. Measg chairdean diamhair bha rium ro fhialaidh, Nach b’ ann le briathraibh a dhearbh dhomh ’n gaol Ach nochd na ’n gniomhraibh s cha b’ ann gu diomhain Le ’n d’ rinn iad diolam a b’ fhiach an t-saothar; A sheol dhomh riaghailte cho math s a dh iarruinn Measg luchd na tiolac a dhion le faoilt; S a mheas mar fhiachaibh dhoibh sin a dhianamh Dheth ’n bhuilich Dia orr’ chur rian na ’n cridhe. XXXVIII. An urra mhor sin Fear Tullaich Eoghain Tha fial an comhnuidh mo stor s mo mhaoin, O innibh throcair chuir lamh na phoca, Thug ás a dhorn dhomh deich nòt gu saor; S mnai uaisl le sòlas a’ tionail comhladh O inntinn theo-chridh’ch chuir doigh us saod, Air tuillidh sheoltaidh am measg luchd eolais, Gun d’ fhuair iad moran le deoin gach aoin. [TD 314] XXXIX. As sin do thriall mi Dhuneidinn ghrianach Nan sraidibh ciatach le ’n ciadaibh sloigh, Nan luchairt sgiamhach s nan cuirtibh fiorghlan Nan uaislean fiachail nach crion mo ’n òr; S cha b’ ann gu h-iorghallt ach ciùin neo fhiadhant Bha ’n cainnt s am briathraibh le tiamhachd teòt S a naisg gu h-iasgaidh á inntinn thiorail Dheth ’n cuid gun iorguinn ach fial gun gho. XL. Bha statuibh mora s mnai uaisle phosda Araon us oighean gun phrois gun ghruaim, Gu cridheil deonach a’ to’airt dheth ’n storas Le speis gun soradh o theo-chridh truais; Le truaghas mor bhi ri cor nan deoiribh Bha dh’ easbhuidh sheoil air tigh le e chur suas, Gu eisdeachd stolda ri sgeul an t-sòlais, Saor Shoisgeul ghloirmhor Righ mor nan sluagh. XLI. Bha cairdean gaolach am baile Lite A rinn an dicheall le cridh gun chluain, Luchd-dreuchd us aodh’raibh mu ’n cuid cho aoidheil Le inntinn aon-fhillt le saors gun uaill; An t-Ollamh priseil Macealair caoimhneil, Cha b’ e ghibht maoidheach no phiob gun luach Dhomh rinn e shìneadh s bha innigh dileas Na chois s bu bhrigh dhi: gu ’n cinn le buaidh. [TD 315] XLII. Sin thog mi m’ imrich gu Maighstir Irabhainn, Cha b’ e dhomh ’n t-iomrall no ’n duilichinn chruaidh, Ghabh rium gu suilbhearr le failt s le fuireabhailt, Cha b’ e fath iomaguin mo chruinn car cuairt; Ghrad sgaoil e m’ iomradh s e fein ga iomchar, To’airt cinnt gun chumrig gu ’m buinnigt o ’n t-sluagh Cuid roinn dheth ’n ionmhas s e fein gu h-ionmhuinn A reir mar dh’ fhuilingeadh a’ tiomnadh suas. XLIII. Tha ’n t-àm tigh’nn dlù gu mo sgeul cho-dhunadh Le toil s le durachd mo rùin s mo ghraidh, Gu ’m biodh fior chultaic gach aoin ghabh curam Le ’n speis do ’n chuis seo ’s fior ghrunnd do m’ dhàn, A’ fàs ni ’s mù dhoibh an gras s an ionndas, A ghnath le dubladh s le urach fais, S gun tog an suilean ri Righ nan Duilibh Gu bhi ga ’n stiùireadh na ’n iul gach là. END OF VOL. I.